Konstanty Dobrzyński

Kultura i sztuka

Konstanty Dobrzyński to postać, która niewątpliwie zasługuje na uwagę w polskiej literaturze. Urodził się 20 grudnia 1908 roku w Łodzi-Chojnach, a jego życie zakończyło się w tragicznym okresie, bo 3 września 1939 roku w Janowie.

Był łódzkim poetą oraz pisarzem, który tworzył z perspektywy robotniczej, co nadaje jego twórczości unikalny charakter i głębię. Jego dzieła odzwierciedlają realia życia społecznego i ekonomicznego tamtych czasów, co czyni je nie tylko literackim, ale także historycznym dokumentem.

Życiorys

Lata młodości

Konstanty Dobrzyński przyszedł na świat w podłódzkich Chojnach, w rodzinie o skromnych warunkach, złożonej z Władysława i Elżbiety z Kuropatwów. Jego ojciec, studniarz, niestety zmarł podczas wojny, co doprowadziło rodzinę do trudnej sytuacji finansowej. W obliczu tych niesprzyjających okoliczności, jego matka postanowiła przenieść się z synem na Kujawy, gdzie młody Konstanty zarabiał na chleb, pasąc bydło u lokalnych farmerów.

Po kilku latach powrócili do Łodzi, gdzie Dobrzyński ukończył szkołę podstawową i rozpoczął naukę w państwowej szkole włókienniczej. Niestety, po roku nauki musiał przerwać edukację, aby podjąć pracę i wspierać siebie oraz chorą matkę. Spędził dwa lata jako robotnik budowlany, a następnie został zatrudniony w fabryce włókienniczej Zjednoczone Zakłady Scheibler i Grohman. W tym samym czasie uczęszczał na wieczorowe gimnazjum, co umożliwiło mu zdobycie matury.

Debiut i kariera literacka

Po zakończeniu służby wojskowej Konstanty Dobrzyński przez pewien czas borykał się z problemami w znalezieniu pracy. W tym okresie miał okazję zaangażować się w ruch narodowy, będąc członkiem Obozu Wielkiej Polski oraz Stronnictwa Narodowego. Pisanie towarzyszyło mu od najmłodszych lat, jednakże zadebiutował literacko dopiero w 1935 roku, publikując swoje pierwsze utwory w łódzkiej gazecie „Głos Poranny”. W 1936 roku w Poznaniu pojawił się jego pierwszy znaczący zbiór wierszy zatytułowany Czarna poezja, który zawierał między innymi cykl utworów poświęconych Łodzi oraz jej przedmieściom. Wstęp do tego zbioru napisał znany polityk i publicysta związany z ruchem narodowym, Marian Seyda.

Dzieła Dobrzyńskiego odzwierciedlają życie w Łodzi, a w jego wierszach takich jak W fabrycznej hali, Jesień, czy Wiosna, Gwiazdy i Smutek, można dostrzec duch tamtych czasów. Po jego debiucie, krytycy szybko docenili jego talent, co zaowocowało stałym zatrudnieniem w redakcji „Orędownika” w Poznaniu, gdzie spędził pewien czas. Jego twórczość była różnorodna, a łódzki „Orędownik” różnił się od pierwotnego wydania, promując hasła antysemickie i antyrządowe.

Dobrzyński był również aktywnym współpracownikiem tygodnika „Prosto z Mostu”. Na jego łamach ukazywały się wiersze o mocnym wyrazie, takie jak jeden cios w zęby! oraz dosyć słów! dzisiaj/są/pięści!!. W 1938 roku zadebiutował z drugim tomikiem wierszy Żagwie na wichrach, który został doceniony i nagrodzony przez redakcję „Prosto z Mostu” w 1939 roku. W twórczości Dobrzyńskiego łatwo dostrzec analogie do poezji Antoniego Kasprowicza, poety z innego robotniczego przedmieścia łódzkiego – Widzewa. Jego utwory znalazły się także w Antologii współczesnej poezji polskiej 1918–1938, a historyk literatury Ludwik Stolarzewicz w 1937 roku pisał o Dobrzyńskim, wskazując na jego rzeczywisty talent, który wymagał tylko odpowiedniej pielęgnacji i pracy nad sobą.

Śmierć

Niestety, życie Konstantyna Dobrzyńskiego zakończyło się tragicznie. Zginął w trakcie kampanii wrześniowej 3 września 1939 roku, będąc kanonierem w 7 pułku artylerii lekkiej w Janowie pod Częstochową. Po śmierci spoczął na cmentarzu Kule w Częstochowie.

Publikacje

Tomiki wierszy

W dorobku literackim Konstantego Dobrzyńskiego znajduje się szereg tomików wierszy, które są cennym świadectwem jego twórczości poetyckiej. Do najważniejszych z nich zalicza się:

  • Czarna poezja (Orędownik 1936),
  • Żagwie na wichrach (Drukarnia Polska 1938),
  • W 2018 roku, dzięki staraniom Wojciecha Rotarskiego, ukazały się Wiersze zebrane Konstantego Dobrzyńskiego (Częstochowa – Łódź 2018).

Inne

Oprócz wierszy, autor ten był również zaangażowany w różnorodne projekty literackie oraz muzyczne. Należy tu wymienić:

  • Sokoli marsz (druk muzyczny; muzyka: Włodzimierz Mierzejewski, słowa: Konstanty Dobrzyński; Radom: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” 1938),
  • (współautor) Antologia współczesnej poezji polskiej 1918–1938 (oprac. Ludwik Fryde, Antoni Andrzejewski, Warszawa: „Nasza Księgarnia” 1939),
  • Pogrzeb Romana Dmowskiego [fragm.] („Myśl Polska”, 1989, nr 1/2),
  • Lipiec („Myśl Polska” 2007, nr 42; przedruk z „Prosto z Mostu” 1935, nr 34),
  • Mój Chrystus; Facjatka; Do świętych wisielców („Myśl Polska” 2008, nr 4; przedruk z „Prosto z Mostu” 1938, nr 3),
  • Alkazar („Glaukopis” 2010, nr 17/18).

Przypisy

  1. Paweł Maurycy Sobczak, Polscy pisarze wobec faszyzmu, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2015, s. 121, 158–159.
  2. a b Zapomniany poeta: Konstanty Dobrzyński. Zginął 3 września 1939 roku w wieku niespełna 31 lat... - Niezłomni.com [online], 21.06.2017 r. [dostęp 21.06.2017 r.]
  3. a b endecja.pl [online], 23.03.2012 r. [dostęp 21.06.2017 r.]
  4. Barbara Wysocka, Kultura literacka Wielkopolski w latach 1919–1939, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1990, s. 241.
  5. Leonard Turkowski, Księga mojego miasta: poznańskie wspomnienia 1919–1939, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1983, s. 201–202; Aleksander Rogalski, Wspomnienia i przypomnienia: z życia kulturalnego Poznania, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1987, s. 46.
  6. Lesław M. Bartelski, Pieśń niepodległa: pisarze i wydarzenia 1939–1942, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, s. 31, 166, 529.
  7. Bohdan Urbankowski, Czerwona msza albo Uśmiech Stalina, Warszawa: „Alfa-Wero” 1995, s. 26; 50 lat Poznańskiego Oddziału Związku Literatów polskich 1921–1971. Księga jubileuszowa, red. Tadeusz Kraszewski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1971, s. 21.
  8. Kazimierz Hałaburda, Poeta jutrzejszej Polski, „Prosto z Mostu” 1938, nr 26, s. 5.
  9. Adolf Nowaczyński i Konstanty Dobrzyński laureatami nagród „Prosto z Mostu”, 1939 nr 13; Stanisław Piasecki, Prosto z mostu: wybór publicystyki literackiej, wybór i oprac. Maciej Urbanowski, Kraków: „Arcana” 2003, s. 177.
  10. Konstanty Dobrzyński, Żagwie na wichrach, Poznań 1938.
  11. Konstanty Dobrzyński, Czarna poezja, Poznań 1936.
  12. K. Dobrzyński, Pięść, „Prosto z Mostu” 1935, nr 54, s. 1.
  13. Stanislaw Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 59. [dostęp 13.07.2021 r.]
  14. Ludwik Stolarzewicz, Materiały do bibliografii literacko-kulturalnej Łodzi, „Prace Polonistyczne” 1 (1936), s. 243–273.
  15. Wiesław Władyka, Krew na pierwszej stronie: sensacyjne dzienniki Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa: „Czytelnik” 1982, s. 49–51; F. Fikus, Z dziejów „Orędownika”. 21 marca 1871–3 września 1939, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 19 (1980), nr 3, s. 105–113.
  16. Antologia współczesnej poezji polskiej 1918–1938, oprac. Ludwik Fryde, Antoni Andrzejewski, Warszawa 1939.

Oceń: Konstanty Dobrzyński

★★★★★
Średnia ocena:4.48 Liczba ocen:11