Stanisław Rachalewski

---

Życiorys

Stanisław Rachalewski był osobą, która pozostawiła po sobie istotny ślad w historii Łodzi. Ukończył prywatne gimnazjum A. Zimowskiego w Łodzi, a swoje patriotyczne zacięcie wykazał, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku, jako ochotnik w 203 pułku ułanów. Jego heroizm został nagrodzony, jednak nie obyło się bez ofiar; został ranny pod Ciechanowem.

Po powrocie do zdrowia Rachalewski rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, które, niestety, nie udało mu się ukończyć. W 1923 roku rozpoczął pracę w redakcji „Kuriera Łódzkiego”, gdzie pełnił funkcję sekretarza redakcji oraz kierował działem literackim i lokalnym tego pisma. Jego zaangażowanie nie ograniczało się tylko do gazety, ponieważ był również członkiem wielu organizacji, w tym Aeroklubu Łódzkiego, który w 1936 roku zyskał na znaczeniu, a także zasiadał w zarządzie Sekcji Organizacyjnej Obozu Zjednoczenia Narodowego oraz w Towarzystwie Śpiewaczym im. S. Moniuszki w Łodzi. Aktywnie działał w Komitecie Budowy Domu-Pomnika im. marsz. J. Piłsudskiego oraz w Syndykacie Dziennikarzy Łódzkich.

W 1938 roku Rachalewski objął stanowisko referenta prasowego w Wydziale Prezydialnym Zarządu Miasta Łodzi. Życie literackie również stanowiło istotny element jego działalności. Stworzył pierwszy przewodnik po Starym Cmentarzu w Łodzi, zatytułowany „Zastygły nurt życia. Łódź, która odeszła” (Łódź 1938), a także pisał teksty do słuchowisk radiowych emitowanych w Rozgłośni Łódzkiej Polskiego Radia, takich jak „Łódź nasza, Łódź nasza kochana” (1936) oraz „Gdy król Jagiełło do tuszyńskich zaglądał kniei” (1938). Rachalewski był także współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Łodzi w 1937 roku.

Jednak jego życie przybrało dramatyczny obrót podczas II wojny światowej – został aresztowany przez Gestapo 9 listopada 1939 roku. Wraz z nim zatrzymano jego dwóch przyjaciół i dziennikarzy, Stanisława Sapocińskiego oraz Szymona Glücka. Po aresztowaniu mężczyźni zostali przetrzymywani w obozie na Radogoszczu. Z relacji dziennikarza Adama Ochockiego wynika, że na aresztowanie Rachalewskiego wpływ miał inny dziennikarz, Adolf Kargel, redaktor naczelny „Freie Presse”, który po inwazji Niemców na Polskę przekształcił swoje pismo w „Deutsche Lodzer Zeitung”. Kargel miał przekazać Gestapo listę 77 Polaków oraz Żydów, którzy byli członkami Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich.

Rachalewski, przetrzymywany pod zarzutem nienawiści do Niemców, starał się udowodnić swoje dobre intencje, powołując się na swoją książkę „Zastygły nurt życia…”, w której opisuje wkład Niemców w rozwój Łodzi. Po długich tygodniach izolacji został zwolniony 9 grudnia 1939 roku i udał się do Warszawy. Po upadku powstania warszawskiego trafił do KL Flossenbürg, gdzie zmarł w 1945 roku.

W części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi znajduje się symboliczna płyta upamiętniająca jego wkład w życie kulturowe regionu, umieszczona w kwaterze 2–e.

Książki

Stanisław Rachalewski pozostawił po sobie wiele wartościowych dzieł literackich, które odkrywają bogatą historię i kulturę Polski. Do jego najważniejszych publikacji zaliczają się:

• „Baśń i legenda o Łodzi” (1935),
• „Zastygły nurt życia: Łódź, która odeszła” (1938),
• „Szabla na kilimie. Ze szwadronami 203 pułku ułanów w r. 1920” (1938).

---

Oceń: Stanisław Rachalewski

---