Stanisław Sielański, znany także pod imieniem i nazwiskiem Szlama (Salomon) Nasielski, a później także jako Stanisław Nasielski, to osobistość, która na stałe wpisała się w historię polskiego teatru. Urodził się 8 sierpnia 1899 roku w Łodzi, a swoje życie zakończył 28 kwietnia 1955 roku w Nowym Jorku.
Ten utalentowany aktor komediowy oraz artysta kabaretowy zdobył uznanie jako „mistrz drugiego planu”, jak określają go dokumentaliści. Jego kariera była pełna zaawansowanych ról, które wyróżniały się nie tylko humorem, ale także wyrazistym charakterem.
Życiorys
Stanisław Sielański, znany wcześniej jako Szlama Nasielski, przyszedł na świat 8 sierpnia 1899 roku w Łodzi. Urodził się w rodzinie żydowskiej, której głową był Berek Abusz Nasielski, a jego żoną była Sura (Sara) z Kamuszewiczów. Berek przyszedł na świat 29 września 1860 w Łęczycy, a Sura 10 października 1863 w Łodzi.
Po zakończeniu nauki w szkole podstawowej, Sielański postanowił kontynuować edukację na Uniwersytecie Warszawskim oraz w Warszawskiej Szkole Dramatycznej. Jego pierwsze kroki na scenie miały miejsce w rodzimej Łodzi już od 1916 roku, a później występował w Tomaszowie Mazowieckim, aby ostatecznie osiedlić się w Warszawie. W latach 1920-1921 powrócił na krótko do Łodzi, gdzie kontynuował karierę artystyczną.
Sielański zyskał uznanie jako artysta kabaretowy i teatralny, grając w licznych kabaretach oraz teatrach muzycznych, takich jak „Stańczyk”, „Olimpia” oraz „Morskie Oko” w latach 1928-1933. Występował również w Cyruliku Warszawskim, a jego gra była głównie skupiona na rolach komediowych, a nie dramatycznych.
Największa popularność przyszła z ról filmowych, gdzie występował obok wielkich gwiazd tamtych czasów, takich jak Aleksander Żabczyński czy Eugeniusz Bodo. W większości jego ról pojawiały się postacie komiczne, takie jak woźnice, szoferzy czy ekspedienci, często przedstawiające warszawskiego cwaniaka o dobrym sercu. To właśnie w filmach z jego udziałem można było zauważyć mnóstwo gagów i dowcipów, co spowodowało, że widownia określała go mianem „księcia komedii”.
Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę w 1939 roku, Sielański przekroczył granicę polsko-rumuńską. Z Rumunii dotarł do Francji, gdzie do wiosny 1940 roku występował w Teatrze Polskim w Paryżu. Po tym, jak miasto zostało zajęte przez Niemców, nastąpił jego wyjazd z Paryża. W listopadzie 1940, po przebyciu Portugalii, Sielański osiedlił się w Nowym Jorku. Tam również kontynuował swoją karierę, występując w Polskim Teatrze Artystów, w kabaretach oraz w programach telewizyjnych. Po zakończeniu wojny nigdy nie powrócił do Polski. W 1951 roku, 28 maja, złożył wniosek o naturalizację.
Sielański zmarł 28 kwietnia 1955 roku w Nowym Jorku. W swoim Dzienniku Jan Lechoń, również emigrant nowojorski, odnotował:
28 kwietnia
(…) Umarł Staś Sielański, który jeszcze w niedzielę na moim wieczorze zdrów i wesół mówił (bardzo dobrze) różne błazeństwa w stylu „Qui Pro Quo” i czytał (bardzo źle) rozmowę Telimeny z Panem Tadeuszem. Wczoraj o 3 po południu spotkaliśmy się, aby załatwić różne związane z tym występem sprawy i wymienialiśmy zwykłe przy naszych spotkaniach żarty. Po południu skarżył się na ból ręki, ale doktor, zrobiwszy kardiogram, nie znalazł powodu do alarmu. Po czym Staś został sam w swoim, pożal się Boże, mieszkaniu i umarł samotnie i – wierzymy w to – bezboleśnie.
1 maja
(…) Pogrzeb Sielańskiego – jeszcze jedno uderzenie w łeb, jakby ktoś z góry chciał nam powiedzieć: „Patrz, durniu! Oto wasze życie i wasza emigrancka śmierć!”. (…) Sielański nie miał tu żadnej rodziny i za trumną szli obok siebie Rozmarynowski od braci aktorów i dr Aldon z Warszawy od braci-polskich Żydów.
W 1994 roku o Sielańskim powstał dokumentalny film pt. „Mistrz drugiego planu. Stanisław Sielański”, w reżyserii Tadeusza Pawłowicza oraz Zbigniewa Wawra.
Filmografia
Stanisław Sielański to postać, która na stałe wpisała się w polski krajobraz filmowy. Jego występy w filmach były znaczącym wkładem w latach trzydziestych XX wieku. Poniżej znajduje się lista filmów, w których brał udział.
|
|
Źródło: Filmpolski.pl.
Spektakle teatralne
W historii polskiego teatru Stanisław Sielański pozostawił niezatarty ślad dzięki licznych spektaklom, które przyciągnęły uwagę widowni i wpisały się w kanon sceniczny okresu międzywojennego. Oto zestawienie jego najważniejszych dzieł teatralnych:
- 1924: Skandal na scenie, „Stańczyk”,
- 1924: Wesoła śmierć, „Stańczyk”,
- 1927: Spiskowcy, „Olimpia”,
- 1928: Klejnoty Warszawy, „Morskie Oko”,
- 1931: Halo, Malicka i Sawan, „Morskie Oko”,
- 1933: Rewia miłości, „Morskie Oko”,
- 1933: Boccaccio, „Morskie Oko”,
- 1936: Kot w worku, „Cyrulik Warszawski”.
Przypisy
- MarekM. Teler MarekM., Zanim Szlama vel Salomon stał się Stanisławem… Nieznana rodzina Stanisława Sielańskiego [online], Stare kino, 08.08.2020 r. [dostęp 09.08.2023 r.]
- Zofia Mozelowska: Stanisław Sielański nie miał wielu okazji, by udowodnić swój talent. Wojna przerwała jego karierę. [w:] WP Film [on-line]. Grupa WP, 07.08.2018 r. [dostęp 02.10.2020 r.]
- Jan Lechoń: Dzienniki t. III. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993 r.
- a b c d e f Stanisław Sielański w bazie filmpolski.pl
- Mistrz drugiego planu. Stanisław Sielański w bazie filmpolski.pl
- a b Na podstawie kopii wniosku dostępnej na stronie ancestry.com (portal płatny); Selansky Stanley, Sąd w Nowym Yorku, wniosek nr 593 927. Wniosek zawiera nowojorski adres zamieszkania aktora: 36 E. 58th St., New York, NY.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Maciej Góraj | Teodor Durski | Elżbieta Adamiak (piosenkarka) | Marcel Weyland | Tadeusz Woźniakowski | Jolanta Kozak | Kacper Habisiak | Anna Grzeszczak-Hutek | Gabriel Kołat | Witold Jabłoński (pisarz) | Aleksander Tansman | Andrzej Buszewicz | Jan Lach | Anna Cymmerman | Zbigniew Krempf | Janusz Koman | Beata Kępińska | Jerzy Zabłocki | Piotr Krukowski | Wojciech PilarskiOceń: Stanisław Sielański