Witold Drabikowski

---

Życiorys naukowy

Witold Drabikowski przyszedł na świat 25 lipca 1925 roku w Łodzi. Swoją dalszą edukację rozpoczął w 1947 roku, kiedy to podjął studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył je w 1952 roku, uzyskując tytuł magistra filozofii, specjalizując się zarówno w dziedzinie chemii, jak i w ogólnej biologii. Warto podkreślić, że jego pracą magisterską z biologii opiekował się znany biochemik, prof. Antoni Dmochowski.

Po zakończeniu edukacji, 1 września 1952 roku, Witold Drabikowski rozpoczął swoją karierę zawodową w Zakładzie Biochemii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego. Ówczesnym kierownikiem instytutu był profesor Włodzimierz Niemierko. Należy zaznaczyć, że Instytut przez pewien czas funkcjonował w Łodzi, a w 1953 roku rozpoczęto przenosiny do nowej siedziby w Warszawie, przy ulicy Pasteura 3.

Pierwsze kroki w badaniach Drabikowski skierował na zagadnienie wiązania związków fosforowych z białkami. Już w 1954 roku doczekał się publikacji naukowej zatytułowanej „Wolny i związany ATP i ADP w mięśniach żaby”, co stanowiło początek jego długoletnich zainteresowań funkcjami tkanki mięśniowej. W 1956 roku opublikował książkę „Jak pracują nasze mięśnie”, która miała na celu popularyzację wiedzy o naukach biologicznych.

W 1959 roku zdobył tytuł doktora nauk przyrodniczych w Instytucie im. M. Nenckiego, na podstawie rozprawy „Badania nad połączeniami różnych białek z nukleotydami i ortofosforanem”, pod kierunkiem Włodzimierza Niemierko. W 1960 roku Witold Drabikowski udał się na półtoraroczny staż podoktorski do Zakładu Biochemii w „Retina Foundation” w Bostonie, w USA. Tam prowadził badania dotyczące właściwości białka mięśniowego aktyny, koncentrując się zwłaszcza na reaktywności grup tiolowych oraz na wiązaniu nukleotydów fosforanowych.

Współpraca z Johnem Gergely oraz jego zespołem w Bostońskim Instytucie Badań Biomedycznych przyczyniła się do znacznego rozwoju prac Drabikowskiego. Dzięki zdobytemu w Ameryce doświadczeniu, Witold Drabikowski zdołał rozwinąć badania nad aktyną, co zaowocowało uzyskaniem w 1963 roku stopnia doktora habilitowanego na podstawie ogólnego dorobku naukowego oraz rozprawy „Badania nad niektórymi właściwościami aktyny z mięśni szkieletowych”. W 1964 roku został powołany na stanowisko docenta oraz kierownika nowo powstałej w Zakładzie Biochemii – Pracowni Biochemii Białek Mięśniowych.

W 1967 roku otrzymał stypendium „Muscular Dystrophy Association”, gdzie przebywał na Uniwersytecie w Tokio, w laboratorium Setsuro Ebashiego, znanego odkrywcy troponiny, białka regulującego skurcz mięśni szkieletowych. W 1970 roku, na podstawie osiągnięć w dziedzinie badań nad biologią mięśni, został uhonorowany tytułem profesora nadzwyczajnego. Rok później został kierownikiem nowego Zakładu Biochemii Układu Nerwowego i Mięśni. Jednocześnie nadzorował Pracownię Biochemii Białek Mięśniowych, kontynuując badania dotyczące aktyny oraz związku aktyny z innymi białkami w kontekście regulacji skurczy mięśni.

Witold Drabikowski opracował metody badawcze dotyczące roli troponiny C, co zaowocowało zorganizowaniem pierwszej międzynarodowej konferencji poświęconej białkom wiążącym wapń w 1973 roku w Jabłonnie. Kolejna konferencja, na temat „Wapń w skurczu i wydzielaniu”, miała miejsce w 1975 roku i również była organizowana przy znacznym wsparciu Drabikowskiego. W 1977 roku zmieniła się tematyka badawcza jego zespołu, wprowadzając badania dotyczące kalmoduliny oraz białek odpowiedzialnych za ruch komórek niemięśniowych.

Drabikowski był promotorem 12 prac doktorskich i autorem lub współautorem ponad 150 prac naukowych. Jako kierownik prac doświadczalnych był wymagający, jednak otwarty na argumenty rzeczowe. Dzięki swojemu autorytetowi, mógł skierować swoich uczniów do najlepszych zagranicznych ośrodków naukowych. Jego aktywność zaowocowała wzrostem prestiżu polskiej szkoły badań nad molekularnymi mechanizmami skurczu mięśni w zagranicznych kręgach naukowych.

W 1975 roku został wybrany do zarządu „European Muscle Club” jako reprezentant krajów Europy Wschodniej, a w 1977 roku biorąc udział w Gordon Conference w USA stał się jej stałym uczestnikiem. W 1978 roku zorganizował konferencję „European Muscle Club” w Warszawie, a jego zaangażowanie w organizację prac badawczych w Polsce przyniosło mu uznanie w Komitecie Biochemii i Biofizyki PAN oraz w Komitecie Nauk Fizjologicznych. Od 1982 roku był członkiem reaktywowanego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, pełniąc funkcję sekretarza Wydziału IV.

Nagrody i odznaczenia

W latach 1970–1983 Witold Drabikowski zdobył szereg prestiżowych nagród i wyróżnień, które podkreślają jego znaczący wkład w dziedzinie nauki. Wśród nich wyróżniają się trzykrotne nagrody zespołowe II Wydziału PAN przyznane w latach 1970, 1974 oraz 1981, a także dwukrotna zespołowa nagroda Sekretarza PAN z lat 1973 i 1977. W 1978 roku odznaczono go Państwową Nagrodą Indywidualną Pierwszego Stopnia, co świadczy o wysokiej wartości jego pracy.

W 1978 roku Witold Drabikowski został również uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, co jest jednym z najbardziej znaczących odznaczeń w Polsce, przyznawanym za wybitne zasługi. Jego żoną była prof. Gabriela Sarzała-Drabikowska, uznawana za wybitnego biochemika.

Niestety, profesor Witold Drabikowski zmarł nagle 17 września 1983 roku w Warszawie, gdzie również znalazł swoje ostatnie miejsce spoczynku na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 255-4-27). Jego dorobek naukowy oraz wkład w rozwój polskiej nauki zostaną na zawsze zapamiętane.

Wybrane publikacje

Witold Drabikowski jest autorem licznych istotnych publikacji naukowych, które w znaczący sposób przyczyniły się do zrozumienia interakcji białek i mechanizmów biologicznych. Oto niektóre z jego wybranych prac:

• Drabikowski W. (1960): The binding of ATP by native and modified proteins. Acta Biochim. Pol., 7, 127-136.
• Drabikowski W., Nowak E. (1968): The interaction of α-actinin with F-actin and its abolition by tropomyosin. Eur. J. Biochem. 5, 209-214.
• Drabikowski W., Nowak E. (1968): Studies on the interaction of F-actin with tropomyosin. Eur. J. Biochem., 5, 376-384.
• Dąbrowska R., Baryłko B., Nowak E., Drabikowski W. (1973): The origin of 30,000 daltons protein in troponin preparation. FEBS Lett. 29, 239-242.
• Drabikowski W., Nowak E. (1973): Interaction of F-actin with troponin constituents. Biochim. Biophys. Acta 328, 470-480.
• Drabikowski W., Baryłko B., Dąbrowska R., Nowak E., Szpacenko A. (1974): Studies on the properties of TN-C component of troponin and on its effect on the interaction between the constituents and thin filament. In: “Calcium binding proteins” (eds. Drabikowski W., Strzelecka-Gołaszewska H., Carafoli E.) Amsterdam: Elsevier Publishing Company, Warszawa PWN, s. 69-107.
• Drabikowski W., Kuźnicki J., Grabarek Z. (1977): Similarity in Ca induced changes between troponin-C and protein activator of 3-5 cyclic nucleotide phosphodiesterase and their fragments. Biochim. Biophys. Acta, 485, 124-133.
• Grabarek Z., Drabikowski W., Leawis P., Rosenfeld S., Gergely J. (1981): Proteolitic fragments of troponin-C interaction with the other troponin subunits and biological activity. J. Biol. Chem., 256, 13121-13127.
• Drabikowski W., Brzeska H., Venyaminow S. (1982): Tryptic fragments of calmodulin Ca induced and Mg induced conformational-changes. J. Biol. Chem. 257, 11584-11590.
• Dąbrowska R., Nowak E., Drabikowski W. (1983): Some functional properties of nonpolymerizable and polymerizable tropomyosin. J. Muscle Res. Cell Motility 4, 143-161.

Te prace pokazują szeroki zakres badań i wkład w biochemię białek, szczególnie w kontekście interakcji białkowych oraz ich biologicznej aktywności.

---

Oceń: Witold Drabikowski

---