Andrzej Grodek

---

Życiorys

Andrzej Grodek, pochodzący z rodziny Jana, który był prowizorem farmacji, oraz Anny z Prostnaków, rozpoczął swoją edukację w łódzkim Gimnazjum Polskim „Uczelnia”. Następnie kontynuował naukę, wybierając wydział handlowy w Wyższej Szkole Handlowej, będącej poprzedniczką SGH. W czasie wojny, w roku 1920, wstąpił do 201. ochotniczego pułku piechoty i podczas walk w rejonie Modlina został ranny.

Po pomyślnym zdaniu egzaminu maturalnego w 1921 roku, rozpoczął studia, lecz wkrótce musiał je przerwać z powodu trudnej sytuacji finansowej. W latach 1923–1924 pracował w biurze Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Warszawie, a później nauczał na kursach handlowych w Wieruszowie (1925–1926). W 1925 roku wrócił na studia, gdzie zaprezentował pracę dyplomową pod czujnym okiem profesora Ludwika Krzywickiego. Tematem pracy były „Pieniądze papierowe podczas insurekcji 1794 r.”, co przyniosło mu uzyskanie dyplomu zawodowego WSH w Warszawie.

W roku 1926 uzyskał posadę asystenta przy Katedrze Historii Handlu, łącząc to z dalszymi studiami w Wyższej Szkole Handlowej. Działalność naukowa pozwoliła mu także pełnić funkcję sekretarza Towarzystwa Ekonomistów i Statystyków oraz pracować dla kwartalnika „Ekonomista”. Po odbyciu służby wojskowej w 1929 roku wyjechał na studia do Francji dzięki stypendium Funduszu Kultury Narodowej. Na Wydziale Prawa Uniwersytetu Paryskiego spędził ponad półtora roku, gdzie napisał pracę magisterską na temat „Zagadenie emisji znaków pieniężnych w Księstwie Warszawskim (1806–1813)”. Po powrocie do kraju w 1931 roku uzyskał tytuł magistra.

W tym samym roku objął stanowisko asystenta naukowego w Bibliotece WSH, gdzie zlecono mu opracowanie katalogu rzeczowego imponujących zbiorów biblioteki, która liczyła wówczas 90 000 woluminów. Do jego obowiązków należało tłumaczenie i przystosowanie tablic klasyfikacyjnych Biblioteki Kongresu, a także sklasyfikowanie całości zbiorów oraz opracowanie indeksów przedmiotowych.

W roku 1935 uzyskał tytuł doktora nauk ekonomicznych za pracę „Piotr Maleszewski (1767–1828) i jego nauka społeczna”, a rok później został docentem. Prowadził wykłady z historii handlu, a także angażował się w działalność w Instytucie Pedagogicznym Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz w Instytucie Gospodarstwa Społecznego. Publikował również liczne hasła w Polskim Słowniku Biograficznym oraz w Encyklopedii Nauk Politycznych. W 1939 roku przygotował Katalog Biblioteki SGH, który miał kilkadziesiąt tysięcy zbiorów oraz rozbudowany indeks autorsko-tytułowy.

W momencie wybuchu II wojny światowej Andrzej Grodek dołączył do Robotniczych Batalionów Obrony Warszawy. Po kapitulacji stolicy i aresztowaniu dyrektora biblioteki, Konstantego Krzeczkowskiego, przejął odpowiedzialność za bibliotekę, która została zlikwidowana przez okupanta, zamieniając SGH na Miejską Szkołę Handlową. Dzięki staraniom Grodka oraz dyrektora Biblioteki Narodowej, Józefa Grycza, zbiory nie zostały odebrane z ul. Rakowieckiej. Biblioteka została zabezpieczona przez II Oddział Staatsbibliothek Warschau, a Grodek, działając potajemnie, wypożyczał książki, pomimo zakazu udostępniania ich przez władze hitlerowskie.

Po wojnie, gdy Warszawę wyzwolono, Andrzej Grodek był jednym z pierwszych, którzy rozpoczęli zabezpieczanie materiałów ośrodka akademickiego i jego mienia. W kolejnych latach piastował funkcję dyrektora biblioteki oraz prorektora SGH, a także został wybrany na rektora uczelni w latach 1947/1948 oraz 1948/1949. W 1945 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Po przekształceniu SGH w Szkołę Główną Planowania i Statystyki utracił stanowisko rektora na rzecz Czesława Nowińskiego.

Po tym wydarzeniu skupił się na działalności naukowej, kierowaniu biblioteką oraz pracy w Katedrze Historii Gospodarczej. Jego sytuacja zmieniła się na lepsze w 1952 roku, kiedy nowym rektorem uczelni został Oskar Lange. Został on prorektorem ds. nauki, a Grodek zyskał wpływ na wiele kluczowych decyzji. W 1956 roku powrócił na stanowisko rektora, a dwa lata później zaprezentował projekt reorganizacji uczelni, który nie został jednak zrealizowany z powodu jego nagłej śmierci.

Andrzej Grodek był mężem Marii Kazimiery z Królikowskich (1904–1985), ojcem dr Zofii Grodek-Milczarek oraz Anny, żony Pawlaka (zm. 1988). Zmarł w Warszawie i spoczywa na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B 2-13-15). W 1963 roku, po jego śmierci, opublikowano wybór jego prac wraz z pełną bibliografią. Archiwalia związane z jego osobą znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-81.

Ordery i odznaczenia

Andrzej Grodek zdobył szereg prestiżowych wyróżnień, które odzwierciedlają jego znaczący wkład w rozwój kraju. Poniżej przedstawione są nagrody, które otrzymał w swojej karierze:

• order Sztandaru Pracy II klasy,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (13 lipca 1955),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (19 sierpnia 1946),
• medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955).

Upamiętnienie

W 50. rocznicę śmierci profesora, w Bibliotece Szkoły Głównej Handlowej zorganizowano wystawę poświęconą jego pamięci. Ekspozycja bazowała na materiałach dostarczonych przez jego córkę, dr Zofię Grodek-Milczarek, i zawierała zdjęcia dokumentujące życie profesora, począwszy od wczesnego dzieciństwa, przez młodość, aż po różnego rodzaju dokumenty, legitymacje oraz dyplomy.

Uchwałą Nr 307 z dnia 28 czerwca 2023 roku, Senat SGH ogłosił rok 2024 jako „Rok Profesora Andrzeja Grodka” w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, co stanowi znaczące wyróżnienie dla jego osoby i dorobku.

W roku 2024, Bibliotece Szkoły Głównej Handlowej nadano imię Profesora Andrzeja Grodka, co potwierdza jego niezwykły wkład w rozwój uczelni oraz pamięć o jego osiągnięciach.

Dodatkowo, 10 stycznia 2024 roku w Auli Spadochronowej SGH odbyła się uroczystość odsłonięcia popiersia profesora, co jest kolejnym dowodem na to, jak bardzo jego postać jest szanowana i pamiętana w środowisku akademickim.

---

Oceń: Andrzej Grodek

---