Kamienica Zygmunta Dejczmana, znana również jako kamienica Heimanów, stanowi jeden z interesujących przykładów secesji w Polsce, a jej lokalizacja w Łodzi przy al. T. Kościuszki 93 (dawniej Promenada 49) czyni ją jeszcze bardziej wyjątkową.
Budowla ta, na którą składa się czterokondygnacyjny dom mieszkalny, oferuje luksusowe wielopokojowe mieszkania, co podkreśla jej charakterystyczny styl oraz dbałość o architektoniczne detale typowe dla secesji.
Historia
Dom ten ma za sobą interesującą historię, która rozpoczyna się na początku XX wieku. W 1902 roku architektGustaw Landau-Gutenteger stworzył projekt pierwszej, częściowej wersji kamienicy, obejmującej połowę obecnego budynku. Obiekt ten zachował swoją pierwotną formę do 1912 roku.
5 stycznia 1911 roku małżeństwo Stanisław i Matylda Heimann, pochodzący z Poznania (niespokrewnieni z Izraelem Poznańskim), nabyli od Zygmunta Deutschmana (Dejczmana) działkę z istniejącymi budynkami przy Promenadzie 49, obecnie znanej jako al. T. Kościuszki 93. Dwie lata później, w 1912 roku, obiekt został gruntownie rozbudowany na północ, osiągając swoją dzisiejszą formę. Kierownictwo nadzoru budowlanego powierzono architektowi Romualdowi Millerowi.
Po II wojnie światowej budynek przeszedł znaczną dewastację, lecz dzięki staraniom restauratorów został starannie odtworzony w czasie remontu przeprowadzonego pod koniec XX wieku. Jest to obiekt o dużym znaczeniu historycznym, który został wpisany do rejestru zabytków, otrzymując numer A/28 w dniu 20 stycznia 1971 roku.
Architektura
Oryginalna konstrukcja budynku, powstała przed 1912 rokiem, charakteryzowała się sześcioosiową kompozycją. Na teren posesji prowadziła brama dwuskrzydłowa, a pierwotne plany były zrealizowane w ograniczonej formie z powodu trudności finansowych właściciela. Architekt nadał niektórym oknom formę luków półokrągłych oraz spłaszczonych, a na fasadzie znalazł się asymetryczny wykusz na trzech kondygnacjach, przykryty skromnym daszkiem. Nad wejściem zaprojektowano okna o niepowtarzalnym, nerkowym kształcie, które nadają budynkowi unikalny charakter. Dekoracje roślinne, które miały zdobić fasadę, były zarysowane w projekcie, a balkonowe kraty wyróżniały się płynnością formy.
Po rozbudowie w 1912 roku, nowa fasada budynku zdołała zachować styl kompozycyjny z pierwotnej wersji. Była również sześcioosiowa i miała identyczny wykusz, a okna miały ten sam, charakterystyczny kształt. Na elewacji znalazły się bogate dekoracje roślinne, przedstawiające różnorodne motywy, takie jak liście, łodygi czy kwiaty, w tym owoce i igły jodły. Te zdobienia przyniosły życia fasadzie, wprowadzając efektowne kontrasty między ciemnymi, wypalonymi cegłami a szarym chropowatym oraz gładkim jasnym tynkiem. Dwie bramy wejściowe oraz jedna wjazdowa wkomponowane były w sposób asymetryczny, z nerkowatymi oknami umieszczonymi nad wszystkim.
W narożach bramy wyróżniały się płaskorzeźbione maszkarony, dodając budynkowi awangardowego stylu. Warto również zwrócić uwagę na podwórze z malowniczym zieleńcem, które od zachodu zamyka równoległy, jednopiętrowy pawilon z wieżyczką. Na parterze, tuż pod pierwszym piętrem, rozciągał się fryz wykonany z jasnego tynku, zwijający się w spiralne wstęgi.
Po rozbudowie fasady, w zdobienia budynku wpisano dwa monumentalne wykusze, obejmujące trzy kondygnacje, z dachu kopułkowymi oraz balustradą balkonu poddasza. Ponadto, ponad tymi elementami znakiem rozpoznawczym była ozdobna drewniana konstrukcja naczółkowa z trójkątnym szczytem wykonanym z ryglówki. Szczyty wykuszy pokryte były okapem, opartym na delikatnej, falistej konstrukcji drewnianej, którą wspierały wsporniki, przypominające zbiór trzech łodyg.
Wykusze zyskały dodatkowy urok dzięki elementom liści i owoców winogron, kwiatów maków oraz kasztanowych liści. Na wysokości poddasza umieszczono jeszcze jeden, smukły fryz jodełkowy, również stworzony w tynku. Balkony, lekko wybrzuszone, urzekały płynnością linii i były podparte żelaznymi wspornikami w formie jakby otwartej gałązki kasztanowca. Zwieńczenie fasady stanowił okap oparty na eleganckich, wygiętych podporach drewnianych.
Opracowanie to bazuje na analizach i badaniach prowadzonych przez Stanisława Łukawskiego.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności w Łodzi | Famuła | Kamienica Szai Goldbluma w Łodzi | Kamienica Auerbachów | Dom bankowy Wilhelma Landaua w Łodzi | Dom czynszowy przy ul. Narutowicza 107 w Łodzi | Dawny biurowiec Siemensa w Łodzi | Dom Otto Gehliga | Kamienica Marii i Stefana Szylke w Łodzi | Kamienica Nissena Rosenbluma | Kamienica Teodora Steigerta w Łodzi | Kamienica Schychtów w Łodzi | Kamienica Salomona Bahariera w Łodzi | Kamienica Rafała Sachsa w Łodzi | Kamienica przy ulicy Piotrkowskiej 4 w Łodzi | Kamienica przy ul. Gdańskiej 98 w Łodzi | Kamienica pod Gutenbergiem w Łodzi | Kamienica Leona Rosseta | Kamienica Józefa Rosenthala w Łodzi | Kamienica Jana Starowicza w ŁodziOceń: Kamienica Zygmunta Dejczmana