Andrzej Udalski

---

Życiorys

W 1975 roku, po pomyślnie zdanej maturze w VIII Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka w Łodzi, Andrzej Udalski rozpoczął swoją drogę akademicką. Ukończył studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego w 1980 roku. Jeszcze tego samego roku rozpoczął pracę w Obserwatorium Astronomicznym, gdzie kontynuował rozwijanie swoich zainteresowań naukowych.

Doktoryzacja miała miejsce w 1988 roku na Uniwersytecie Warszawskim, po której Andrzej Udalski odbył dwuletni staż w York University, w Toronto. W 1996 roku uzyskał habilitację na macierzystym uniwersytecie dzięki rozprawie zatytułowanej „Masowa fotometria gwiazd w kierunku centrum Galaktyki”. Dnia 28 marca 2000 roku, na mocy osiągniętych wyników w dziedzinie nauki, otrzymał tytuł profesora nauk fizycznych.

Na Uniwersytecie Warszawskim piastował wiele poważnych stanowisk, w tym profesora zwyczajnego oraz dyrektora Obserwatorium Astronomicznego, a także kierownika Katedry Astrofizyki Obserwacyjnej. W 1992 roku zainicjował projekt OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment), który kontynuuje działalność do dziś.

W latach 1995-1996 brał czynny udział w budowie Teleskopu Warszawskiego znajdującego się w Obserwatorium Las Campanas w Chile. W 2001 roku, wykorzystując swoje umiejętności, samodzielnie skonstruował szerokokątną kamerę mozaikową matrycę CCD, składająca się z ponad 65 milionów elementów światłoczułych. Działał również w grupie OGLE, która jest współodkrywcą 30 planet pozasłonecznych, używając techniki mikrosoczewkowania grawitacyjnego.

Andrzej Udalski jest autorem oraz współautorem ponad 400 prac naukowych. Pełnił funkcję redaktora naczelnego kwartalnika „Acta Astronomica”. W ciągu swojej kariery został również członkiem korespondentem, a później członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, a także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. Jego osiągnięcia przyniosły mu również tytuł członka zagranicznego amerykańskiej National Academy of Sciences w 2012 roku oraz członka Akademii Kopernikańskiej w 2023 roku.

Kierował zespołem, który odkrył obiekty transneptunowe (471143) Dziewanna oraz (471165) 2010 HE79, jak również planetę pozasłoneczną OGLE-2005-BLG-390L b.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2012 roku prezydent Bronisław Komorowski, uznając wybitne osiągnięcia Andrzeja Udalskiego w dziedzinie badań naukowych oraz działalności dydaktycznej, postanowił uhonorować go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie to przyznano w dowód uznania za jego wkład w rozwój nauki w kraju oraz na arenie międzynarodowej, a także za aktywne wspieranie współpracy naukowej na poziomie globalnym.

W 1996 roku naukowiec został laureatem Nagrody Prezesa Rady Ministrów za swoje wybitne osiągnięcia naukowe. Dwa lata później, w 2002 roku, zdobył Nagrodę Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk ścisłych za swoje istotne badania dotyczące rewizji skali odległości we Wszechświecie, a także za odkrycie licznych ciemnych obiektów towarzyszących gwiazdom.

W 2009 roku Andrzej Udalski zyskał uznanie w postaci grantu w wysokości blisko 2,5 miliona euro, przyznanego w ramach programu Ideas Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, który promuje innowacyjne projekty naukowe.

Kolejne wyróżnienia nadeszły w 2017 roku, kiedy to wręczono mu nagrodę Dan David Prize, a rok później, w 2018, został uhonorowany Medalem Karla Schwarzschilda, który przyznawany jest za wybitne osiągnięcia w astrofizyce. W 2020 roku, rząd Chile odznaczył go specjalną nagrodą naukową z okazji 500. rocznicy odkrycia cieśniny łączącej dwa oceany. W tym samym roku zespół pod jego kierownictwem otrzymał również Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe.

W 2024 roku Andrzej Udalski oraz Joachim Wambsganß zostali uhonorowani Polsko-Niemiecką Nagrodą Naukową Copernicus, potwierdzając tym samym swoje znaczące miejsce w światowej nauce.

---

Oceń: Andrzej Udalski

---