Janina Strzelecka


Janina Emilia Strzelecka, znana również z panieńskiego nazwiska Panasewicz, to postać, która pozostawiła trwały ślad w polskiej kulturze i edukacji. Urodziła się 13 kwietnia 1890 roku w Łodzi, a opuściła nas 13 maja 1937 roku w Jaworzu, w pobliżu Bielska. Była nie tylko nauczycielką, ale też aktywną działaczką na rzecz praw kobiet oraz dyrektorką teatru.

Janina rozpoczęła swoją edukację w łódzkim gimnazjum, a w trakcie swojej młodości wzięła udział w strajku szkolnym w 1905 roku. Po ukończeniu pensji Pauliny Hewelke w Warszawie, uzyskała maturę jako eksternistka w rządowym gimnazjum w stolicy i zdobyła uprawnienia nauczycielskie. Jej dalsza edukacja obejmowała studia z zakresu filologii i historii na uniwersytecie w Wiedniu oraz Uniwersytecie Jagiellońskim.

Od 1911 roku Janina Strzelecka pracowała jako nauczycielka historii i języka francuskiego w różnych szkołach średnich w Łodzi, w tym w szkole handlowej oraz w gimnazjum imienia E. Orzeszkowej. Wykładała także historię w łódzkim uniwersytecie powszechnym. W wolnym czasie angażowała się w działalność kulturalną i oświatową, co z pewnością świadczy o jej pasji do edukacji i wspierania młodego pokolenia.

W 1920 roku, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Janina osiedliła się w Warszawie. Wychowywała młodzież jako nauczycielka języka polskiego w II miejskiej szkole rzemieślniczej przez dekadę, prowadząc również sekcję kulturalno-oświatową Rodziny Wojskowej. Jako współzałożycielka Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, była częścią pierwszego Zarządu Głównego tej organizacji oraz regularnie współpracowała z organem ZPOK, publikując artykuły z zakresu problematyki społecznej i kulturalnej w takich czasopismach jak „Kurier Poranny”, „Głos Prawdy”, „Bluszcz” czy „Ekspres Poranny”.

Janina Strzelecka odegrała kluczową rolę w polskim teatrze dziecięcym. W latach 1928–1933 pełniła funkcję dyrektorki Teatru dla dzieci „Jaskółka”, który powstał z jej inicjatywy oraz Haliną Starską. Teatr ten, finansowany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, stał się częścią ZPOK i zyskał prestiżowy status, ponieważ oferował liczne przedstawienia w Pomarańczarni w Łazienkach. Wśród reżyserów, którzy współpracowali z teatrem, byli profesjonalni twórcy tacy jak Halina Gallowa oraz Jerzy Ronard Bujański; scenografię przygotowywał natomiast Iwo Gall.

Teatr cieszył się uznaniem, a na jego scenie występowały młode talenty, a także uznani artyści, tacy jak Irena Solska. W 1932 roku Janina objęła także dyrekcję efemerycznego Teatru dla Wszystkich, a w 1935 roku założyła Towarzystwo Przyjaciół Teatru dla Dzieci. W latach 1934-1937 kierowała sekcją kultury w Zarządzie Miasta Stołecznego Warszawy, a jej działalność obejmowała również prelekcje w Polskim Radiu.

W życiu osobistym Janina zmarła w sanatorium Jerzego Czopa w Jaworzu, a jej ostatnie chwile upłynęły w spokoju. Na cmentarzu Powązkowskim (kw. 119—II) odbył się jej pogrzeb, w trakcie którego przemawiał prezydent Warszawy, Stefan Starzyński. Jej osiągnięcia w dziedzinie edukacji i kultury pozostają do dziś inspiracją dla wielu pokoleń.

Rodzina

Janina Strzelecka była córką Erazma Panasewicza oraz Natalii z domu von Haentschel. W młodym wieku straciła rodziców, a jej opiekunem prawnym w czasie studiów został Cezar Eisenbraun z Łodzi. Jej życie osobiste zostało splotione z działalnością społeczną, gdyż wyszła za mąż za Władysława Strzeleckiego, który był nie tylko działaczem socjalistycznym, ale również dyrektorem Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych. Niestety, małżeństwo to zakończyło się rozwodem w 1930 roku.

Janina miała troje dzieci, z których każde odegrało istotną rolę w Polsce. Jej córka Aniela, urodzona w 1912 roku, zginęła w 1944 roku. Dwóch synów to Jan, socjolog i czynny działacz socjalistyczny, który również walczył jako powstaniec warszawski, oraz Jerzy Władysław, który był lotnikiem w RAF i żył w latach 1918-2004.

Przypisy

  1. Janina Emilia Strzelecka (z domu Panasewicz) [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 16.11.2024 r.]
  2. Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928-1939), Kraków 2013, s. 424, biogram, ISBN 978-83-7730-952-0
  3. Stanisław Konarski, Strzelecka Janina Emilia (1890—1937), Polski Słownik Biograficzny, t. 44, Warszawa-Kraków 2006-2007, s. 604-605
  4. Janina Strzelecka Cele i zadania wychowawcze teatru dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1931 POLONA – wersja elektroniczna
  5. Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, Warszawa 1973
  6. Cmentarz Stare Powązki: JANINA STRZELECKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 19.11.2021 r.]
  7. Czy wiesz, kto to jest?, red. Stanisław Łoza, Warszawa 1938, s. 702-703

Oceń: Janina Strzelecka

Średnia ocena:4.93 Liczba ocen:17