Elżbieta Zofia Władykowa

---

Życiorys

Elżbieta Zofia Władykowa urodziła się w rodzinie z tradycjami inteligenckimi. Była córką Kazimierza Kopczyńskiego oraz Zofii z Sulickich. Miała starszego brata, Janusza, który był od niej starszy o dwa lata. W trakcie II wojny światowej rodzina przebywała w rodowym majątku matki we wsi Celigów, znajdującej się w Rawskiem. Z powodu reformy rolnej, która miała miejsce w 1944 roku, byli zmuszeni wrócić do Łodzi.

Elżbieta zakończyła szkołę podstawową w 1951 roku. W 1957 roku uzyskała maturę w XV Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Łodzi. Następnie, w 1962 roku, zdobyła tytuł magistra etnografii za pracę dyplomową pod tytułem Rybołówstwo na jeziorze Łebskim, której obronę odbyła pod kierunkiem Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej. Ukończyła studia na Wydziale Filozoficzno-HistorycznymUniwersytetu Łódzkiego.

W 1977 roku zrealizowała również Podyplomowe Studium Muzeologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, co znacząco wzbogaciło jej wiedzę i umiejętności w dziedzinie etnografii i muzealnictwa.

W 1962 roku Elżbieta połączyła swoje życie z Zbigniewem Władyką, który był uznawanym artystą plastykiem oraz rzeźbiarzem. Para doczekała się córki, Zofii Władyka-Łuczak, która również poszła w ślady rodziców jako rzeźbiarka oraz nauczyciel akademicki.

Elżbieta Zofia Władykowa znalazła swój ostateczny spoczynek w Łodzi, na cmentarzu komunalnym przy ul. Smutnej, gdzie została pochowana z wielkimi honorami.

Działalność zawodowa

Elżbieta Zofia Władykowa spędziła blisko cztery dekady w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi. W 1961 roku rozpoczęła swoją karierę jako pracownik oświatowy. Wkrótce, w 1966 roku, po powołaniu Działu Naukowo-Oświatowego, zajęła stanowisko starszego asystenta oraz zastępcy kierownika tego działu. Zaledwie pięć lat później, w 1971 roku, miała znaczący wkład w rozwój Muzeum, inicjując utworzenie Działu Kultur Miejskich, którym kierowała przez długi czas.

W latach 1977 do 1986 pełniła funkcję kuratora w Zespole Działów Etnograficznych. Po tych latach, z własnej inicjatywy, zdecydowała się na rezygnację z tej roli. Kolejnym ważnym etapem w jej życiu zawodowym była emerytura w 1997 roku, jednak kontynuowała pracę do 2000 roku, zatrudniona na pół etatu w oparciu o umowę-zlecenie.

Od 1966 roku była aktywnym członkiem łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Jej zaangażowanie w działania dydaktyczne było istotne: prowadziła lekcje muzealne oraz oprowadzała szkolne wycieczki po wystawach. W 1968 roku, w współpracy z Teresą Łaszczewską, zainicjowała cykliczne zajęcia w Pracowni Krajoznawczo-Turystycznej Pałacu Młodzieży im. J. Tuwima w Łodzi.

Wspólnie z kuratorium łódzkiego okręgu szkolnego organizowała letnie obozy etnograficzne dla uczniów szkół ponadpodstawowych, odbywające się w różnych regionach Polski, takich jak Sieradzkie, Kurpie czy Kaszuby. W Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym zgromadziła około 2000 eksponatów, które obejmowały tematykę związaną z jej głównymi zainteresowaniami: rybołówstwem na Kaszubach, kulturą robotniczą i drobnomieszczańską Łodzi przed rokiem 1939, oraz nieprofesjonalną sztuką lokalnych twórców.

Opracowała liczne scenariusze wystaw, do których należą:

• „Polska tkanina ludowa” (1970) – jej pierwsza samodzielna wystawa,
• „Sztuka ludowa i robotnicza miejskiego województwa łódzkiego” (1977),
• „Dział Kultur Miejskich na wystawie jubileuszowej 50 lat Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi” (1981),
• „Nowe nabytki w 1981 r. Działu Kultur Miejskich” (1982),
• „Nowe nabytki z lat 1982–1983 Działu Kultur Miejskich” (1984),
• „Łódź w twórczości plastyków amatorów”,
• „Łódź w linorytach Filipskiego”.

Wzięła także aktywny udział w organizacji licznych konkursów związanych z kulturą robotniczą, takich jak:

• „Folklor robotniczy Łodzi” (1972–1973),
• „Dawna i nowa Łódź w fotografii” (1976),
• „Co wiesz o Bałutach?” zorganizowane w ramach „Majówki na Julianowie” przez Wydział Oświaty Wychowania i Kultury Urzędu Dzielnicowego Łódź Bałuty (1976),
• „Współczesna sztuka ludowa i robotnicza miejskiego województwa łódzkiego – sztuka ludowa i amatorska” pod patronatem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Miasta Łodzi (1977),
• konkursy i koncerty łódzkich kapel podwórkowych,
• przeglądy filmowe, w które angażowali się PTL oraz Katedra Etnografii Uniwersytetu Łódzkiego.

Odznaczenia

Elżbieta Zofia Władykowa, znana ze swojego zaangażowania, została uhonorowana wieloma odznaczeniami państwowymi, które są dowodem jej wkładu w rozwój kultury i ochronę dziedzictwa narodowego.

Wśród jej odznaczeń znajdują się:

• Srebrny Krzyż Zasługi (1979),
• odznaka „Za opiekę nad zabytkami” (1981),
• odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1982),
• Medal 40-lecia PRL (1985),
• Złoty Krzyż Zasługi (1986).

Publikacje

Elżbieta Zofia Władykowa jest autorką wielu znaczących publikacji z zakresu etnografii i kultury, które przyczyniły się do wzbogacenia wiedzy na temat robotniczej Łodzi oraz regionalnych tradycji.

• „Ludowe przepowiednie pogody”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1965, nr 9, s. 175–181,
• „Zakupy eksponatów etnograficznych na Kaszubach”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1967, nr 11, s. 251–255,
• „Młodzieżowe obozy etnograficzne w 1967 r.”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1969, nr 13, s. 211–212,
• „Konkurs młodzieżowy pt. Co wiesz o Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi i muzeach regionalnych naszego województwa”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1970, nr 14, s. 219,
• „Młodzieżowy obóz wędrowny na Kaszubach w 1968 r.”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1970, nr 14, s. 218,
• „Różdżkarstwo”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1972, nr 16, s. 155–159,
• „Problematyka badań etnograficznych nad kulturą robotniczą Łodzi z uwzględnieniem potrzeb muzealnych”, w Łódzkie Studia Etnograficzne, 1973, t. 15, s. 111–116,
• „Mieszkania łódzkich robotników”, w [W:] Folklor robotniczej Łodzi. Pokłosie konkursu, red. B. Kopczyńska-Jaworska, J. Kucharska, J. P. Dekowski, Wrocław, 1976, s. 13–29,
• „Działalność zespołu etnograficznego Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi (1973–1979)”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1980, nr 21, s. 187–196,
• „Twórczość niedzielna”, w Z Otchłani Wieków: pismo poświęcone pradziejom Polski, 1981, nr 1–2, t. 47, s. 72–73,
• „Malarstwo Stanisława i Cecylii Jastrzębskich – nieprofesjonalnych twórców łódzkich”, w Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna, 1991/1995, nr 30, s. 73–88.

---

Oceń: Elżbieta Zofia Władykowa

---