Emanuel Hamburski

---

Życiorys

Emanuel Hamburski był synem Mojżesza (Hersza Moska), urodził się w 1840 roku i zmarł w 1888. Jego ojciec był pośrednikiem handlowym, a matką była Perła z Prusinowskich, która żyła w latach 1839-1902. Emanuel miał dwóch braci, Mendla Hamburskiego (1864-1941) oraz Szaję Lajba Hamburskiego, którzy również wpisali się w historię rodziny.

Działalność drukarska

2 grudnia 1894 roku Emanuel Hamburski otrzymał zezwolenie na eksploatację ręcznej prasy drukarskiej, co stanowiło istotny krok w jego karierze. W 1895 roku otworzył Litografię i Drukarnię przy ul. Nowomiejskiej 3, która wkrótce przeniosła się na ul. Ogrodową 3 w 1898 roku. Zakład rozwijał się dynamicznie, co świadczyło o rosnącym zapotrzebowaniu na usługi drukarskie. W 1899 roku w jego drukarni znajdowało się już kilka maszyn drukarskich, w tym:

• mała ręczna maszyna typograficzna – uzyskana dzięki zezwoleniu z dnia 20 kwietnia 1895,
• duża maszyna regałowa – od 10 lipca 1895,
• mała maszyna regałowa – od 19 lipca 1895,
• duża maszyna typograficzna – od 16 grudnia 1896,
• maszyna litograficzna – od 17 marca 1899.

Dzięki tym urządzeniom Hamburski produkował różnorodne druki akcydensowe na zlecenie lokalnych przedsiębiorców, jednak jego specjalnością były zeszyty szkolne. Posiadał on „pierwszą łódzką fabrykę liniowania i produkcji kajetów”, znajdującą się przy ul. Ogrodowej 3 i 5, gdzie w 1904 roku wyprodukowano aż 5 milionów sztuk zeszytów.

Wspólnie z bratem Mendlem, Hamburski prowadził drukarnię od 1906 roku aż do upadłości w dniu 3 lipca 1931 roku. Zakład początkowo mieścił się przy ul. Ogrodowej, a następnie przeniósł się na ul. Piotrkowską 16. W latach 1905–1917 wydał łącznie 28 książek oraz broszur w językach jidysz, polskim i rosyjskim, w tym m.in. dzieło Abrahama Tenenbluma zatytułowane „Geszichte fun Łodz un łodzer Jidn” z 1909 roku.

Pierwsza gazeta żydowska w Łodzi

W roku 1908 Emanuel Hamburski, współpracując z Szają Ugerem oraz Abramem Tenenbaumem, zainaugurował pierwszy żydowski dziennik w Łodzi zatytułowany „Łodzier Togblat” (tj. „Dziennik Łódzki”).

Hamburski pełnił funkcję wydawcy, prezentując w tej roli niezwykłe zdolności dziennikarskie oraz kreatywność, które zauważano w jego pracy.

Oprócz tego, był również redaktorem oraz autorem licznych artykułów publikowanych w tym czasopiśmie.

Inne działania dochodowe

W latach 20. XX wieku Emanuel Hamburski był aktywny w różnych dziedzinach, a jednym z jego przedsięwzięć była sprzedaż materiałów piśmiennych oraz prowadzenie składu papieru. Te działania w znaczący sposób przyczyniły się do jego dochodów.

Również, wraz ze swoją żoną Chawą, zajmował się inwestycjami w nieruchomości. Byli właścicielami obiektu zlokalizowanego przy ul. Północnej 55/57, co stanowiło ważny element ich działalności majątkowej.

Działalność społeczna

Emanuel Hamburski był aktywnym działaczem syjonistycznym, który z zaangażowaniem uczestniczył w rozwoju swojej społeczności. Jego działalność obejmowała liczne organizacje zawodowe oraz społeczne, gdzie pełnił istotne funkcje.

Jedną z jego ról było przewodzenie Centralnemu Stowarzyszeniu Kupców i Przemysłowców Województwa Łódzkiego, co świadczy o jego zdolności do kierowania oraz organizowania działalności gospodarczej w regionie.

Hamburski był również członkiem zarządów wielu instytucji, w tym:

• Stowarzyszenia Właścicieli Drukarń i Litografii, które zostało założone w 1907 roku z siedzibą przy ul. Przejazd 8,
• Rady Czwartego Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu,
• Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa „Chesed-Szel-Emes” (Ostatnia Posługa),
• wiceprezesa zarządu „Linas Hacedek” (z hebr. Uczciwy Nocleg),
• członka zarządu, a także kasjera Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Muzycznego i Literackiego „Hazomir” („Słowik”), z siedzibą przy ul. Spacerowej (obecnie al. T. Kościuszki) 21.

Pochowany jest nacmentarzu żydowskim „nowym” przy ul. Brackiej w Łodzi (str. L, kw. A, nr grobu 203).

Życie prywatne

Emanuel Hamburski był mężem Chaną Ruchlą, pochodzącą z Benderów, która przyszła na świat 24 marca 1872 roku w Łodzi.

Wspólnie wychowali trójkę dzieci: Ewę, Mendla oraz Feliksa, znanego również jako Hersz Fiszel.

---

Oceń: Emanuel Hamburski

---