Kazimierz Brandys

---

Życiorys

Kazimierz Brandys pochodził z rodziny inteligenckiej, o żydowskich korzeniach, która zintegrowała się w polskim społeczeństwie. Jego rodzina posiadała bank w Łodzi. Kazimierz oraz jego starszy brat Marian uczęszczali do Szkoły Zgromadzenia Kupców Miasta Łodzi, gdzie zdobywali wykształcenie. Po ukończeniu szkoły, Kazimierz kontynuował naukę na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, podobnie jak jego brat, który również został pisarzem.

Debiut literacki Brandysa miał miejsce w 1935 roku, gdy zaczynał publikować jako krytyk teatralny w miesięczniku „Kuźnia Młodych”. W trakcie drugiej wojny światowej zdołał przetrwać okupację, ukrywając się w Warszawie, z dala od getta, po stronie aryjskiej.

Po wojnie, w latach 1945–1950 był częścią zespołu redakcyjnego tygodnika „Kuźnica”. W 1946 roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, a później, do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1956 roku był jednym z rzeczników „odnowy” i „oczyszczenia moralnego” w partii oraz w rządzie. W latach 1956–1960 pracował jako członek zespołu redakcyjnego tygodnika „Nowa Kultura”. W 1966 roku postanowił wystąpić z partii w geście protestu przeciwko działaniom wobec Leszka Kołakowskiego.

W latach 1970–1971 pełnił funkcję wykładowcy literatur słowiańskich na prestiżowej Sorbonie. Podczas swojego życia, w 1976 roku, podpisał „Memoriał 101”, co było jego protestem przeciwko wprowadzanym zmianom w Konstytucji PRL. Od 1977 do 1980 roku był członkiem redakcji drugoobiegowego czasopisma opozycji demokratycznej „Zapis” oraz dołączył do Towarzystwa Kursów Naukowych w 1978 roku.

Od 1981 roku zamieszkał na stałe poza Polską i włączył się w działalność Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Kazimierz Brandys był mężem Marii Zenowicz, znanej tłumaczki. Zmarł w Paryżu, gdzie został pochowany na cmentarzu Père-Lachaise.

Cenzura w PRL

Nazwisko Kazimierza Brandysa znalazło się w gronie autorów szczególnie obserwowanych przez ówczesną cenzurę w Polsce. W książce Tomasza Strzyżewskiego, poświęconej temu zagadnieniu, można natknąć się na poufną instrukcję wydaną przez Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, datowaną na 21 lutego 1976 roku. Znajdziemy w niej nazwisko Brandysa oraz szczegółowe zalecenia dotyczące postępowania z jego publikacjami.

W dokumentach cenzury zaznaczono, że „Wszystkie własne publikacje autorów z poniższej listy zgłaszane przez prasę i wydawnictwa książkowe oraz wszystkie przypadki wymieniania ich nazwisk należy sygnalizować kierownictwu Urzędu.” Zwrócono także uwagę, że tylko w porozumieniu z kierownictwem będzie możliwe wydanie zgody na ich publikację. To samo dotyczyło wszystkich programów radiowych i telewizyjnych, w których musiały być przestrzegane te same zasady. Dokument ten był zastrzeżony wyłącznie dla cenzorów.

Twórczość

Twórczość Kazimierza Brandysa to bogaty zbiór dzieł, które na przestrzeni lat wykazują różnorodność i głębię literacką. Jego twórczość obejmuje liczne utwory prozatorskie, dramaty oraz scenariusze filmowe, które tworzą ważny fragment polskiej kultury literackiej.

W 1946 roku wprowadził na rynek swoje pierwsze teksty, takie jak Drewniany koń oraz Miasto niepokonane. Jego twórczość w okresie międzywojennym jest podzielona na kilka znaczących dzieł:

• 1948 – Samson,
• 1948 – Antygona,
• 1949 – Troja, miasto otwarte,
• 1951 – Człowiek nie umiera,
• 1953 – Sprawiedliwi ludzie,
• 1954 – Obywatele,
• 1956 – Czerwona czapeczka: wspomnienia z teraźniejszości,
• 1957 – Matka Królów,
• 1958 – Listy do pani Z.: wspomnienia z teraźniejszości,
• 1960 – Romantyczność,
• 1963 – Sposób bycia,
• 1965 – Bardzo starzy oboje,
• 1966 – Obrona Grenady i inne opowiadania,
• 1966 – Dżoker,
• 1968 – Rynek,
• 1970 – Jak być kochaną i inne opowiadania,
• 1970 – Mała księga,
• 1972 – Wariacje pocztowe,
• 1974 – Pomysł,
• 1975 – Nowele filmowe,
• 1977 – Nierzeczywistość,
• 1980 – Miesiące: 1978–1979,
• 1982 – Rondo,
• 1984 – Miesiące: 1982–1984,
• 1987 – Miesiące: 1980–1981,
• 1987 – Miesiące: 1985–1987,
• 1991 – Charaktery i pisma,
• 1995 – Zapamiętane,
• 1999 – Przygody Robinsona.

Brandys był również autorem scenariuszy filmowych, które przyczyniły się do popularyzacji jego dzieł na dużym ekranie. W jego filmowych osiągnięciach znajdują się:

• 1961 – Samson,
• 1962 – Jak być kochaną,
• 1965 – Sposób bycia,
• 1967 – Bardzo starzy oboje,
• 1981 – Spokojne lata,
• 1982 – Matka Królów.

Odbiorcy jego twórczości doceniają nie tylko różnorodność form, ale także głębię tematów, które poruszał w swoich tekstach. Kazimierz Brandys określa się jako poeta słowa, a jego nadrzędnym celem było zawsze oddanie prawdy o ludzkich uczuciach i zjawiskach społecznych.

Ekranizacje

Temat filmowych adaptacji utworów Kazimierza Brandysa jest niezwykle interesujący i pełen różnorodnych interpretacji. Warto zwrócić uwagę na fakt, że jego prace zdobyły uznanie nie tylko w literaturze, ale również w kinie.

Filmy oparte na jego twórczości są często znakomitym przykładem tego, jak literatura może być przetwarzana w nowe formy artystyczne.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Brandys, znany polski pisarz, został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, które odzwierciedlają jego wkład w kulturę oraz społeczeństwo. Oto lista kluczowych odznaczeń, które otrzymał:

• Order Sztandaru Pracy II klasy, przyznany 15 lipca 1954 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 22 lipca 1952 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku,
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”, nadana w 1962 roku,
• Order Sztuki i Literatury, przyznany we Francji w 1993 roku.

Nagrody

Kazimierz Brandys, znany polski pisarz, zdobył szereg wyróżnień za swoje znaczące osiągnięcia literackie. Oto lista jego najważniejszych nagród:

• 1948 – Nagroda Literacka m.st. Warszawy za Miasto niepokonane,
• 1950 – Państwowa Nagroda Artystyczna II stopnia w dziale literatury za cykl powieściowy Między wojnami,
• 1955 – Nagroda Państwowa II stopnia za powieść Obywatele,
• 1964 – Nagroda d’Isola Elba,
• 1982 – Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego,
• 1986 – Nagroda Prato-Europa,
• 1986 – Nagroda im. Ignazio Silone,
• 1998 – Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego,
• 1999 – Warszawska Premiera Literacka za Przygody Robinsona.

Te liczne nagrody podkreślają jego wpływ na polską literaturę oraz uznanie, jakim cieszy się w środowisku literackim.

---

Oceń: Kazimierz Brandys

---