UWAGA! Dołącz do nowej grupy Łódź - Ogłoszenia | Sprzedam | Kupię | Zamienię | Praca

Teresa Skubalanka

Nauka i edukacja

Teresa Skubalanka, której pełne nazwisko brzmi Skubała, urodziła się 18 czerwca 1928 roku w Łodzi, a zmarła 29 lipca 2016 roku w Lublinie. Była to osoba o niezwykłym dorobku naukowym, polska filolog i wykładowczyni oraz lingwistka, która odegrała kluczową rolę w rozwoju środowiska językoznawców oraz polonistów, zwłaszcza w ramach UMCS.

Jej prace koncentrowały się na stylistyce lingwistycznej, teorii i historii języka, co przyczyniło się do wzbogacenia polskiego językoznawstwa. W latach 1975–1978 pełniła funkcję dyrektorki Instytutu Badań Literackich w Warszawie, a wcześniej, w latach 1972–1976, była posłanką na Sejm PRL VI kadencji.

Życiorys

Edukacja i kariera naukowa

Teresa Skubalanka, córka Mariana i Heleny, rozpoczęła swoją edukację w III Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej we Włocławku. Następnie podjęła studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, gdzie zdobyła solidne podstawy teoretyczne i praktyczne do późniejszej pracy naukowej. Po uzyskaniu tytułu magistra, kontynuowała naukę na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie w 1960 roku obroniła doktorat, a w 1966 roku habilitację na UMK.

W 1967 roku rozpoczęła pracę na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. W tym czasie, od 1970 do 1985, zajmowała stanowisko dyrektora Instytutu Filologii Polskiej oraz kierownika Zakładu Języka Polskiego. Od 1974 r. była profesorem nadzwyczajnym, a sześć lat później uzyskała tytuł profesora zwyczajnego. Jej kariera naukowa obejmowała również lata 1975-1978, kiedy to była dyrektorem Instytutu Badań Literackich w Warszawie. W latach 1992–2001 pracowała w Zakładzie Historii Języka Polskiego i Dialektologii.

Pomimo że jej główne zainteresowania koncentrowały się na stylistyce jako osobnej dziedzinie, Teresa Skubalanka miała istotny wkład w rozwój różnorodnych badań dotyczących stylistyki, semantyki, pragmatyki, socjolingwistyki, dialektologii, historii języka oraz gramatyki.

Działalność społeczna i polityczna

Poza aktywnością naukową, Skubalanka była zaangażowana w życie społeczne. Pracowała w Związku Młodzieży Polskiej oraz Zrzeszeniu Studentów Polskich, a także pełniła różne role w Związku Nauczycielstwa Polskiego. Już od 1969 roku związała się ze Stronnictwem Demokratycznym, gdzie brała udział w działaniach jako członek prezydium Uczelnianego Komitetu oraz plenum Wojewódzkiego Komitetu w Lublinie.

W 1972 roku uzyskała mandat posłanki na Sejm z okręgu Lublin, gdzie zasiadała w trzech kluczowych komisjach: Nauki i Postępu Technicznego, Oświaty i Wychowania oraz Prac Ustawodawczych. Dodatkowo, była częścią zarządu Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej, co świadczy o jej zaangażowaniu w aktywność polityczną.

Twórczość

Dorobek Teresy Skubalanki jest imponujący, obejmujący 18 monografii oraz ponad 125 rozpraw i artykułów. W jej naukowych opracowaniach można dostrzec kilka charakterystycznych cech, takich jak podmiotowy charakter wywodów czy budowanie własnych zrębów teoretycznych. Ciekawym aspektem jest również jej indywidualna interpretacja kluczowych pojęć oraz stworzenie oryginalnych kategorii interpretacyjnych, które przyczyniły się do reinterpretacji terminów w jej dziedzinie. Techniki analityczne są połączone z bogatą praktyką oraz szerokim zakresem podejmowanych tematów.

W ramach jej badań zgłębia ona fundamentalne zagadnienia, takie jak definicja stylu, metody jego opisu oraz stylistyczna dyferencjacja współczesnej polszczyzny. Jej badania obejmują również historię stylu artystycznego, analizując różne epoki, nurty i indywidualności twórcze. Prace Skubalanki mieszczą się w obrębie kilku nurtów stylistycznych: stylistyka teoretyczna, stylistyka historyczna oraz stylistyka opisowa, w ramach której stworzyła koncepcję stylistycznej dyferencjacji współczesnego języka polskiego.

Publikacje

Jednym z najbardziej oryginalnych wkładów Teresy Skubalanki w obszar badań stylistycznych jest koncepcja gramatyki stylistycznej. Oprócz stylistyki, jej badania dotyczyły również wielu innych dyscyplin lingwistycznych, w tym leksykologii oraz leksykografii, gdzie brała udział w tworzeniu Słownika rymów Stanisława Trembeckiego i Słownika języka Adama Mickiewicza. Również gramatyka, ze szczególnym uwzględnieniem fleksji, była obszarem jej zainteresowania, obejmując nie tylko język ogólny, ale także różne gwar ludowych.

Ważne zagadnienia w jej badaniach to także historia języka, zwłaszcza polszczyzna XIX wieku, oraz analiza różnych odmian języka, takich jak język potoczny, polszczyzna mówiona, język regionu, język dziecka czy styl artystyczny. Skubalanka bada także społeczne uwarunkowania stylów języka, co czyni jej prace niezwykle wszechstronnymi i wartościowymi.

Do najważniejszych opracowań książkowych Teresy Skubalanki należą m.in.:

  • Neologizmy w polskiej poezji romantycznej, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1962, s. 240,
  • Słownictwo poezji miłosnej Juliusza Słowackiego na tle tradycji, Toruń: Wydawnictwo UMK 1966, s. 414,
  • Słownik gwary studenckiej, [współaut.: Leon Kaczmarek, Stanisław Grabias], Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1974, s. 328,
  • Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1984, s. 508,
  • Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1991, s. 185, wydanie 2, poprawione i uzupełnione, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2000, s. 240,
  • Wariantywność polskiej fleksji, [współaut.: Władysława Książek-Bryłowa], Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1992, s. 189,
  • O stylu poetyckim i innych stylach języka. Studia i szkice teoretyczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1995, s. 235,
  • Mickiewicz, Słowacki, Norwid. Studia nad językiem i stylem, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1997, s. 245,
  • Ze studiów nad dawną i współczesną polszczyzną, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1997, s. 206,
  • Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin: Wydawnictwo UMC 2001, s. 283,
  • Język poezji Czesława Miłosza, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2006, s. 122,
  • Sztuka poetycka Czesława Miłosza, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2007, s. 134,
  • Herbert, Szymborska, Różewicz: studia stylistyczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2008, s. 156,
  • Polska liryka patriotyczno-obywatelska. Studium stylu, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2012, s. 115.

Wyróżnienia

Teresa Skubalanka jest osobą, której osiągnięcia zasługują na szczególne uznanie.

W ciągu swojej kariery została odznaczona Krzyżem Oficerskim w 1998 roku, a także Kawalerskim Orderem Odrodzenia Polski. Warto także wspomnieć, że otrzymała Złoty Krzyż Zasługi oraz Medal Komisji Edukacji Narodowej, co stanowi dowód jej znaczącego wkładu w dziedzinie edukacji.

W 2002 roku wyróżniono ją tytułem doktora honoris causa na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, co podkreśla jej autorytet i osiągnięcia w świecie nauki.

Na koniec, warto zauważyć, że Teresa Skubalanka znalazła swój spoczynek na cmentarzu komunalnym na Majdanku w Lublinie, w kwaterze S7K-4-4, gdzie ją upamiętniono.

Przypisy

  1. Teresa Skubała. cmentarze.lublin.eu. [dostęp 28.05.2019 r.]
  2. M.P. z 1998 r. nr 36, poz. 495

Oceń: Teresa Skubalanka

★★★★★
Średnia ocena:4.58 Liczba ocen:13