Władysław Pawlak (literat)

---

Życiorys

Pawlak przyszedł na świat w Łodzi, w domu znajdującym się przy ul. Rokicińskiej 11–15. W jego rodzinie znaleźli się rodzice: Władysław, robotnik budowlany, oraz Katarzyna, z domu Rembielińska, która była tkaczką w zakładach Scheiblera położonych przy Wodnym Rynku. W młodości Pawlak ukończył cztery klasy szkoły powszechnej, następnie przez pewien czas pracował jako pastuszek we Wróblewie. Po 1918 roku przeniósł się do Hajnówki, gdzie był zaangażowany w budowę drewnianych domów. W tym samym roku powrócił do Łodzi, stając się pomocnikiem w stolarni oraz ucząc się w trybie wieczorowym. W 1926 roku udało mu się zdać eksternistycznie maturę i ukończyć kurs nauczycielski.

Wkrótce po tych wydarzeniach rozpoczął pracę jako referent w komisariacie miasta Łodzi, a jego dalsze losy zaprowadziły go do Białowieży, gdzie zarządzał kinem. Po trzech latach, w 1929 roku, powrócił do Łodzi, gdzie zajął się różnymi zawodami, w tym pracą jako robotnik budowlany, domokrążca oraz szewc. W 1923 roku zaczął twórczo pisać, chociaż część jego prac nigdy nie została opublikowana. W 1930 roku przystąpił do Komunistycznej Partii Polski, co miało wpływ na jego późniejsze twórczości literackie.

Jego powieść, Kamienica Wielkiego miasta (1938), na temat życia proletariatu łódzkiego, przyniosła mu znaczący sukces i została nagrodzona w konkursie „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” na powieść współczesną. Tekst ten był wcześniej publikowany w 1937 roku w fragmentach w czasopismach, a całość pojawiła się drukiem w 1938 roku. Pawlak organizował również odczyty swoich utworów w łódzkiej rozgłośni Polskiego Radia oraz brał udział w wieczorach autorskich. Dodatkowo w 1938 roku „Wymiary” opublikowały fragmenty jego innej powieści, O życiu chałupników (1938).

W trudnym okresie II wojny światowej, Pawlak spędził czas na pracy w fabryce włókien sztucznych. W 1944 roku przyjął do grona Polskiej Partii Robotniczej, natomiast rok później został aresztowany przez gestapo za swoją działalność w ruchu oporu. Udało mu się zbiec z rąk więziennych podczas ewakuacji w 1945 roku i powrócił do Łodzi. Tam objął różnorodne stanowiska, w tym komendanta XI Komisariatu Milicji Obywatelskiej oraz kierownika sekcji w Wojewódzkim Urzędzie Informacji i Propagandy. Z czasem związany był z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, a w dalszych latach pełnił funkcje kierownicze w Zarządzie Miejskim i Wojewódzkiej Radzie Narodowej. W późniejszych latach zajął się edukacją, stając się wicedyrektorem Liceum Felczerskiego i Liceum Dentystycznego oraz inspektorem ds. budżetów rodzinnych w Łodzi.

Po wojnie wydał kilka powieści, między innymi Łódź w latach grozy (1945), która opisywała wojenne losy bohaterów jego wcześniejszej powieści Kamienica wielkiego miasta, a także Podwójnie wolni (1946), Strajk albo nie strajk (1949) oraz Dzień styczniowy (1955). W 1950 roku opublikował dramat Nigdy więcej, który zyskał uznanie. Po jego zgonie, 3 sierpnia 1958 roku na skutek zawału serca, ukazał się zbiór tekstów jego autorstwa zatytułowany Karuzela i inne opowiadania (1959). W jego spuściźnie pozostały również niewydane dramaty, takie jak Urok życia, Krosna czekają, a także powieści: Ludzie bawełnianej fabryki, Jak kamień w wodę, Ulica Kresowa i inne.

Życie prywatne

W życiu osobistym Pawlak był związany z Marią, z domu Ciechowicz, z którą doczekał się trojga dzieci: Włodzimierza, Zofii oraz Jadwigi. Po jego śmierci został pochowany na cmentarzu na Zarzewie.

Publikacje

Wydane

Władysław Pawlak, znany literat, ma w swoim dorobku szereg istotnych publikacji. Wśród tych, które ujrzały światło dzienne, warto wymienić:

• piekło chałupników (1934),
• kultury dla mas! (1935),
• kamienica wielkiego miasta (1938),
• o życiu chałupników (1938),
• odkupienie,
• łódź w latach grozy (1945),
• podwójnie wolni (1946),
• strajk albo nie strajk (1949),
• nigdy więcej (1950),
• dzień styczniowy (1955),
• karuzela i inne opowiadania (1959).

Niewydane

Oprócz wspomnianych dzieł, autor pozostawił po sobie także wiele tekstów, które nigdy nie zostały wydane. Wśród nich znajdują się:

• z powodu pola (1923),
• kto winien? (1930),
• nauczycielka (1931),
• wilczary (1933),
• nad wartą rzeką,
• urok życia (o polskich komunistach),
• krosna czekają,
• ludzie bawełnianej fabryki,
• jak kamień w wodę,
• ulica kresowa.

---

Oceń: Władysław Pawlak (literat)

---