Kamienica II Łódzkiego Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego

---

Historia

Budowa kamienicy rozpoczęła się w 1908 roku, zgodnie z projektem Piotra Brukalskiego. Prace budowlane prowadziła firma „Martens i Daab”. Niestety, nieostrożne i pośpieszne podejście do prac konstrukcyjnych doprowadziło do tragicznej katastrofy, która miała miejsce 15 stycznia 1910 roku, gdy budynek zawalił się.

Wobec zaistniałej sytuacji, na podstawie pozostałości po ruinach, podjęto decyzję o realizacji nowego projektu autorstwa innego architekta, Ludwika Panczakiewicza. Budowę zakończono w 1911 roku. Inicjatywę budowy podjął II oddział Łódzkiego Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego, a po pewnym czasie budynek przeszedł w ręce Komunalnej Kasy Oszczędnościowej miasta Łodzi.

Do roku 1915 w obiekcie miała swoją siedzibę warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe, które w 1930 roku przekształciło się w bank spółdzielczy, a następnie w 1934 roku stało się Komunalną Kasą Oszczędnościową. Ta instytucja była właścicielem budynku aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku. W międzyczasie, budynek był miejscem działalności niemieckich okupantów.

Przed rokiem 1939 w obiekcie funkcjonował sklep z artykułami piśmienniczymi prowadzonym przez państwa Bogusławskich, klub myśliwski, a także gabinet lekarski Antoniego Tomaszewskiego, który był zarówno udziałowcem Łódzkiej Kolei Elektrycznej, jak i radnym Rady Miasta Łodzi oraz prezesem Naczelnej Izby Lekarskiej Łódzkiej. Ponadto, w okresie 1936–1939 swoją siedzibę miała także Liga Morska, Rzeczna i Kolonialna.

W czasie międzywojennym na stałe rezydencję w kamienicy znaleźli m.in. łódzki adwokat Stefan Cygański, który był współzałożycielem Rotary Club Łódź, oraz lekarz i radny Antoni Tomaszewski. Od 23 sierpnia 1982 roku do 30 grudnia 2017 roku, w kamienicy działał Antykwariat-księgarnia Nike, prowadzony przez Janusza Karola Barańskiego. W roku 2014 przeprowadzono remont kamienicy, co przywróciło jej dawną świetność.

Architektura

Styl architektoniczny budynku odzwierciedla barokowe wzornictwo, a jego forma przynależy do neobarokowych trendów. Obiekt wyróżnia się bogactwem detali architektonicznych, w tym aniołkami oraz kartuszami zawierającymi informacje o architekcie i właścicielach. Warto zwrócić uwagę na zdobienia florystyczne, które ukazują liście i owoce dębu.

Kamienica składa się z pięciu kondygnacji oraz dwóch bram, a jej dach ma charakter półmansardowy. Elewacja frontowa została zaprojektowana z poziomymi podziałami architektonicznymi, takimi jak gzyms kordonowy na wysokości drugiej kondygnacji. Elementy pionowe, w postaci lizen oraz okien umiejscowionych pomiędzy nimi, w połączeniu z wykuszami, które wystają nad bramami, tworzą dynamiczny wygląd budynku. Wykusze te rozciągają się od trzeciego do piątego piętra.

Centralna część fasady jest zakończona półowalnym łukiem, co nadaje jej elegancji. Nad bramami znajdują się kartusze rollwerkowe, na których umieszczono inskrypcje. W lewym z nich widnieje napis: ANNO Dm MCMXI, co oznacza datę zakończenia budowy, czyli 1911 rok. Z kolei w prawym kartuszu można znaleźć wyrażenie VIRTIBUS UNITIS, tłumaczone jako „Wspólnymi siłami”. Ten sam napis znajduje się również na innym budynku w Łodzi, gmachu Towarzystwa Kredytowego Miejskiego.

Dodatkowo, w prawej części fasady widnieje sygnatura projektanta: PROIECTUM FECIT L. PANCZAKIEWICZ ARCHITECKUS VARSOVIAE. W trosce o estetykę kamienicy, zastosowano półkolumny na pierwszej kondygnacji, inspirowane egipskimi kolumnami, które podtrzymują wykusze. Pierwsze dwa piętra wyróżniają się boniowaniem kostkowym, podczas gdy wyższe mają gładki tynk.

Wyjątkowe oprawy okien ozdobione są archiwoltami z liści oraz kwiatów. Na najwyższej kondygnacji, w centralnym punkcie, znajduje się wole oko, które również przyciąga wzrok swoimi zdobieniami w postaci liści dębu i wstęgi. Lukarny posiadają pionowe, eliptyczne okna przyozdobione głowami kobiecymi, usytuowanymi na tle muszli zakończonych wolutami. Warto zauważyć, że fasada od strony podwórza jest znacznie mniej zdobiona.

Wnętrze

W przestrzeni wewnętrznej budynku znajduje się trójbiegowa klatka schodowa, której balustrada wykonana z metalu ozdobiona jest kutymi liśćmi. Schody wykonano z marmuru, a spoczniki z terakoty. Boczne klatki schodowe powstały z betonu. Ten budynek był jednym z pierwszych w Łodzi, który posiadał windę, jednakże oryginalna konstrukcja nie przetrwała, gdyż została wymieniona w latach 70. XX wieku.

Po 1945 roku wnętrze kamienicy przeszło znaczne zmiany. Układ pomieszczeń na wyższych kondygnacjach został zmodyfikowany, co pozwoliło na podział dużych mieszkań na mniejsze, przez co zwiększono ich liczbę. Usunięto również wiele dekoracji oraz secesyjnych pieców, z wyjątkiem jednego, który zachował się na trzecim piętrze. W sieni wciąż można zobaczyć napis „Salve”, co oznacza „Witaj”.

---

Oceń: Kamienica II Łódzkiego Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego

---