Jan Frey-Bielecki

---

Życiorys

Jan Frey-Bielecki, syn Wacława i Marty, pochodził z rodziny inteligenckiej o polsko-niemieckich korzeniach oraz żydowskim pochodzeniu. Urodził się jako Jan Frey i w 1934 roku zakończył naukę w Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Łodzi. W trakcie studiowania na Politechnice Warszawskiej związał się z ruchem komunistycznym, mimo iż wcześniej miał bliskie relacje z sanacją. Został członkiem Komunistycznego Związku Młodzieży Polski od 1935 roku do momentu jego rozwiązania w 1938, jak również Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie”, w której pełnił rolę sekretarza na Wydziale Mechanicznym. Był zaangażowany w redakcję pisma „Politechnik”. W 1936 roku uczestniczył w strajku okupacyjnym na Politechnice, co skutkowało jego aresztowaniem i zawieszeniem w prawach studenta, a na rok stał się marynarzem na statkach handlowych.

Po powrocie do Warszawy w jesieni 1937 roku wznowił studia na Politechnice. Po rozwiązaniu „Życia” w 1938 roku, przyłączył się do Klubu Młodych, który stał się podwaliną Stronnictwa Demokratycznego w 1939 roku. W obliczu zbrojnej agresji III Rzeszy na Polskę, udał się na wschód. Po inwazji ZSRR na Polskę, został jednym z twórców „Czerwonej Milicji” w okolicach Włodzimierza Wołyńskiego, a następnie przeniósł się do Lwowa, gdzie aktywnie działał na Politechnice Lwowskiej. W 1939 roku przebywał na terenach pod okupacją niemiecką, planując prawdopodobnie misję wywiadowczą.

Wiosną 1940 roku udał się do Niżnego Tagiłu, gdzie po ataku Niemiec na ZSRR znalazł zatrudnienie w zakładach metalurgicznych im. Kujbyszewa. 10 lipca 1941 roku rozpoczął szkolenie w szkole partyjnej Kominternu, a jego ambicje wietnamka jako członka grupy inicjatywnej, mającej powołać nową partię komunistyczną w Polsce, nie spełniły się. W tym samym okresie, podjął służbę w Armii Czerwonej. 30 grudnia 1941 roku przekazano go do Wojskowego Ośrodka Partyzanckiego. W lutym 1944 roku zajął się organizowaniem oddziałów partyzanckich na terenach jeziora Narocz wraz z innymi polskimi komunistami.

Jego działalność w partyzantce sowieckiej pozostaje mało znana, ale 7 maja 1944 roku utworzył oddział, który operował w rejonie jeziora Narocz, Oszmiany, Puszczy Nalibockiej, Lidy oraz Grodna. Po zakończeniu działań na froncie, został skierowany do Moskwy, gdzie pracował w Związku Patriotów Polskich jako spiker oraz redaktor w radiostacji im. Tadeusza Kościuszki. W grudniu 1944 roku oddano go w dyspozycję szefa Resortu Bezpieczeństwa, Stanisława Radkiewicza. Jako szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Warszawie, a potem w Krakowie, zajmował się zwalczaniem niepodległościowego podziemia, co spotkało się z kontrowersjami i krytyką.

3 maja 1946 roku, prowadził tłumienie wystąpień młodzieżowych w Krakowie i dał rozkaz strzelania do protestujących studentów. Po manifestacji, na jego polecenie, aresztowano ponad 1000 osób, z czego około 800 to studenci. Wkrótce potem awansował na podpułkownika w UB, ale jego pozycja została osłabiona po uwolnieniu więźniów przez oddziały „Ognia”. W październiku 1946 roku na własną prośbę przeniósł się do wojska.

W latach 1946-1947 przeszedł kursy dowódcze w Oficerskiej Szkole Lotniczej, a potem służył w 3 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego na Oksywiu. Z czasem doszedł do rangi generała brygady, organizując nowoczesne siły powietrzne i inspirując polskie konstrukcje lotnicze. W latach 1957-1965 zasiadał w Sejmie PRL z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Jan Frey został usunięty z wojska w 1963 roku, a po jego śmierci, 6 lipca 1994 roku, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Jego ceremonię pogrzebową zaszczyciła obecność delegacji Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, z gen. dyw. pil. Jerzym Gotowałą na czele.

Życie prywatne

Jan Frey-Bielecki spędzał swoje życie w Warszawie, gdzie tworzył swoją codzienność. Był w związku małżeńskim z Dorą Goldstein, która żyła w latach 1908–1992. Para zdecydowała się na adopcję dziecka, co wzbogaciło ich życie rodzinne.

Ordery i odznaczenia

Jan Frey-Bielecki został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach i oddaniu dla kraju. Poniżej znajduje się lista jego odznaczeń:

• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 10 października 1945 roku,
• order Krzyża Grunwaldu III klasy, przyznany w 1958 roku,
• złoty Krzyż Zasługi, przyznany w 1947 roku,
• krzyż partyzancki, który otrzymał w 1946 roku,
• medal 10-lecia Polski Ludowej,
• medal 30-lecia Polski Ludowej,
• medal 40-lecia Polski Ludowej,
• złoty medal „Za zasługi dla obronności kraju”, przyznany w 1988 roku,
• medal im. Ludwika Waryńskiego, otrzymany w 1989 roku,
• medal Tańskiego, przyznany w 1961 roku.

---

Oceń: Jan Frey-Bielecki

---