Jerzy Rawicz (pisarz)

---

Życiorys

Jerzy Rawicz był synem majstra włókienniczego, Pawła Rabinowicza, oraz Soni, z domu Lipskiej. W 1932 roku zakończył naukę w gimnazjum niemieckim w Łodzi. W okresie od 1933 do 1939 roku studiował początkowo prawo, a później filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. W 1935 roku zaczął publikować swoje teksty na łamach prasy socjalistycznej, takich jak „Robotnik”, „Młodzi Idą”, „Dziennik Ludowy” oraz „Łodzianin”. Już w 1936 roku dołączył do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w latach 1936–1937 pełnił funkcję redaktora w „Dzienniku Popularnym”. W tym samym roku ukazał się jego tom poezji, zatytułowany *Przeklęte istnienie*, a dwa lata później wydano jego kolejną książkę, *Co pieśń może*. W 1939 roku wespół z Witoldem Millerem, znanym pod pseudonimem „Andrzej Brózda”, stworzył powieść *Tutaj spać nie wolno*.

Po wybuchu II wojny światowej, w 1939 roku osiedlił się w Białymstoku, gdzie pracował jako nauczyciel języka polskiego i związany był z redakcją „Sztandaru Wolności”. W 1940 roku stał się członkiem Związku Pisarzy ZSRR, a po rozpoczęciu wojny niemiecko-radzieckiej przebywał na Polesiu. Wczesną wiosną 1942 roku został aresztowany przez Niemców i deportowany do KL Auschwitz-Birkenau, a później ewakuowany do KL Mauthausen oraz obozów w Amstetten i Ebensee. Po wojnie, w 1945 roku, powrócił do Polski i wstąpił do Komitetu Wojewódzkiego PPS w Białymstoku. Zajął się również pracą w redakcji „Jedności Narodowej”, a później przeniósł się do Warszawy, gdzie pełnił rolę redaktora w takich pismach jak „Polska Zbrojna”, „Robotnik” oraz „Trybuna Ludu” do 1957 roku. Dodatkowo, w latach 1948–1957 był sekretarzem oraz przewodniczącym Klubu Sprawozdawców Parlamentarnych.

W 1962 roku Rawicz postanowił zakończyć swoją karierę dziennikarską i poświęcić się literaturze. W latach 1962–1965 pełnił funkcję sekretarza Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, a następnie przeszedł na emeryturę.

Działalność publicystyczna

Po zakończeniu II wojny światowej Jerzy Rawicz skupił się na pracy dziennikarskiej, publikując artykuły dotyczące działalności Sejmu PRL, relacji polsko-niemieckich oraz względów historycznych związanych z II Rzecząpospolitą. W latach 50. XX wieku zdecydował się na przetłumaczenie 7 publikacji autorów niemieckich, znanych z antyhitlerowskiej działalności oraz prowadził prace redakcyjne na temat Oświęcimia. Po 1962 roku jego twórczość skupiła się na tematyce historycznej, głównie dotyczącej 20-lecia międzywojennego, przybierając sensacyjny ton. Mimo umiarkowanego zainteresowania czytelników, książki te spotkały się z krytyką ze strony historyków. Wśród jego publikacji wyróżniają się m.in. *Generał Zagórski zaginął…* (1963), *Doktor Łokietek i Tata Tasiemka* (1968), *Kariera Szambelana* (1974) dotycząca Stefana Ołpińskiego, *Do pierwszej krwi* (1974) o tematyce pojedynków w okresie 20-lecia międzywojennego oraz *Diabeł przegrany* (1976), który opisuje losy Wacława Kostka-Biernackiego. Również stworzył szkice historyczne na temat międzywojnia w publikacji *Pozostało do wyjaśnienia* (1979). Rawicz zawsze publikował z krytycznym spojrzeniem na II Rzeczpospolitą oraz swoje prace opierał na kwerendach archiwalnych i artykułach prasowych. Zajmował się również tematyką III Rzeszy, w tym takimi dziełami jak *Zbrodniarze Oświęcimia przed niemieckim sądem* (1964) oraz publikacją *Dzień powszedni ludobójcy* (1973) opartą na wspomnieniach komendanta Rudolfa Hößa. W 2014 roku, ponad 40 lat po jego śmierci, Wydawnictwo W.A.B. postanowiło wydać jego książkę *Doktor Łokietek i Tata Tasiemka. Dzieje gangu*.

Życie prywatne

Jerzy Rawicz był trzykrotnie żonaty. Jego pierwsza żona, wraz z rodziną, zginęła w getcie w Białymstoku. Drugą małżonką była Irena z domu Hukowska, z którą doczekał się syna, Marcina Rawicza, urodzonego w 1948 roku. Jego ostatnia żona to Maria, z domu Molek, z którą miał córkę, Magdalenę Rawicz, urodzoną w 1967 roku. Po swoich zmaganiach życiowych, Jerzy Rawicz został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze B39, rząd 4, miejsce 7.

Publikacje

Jerzy Rawicz, jako wszechstronny twórca, pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki. Jego publikacje obejmują różnorodne gatunki, od poezji po prace krytyczne. Poniżej prezentujemy niektóre z najważniejszych wydanych przez niego tytułów:

• Rabinowicz J., Przeklęte istnienie, 1935,
• Rabinowicz J., Co pieśń może. Wiersze i satyry, 1937,
• Brózda A., Rabinowicz J., Tutaj spać nie wolno: powieść, F. Hoesick, 1939,
• Rawicz J., Nauki września 1939, Warszawa 1951,
• Małcużyński K., Rawicz J., Gdy Polską rządziła burżuazja, Książka i Wiedza, 1952,
• Rawicz J., Z niedawnej przeszłości: o wyborach samorządowych w Polsce przedwrześniowej, Książka i Wiedza, 1954,
• Rawicz J., Dno, Warszawa 1958,
• Rawicz J., Zbrodniarze Oświęcimia przed niemieckim sądem, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1963,
• Rawicz J., Generał Zagórski zaginął. Z tajemnic lat międzywojennych, Książka i Wiedza, 1963,
• Rawicz J., Doktor Łokietek i Tata Tasiemka, Warszawa 1968,
• Rawicz J., Okupacja i medycyna. Wybór artykułów z „Przeglądu lekarskiego – Oświęcim” z lat 1961–1970, Książka i Wiedza, 1971,
• Rawicz J., Dzień powszedni ludobójcy, Czytelnik, 1973,
• Rawicz J., Do pierwszej krwi, Czytelnik, 1974,
• Rawicz J., Kariera Szambelana, Czytelnik, 1974,
• Rawicz J., Kariéra pápežského komoríka, Pravda, 1974 (słow.),
• Rawicz J., Diabeł przegrany, Czytelnik, 1976,
• Rawicz J., Pozostało do wyjaśnienia, Czytelnik, 1979,
• Rawicz J., Doktor Łokietek i Tata Tasiemka: dzieje gangu, Wydawnictwo W.A.B. – Grupa Wydawnicza Foksal, 2014, ISBN 978-83-280-1401-5.

Przekłady

• Apitz B., Nadzy wśród wilków, 1960,
• Marchwitza H., Kumiacy, Książka i Wiedza, 1951,
• Fallada H., Każdy umiera w samotności, 1950, 1956,
• Claudius E.(inne języki), Zielone oliwki i nagie skały, Książka i Wiedza, 1958,
• Schilling W.(inne języki), Siewcy Strachu, Książka i Wiedza, 1962,
• Bezymenskij L.(inne języki), Strzał którego nie było, Czytelnik, 1970,
• Pery B., Zeznania Pery Broada SS-mana w Oświęcimiu, Wydawnictwo Państwowego Muzeum w Oświęcimiu, 1969.

---

Oceń: Jerzy Rawicz (pisarz)

---