Jan Urban (dziennikarz)

---

Życiorys

Jan Urban urodził się w rodzinie żydowskiej. Był synem Szymona Urbacha (1863–1941) oraz Michaliny z d. Glücksohn (1864–1941). Jego ojciec prowadził zakład optyczny, który mieścił się przy ul. Piotrkowskiej w Łodzi.

W 1912 roku, Jan ukończył Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców Miasta Łodzi i zdobył maturę. Aby jednak wyrazić swoje poglądy, stał się uczestnikiem antyrosyjskiego strajku szkolnego, co uniemożliwiło mu podjęcie studiów na wyższej uczelni w Królestwie Polskim. Tak więc rozpoczął edukację na studiach inżynierskich w Liège, gdzie włączył się w działalność Stowarzyszenia Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej „Filarecja”. Przed wybuchem I wojny światowej, wrócił do kraju, gdzie aktywnie działał w kołach młodzieży socjalistycznej i niepodległościowej, kolportując różnorodne odezwy wymierzone w carską Rosję.

Kiedy Warszawa została zajęta przez Niemców, Jan zapisał się na Wydział Elektrotechniczny Politechniki Warszawskiej, równocześnie pracując jako wykładowca w Towarzystwie Krzewienia Oświaty oraz Robotniczym Uniwersytecie Ludowym w Łodzi. Uczestniczył w działaniach związanych z rozbrajaniem Niemców w Warszawie w listopadzie 1918, a jego żołnierska kariera rozpoczęła się od wstąpienia do Legii Akademickiej Wojska Polskiego, gdzie brał udział w obronie Lwowa. Po demobilizacji Jan wrócił na studia, które musiał przerwać wcześniej.

W 1921 roku zainicjował swoją karierę dziennikarską jako korespondent dla prasy łódzkiej, a równocześnie działał w Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W latach 1929–1939 piastował stanowisko redaktora naczelnego „Głosu Porannego”, gazety związanej z PPS, będąc jej współwłaścicielem. De facto, jego publicystyka koncentrowała się na tematyce antynazistowskiej.

Po przeganej wojnie obronnej w 1939 roku, Jan oraz jego rodzina pozostali w obszarze ZSRR, gdzie przyjął obywatelstwo radzieckie i zaczął pracować jako inżynier w lwowskim Państwowym Instytucie Projektowania Miast „Giprograd”. W obliczu wojny niemiecko-radzieckiej, rodzina Urban ukrywała się na Kresach Wschodnich. W kwietniu 1944 roku, Jan został powołany do 1 Armii Wojska Polskiego, gdzie objął stanowisko redaktora gazety 4 Dywizji Piechoty „Do boju”. W sierpniu 1944 roku został odkomenderowany do resortu Informacji i Propagandy PKWN, gdzie działał w Wydziale Prasowym pod kierownictwem Jerzego Borejszy.

W lipcu 1944 roku został członkiem Krajowej Rady Narodowej jako delegat Związku Patriotów Polskich. Ostatecznie zrezygnował z mandatu podczas X sesji KRN w kwietniu 1946. Po wojnie Jan Urban zajął się pracą w resorcie informacji i propagandy PKWN, ustanawiając się jako organizator i redaktor naczelny pisma PPS „Barykada Wolności”. Był również współzałożycielem Związku Zawodowego Dziennikarzy, wchodzącym w skład jego zarządu głównego.

Po zakończeniu konfliktu, Jan zamieszkał w Łodzi, gdzie aktywnie uczestniczył w procesie upaństwowienia lokalnych zakładów poligraficznych jako członek specjalnej grupy operacyjnej. Przez wiele lat stał na czele redakcji „Monitora Polskiego” oraz współorganizował odrodzone pismo „Robotnik”. Później, z rodziną przeniósł się do Warszawy, gdzie przez lat pełnił funkcję sekretarza redakcji w różnych wydaniach, w tym „Rzeczpospolitej” oraz „Głosu Pracy”.

Po zjednoczeniu PPS i PPR, Jan stał się członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i aktywnie uczestniczył w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich. Od 1982 roku, był także członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL, a w końcowym etapie swojego życia, wszedł w skład Zespołu Starszych Dziennikarzy SD PRL. Jan Urban odszedł na zawsze, a jego prochy znalazły spoczynek na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, na kwaterze A 3 Tuje-1-48.

Odznaczenia

Jan Urban, znany dziennikarz, został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które świadczą o jego osiągnięciach i wkładzie w rozwój dziennikarstwa w Polsce.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złota Odznaka Honorowa Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL,
• Pamiątkowy Medal z okazji 40 rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983).

Życie prywatne

W 1924 roku Jan Urban zawarł związek małżeński z Marią Brodacz, która żyła w latach 1900–1994. Para doczekała się syna, Jerzego, który przeszedł na emeryturę w 2022 roku.

---

Oceń: Jan Urban (dziennikarz)

---