Julius Dietrich

---

Wczesne lata, studia, ordynacja, wikariat

Julius Dietrich urodził się 30 lipca 1875 roku w Łodzi, w rodzinie, w której znaczącą rolę odgrywał jego ojciec, Wilhelm Albert Dietrich, będący przedsiębiorcą, a także matka Luise Natalie z domu Müller. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w gimnazjum, w latach 1894–1898 podjął studia z zakresu teologii ewangelickiej na Uniwersytecie w Dorpacie. Po zakończeniu edukacji, został ordynowany przez superintendenta generalnego Karola Gustawa Manitiusa 11 grudnia 1898 roku.

Uroczystość ta miała miejsce w Kościele Świętej Trójcy w Warszawie, co podkreśliło znaczenie tego wydarzenia w jego życiu zawodowym. Po ordynacji, Dietrich rozpoczął pracę jako wikariusz w parafii św. Jana w Łodzi, gdzie pełnił swoją posługę do roku 1900.

Parafia św. Jana w Łodzi, działalność charytatywna i społeczna

W 1900 roku Julius Dietrich objął stanowisko pastora-diakona parafii św. Jana, a w późniejszych latach, od 1911 do 1928, pełnił funkcję drugiego pastora, by od 1928 do wybuchu II wojny światowej zostać proboszczem. Jego posługa była silnie związana z reagowaniem na potrzeby lokalnej społeczności ewangelickiej.

Pod wpływem strajków robotniczych, jakie miały miejsce w Łodzi w 1905 roku, Dietrich, razem z ks. Karolem Serinim z Zgierza oraz ks. Rudolfem Schmidtem z Pabianic, doprowadził do powołania w 1906 roku Związku Zawodowego Robotników Chrześcijańskich. Organizacja ta miała na celu obronę praw pracowniczych w regionie łódzkim.

W czasie strajków Dietrich pełnił rolę mediatora, starając się załagodzić spory między właścicielami fabryk a pracownikami. Jego zaangażowanie nie ograniczało się jedynie do działań w czasie kryzysów społecznych — podczas pierwszej wojny światowej zorganizował lazarety, gdzie udzielano pomocy zarówno rannym żołnierzom armii rosyjskiej, jak i niemieckiej, a ponadto prowadził działania wspierające poszkodowanych mieszkańców Łodzi.

W obszarze duszpasterstwa Dietrich był aktywny w wielu dziedzinach życia kościelnego. Nadzorował organizację szkółek niedzielnych oraz programy dla konfirmantów. Zajmował się również duszpasterstwem młodzieży i działalnością stowarzyszeń mężczyzn i kobiet ewangelickich. Wspierał chóry kościelne, orkiestry dęte i grupy modlitewne, a także prowadził różnorodne misje, takie jak Misja Dworcowa (niem. Bahnhofsmission) oraz misje wśród Żydów i niewierzących.

Dodatkowo, Dietrich angażował się w działalność opiekuńczą. Sprawował pieczę nad łódzkim Domem Miłosierdzia, obejmującym szpital i diakonat, oraz współtworzył kolonię pracowniczą w Czyżeminku, przy wsparciu pastora Gustava Friedenberga. Ze względu na swoje znaczące osiągnięcia, był nazywany łódzkim Bodelschwinghiem, wzorując się na niemieckim pastorze i działaczu charytatywnym, Friedrichu von Bodelschwinghu.

Oprócz swoich licznych działań, Julius Dietrich przyczynił się również do ukończenia budowy kościoła św. Mateusza w Łodzi. Ponadto, w latach 1921–1939, pełnił rolę redaktora naczelnego niemieckojęzycznego organu prasowego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, znanego jako Der Friedensbote.

Superintendent diecezji piotrkowskiej

Po śmierci ks. Wilhelma Piotra Angersteina nastąpił wybór nowego superintendenta diecezji piotrkowskiej, która w tamtych czasach była najliczniejszą pod względem liczby wiernych diecezją Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce. Nowo mianowany zwierzchnik diecezji wykazywał dużą aktywność organizacyjną, regularnie przygotowując konferencje dla kantorów oraz duchowieństwa.

W ramach swoich obowiązków, nadzorował również działalność misyjną na terenach województwa łódzkiego, co świadczyło o jego zaangażowaniu w rozwijanie i wspieranie społeczności ewangelickiej. Dodatkowo, ze względu na swoje kontakty i umiejętności, systematycznie zapraszał znane osobistości ze niemieckiego obszaru Kościoła ewangelickiego, w tym profesorów teologii, działaczy kościelnych oraz misjonarzy, aby dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem.

Senior diecezji łódzkiej, spór o prawo kościelne

Ks. Dietrich był postacią o umiarkowanym podejściu do krytykowania polityki kościelnej, szczególnie w kontekście działań superintendenta generalnego Juliusza Burschego. W wielu przypadkach występował przeciwko projektom ustaw, które regulowały relacje między państwem polskim a Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w Polsce. Te propozycje wprowadzono drogą dekretu Prezydenta RP w listopadzie 1936 roku, co budziło spore kontrowersje.

W roku 1935 ks. Dietrich związał się z opozycyjnym ruchem, który sprzeciwiał się dominacji Kościoła, dołączając do Wspólnoty Pracy Pastorów Niemieckich (Arbeitsgemeinschaft Deutscher Pastoren der EAK). W przeciwieństwie do wielu prominentnych działaczy tej grupy, reprezentował on bardziej kompromisowe podejście względem Konsystorza, mając nadzieję na osiągnięcie ugody pomiędzy polskimi a niemieckimi ewangelikami w ramach Kościoła.

Po wprowadzeniu ustawy i związanym z nią bojkocie wyborów władz diecezji łódzkiej przez niemieckich pastorów i działaczy kościelnych, w 1937 roku Konsystorz postanowił mianować go komisarycznym seniorem diecezji łódzkiej. Mimo krytyki użytkowanej wobec biskupa Burschego, ks. Dietrich podejmował wysiłki na rzecz pojednania i współpracy. Zdecydowanie sprzeciwiał się prohitlerowskim tendencjom obecnym wśród niektórych łódzkich ewangelików.

II wojna światowa

Po zakończeniu kampanii wrześniowej oraz okupacji Polski przez siły niemieckie, Julius Dietrich został usunięty z pełnionego urzędu. W wyniku decyzji hitlerowskich władz, wprowadzono zakaz odprawiania nabożeństw w kościele św. Jana, a on sam został przeniesiony w stan spoczynku. W oczach nazistów, Dietrich był postrzegany jako zwolennik Burschego oraz przeciwnik reżimu hitlerowskiego, co skutkowało jego stałą inwigilacją przez Gestapo.

Lata powojenne

W 1945 roku Julius Dietrich zdecydował się na ewakuację do Niemiec. Jego działalność duszpasterska trwała do 1947 roku w Turyngii, gdzie pełnił rolę duszpasterza w zborach, które zrzeszały Niemców przesiedlonych z centralnej Polski.

Podczas swojej pracy służył w parafiach w Ilmenau oraz Weißenfels, gdzie jego poświęcenie i zaangażowanie w życie duchowe wspólnoty były szczególnie cenione. Co więcej, organizował i prowadził nabożeństwa w języku polskim dla polskich ewangelików, którzy znajdowali się w sowieckiej strefie okupacyjnej.

Po podziale Niemiec, Julius Dietrich pozostał we Wschodnich Niemczech, a jego nowym domem stał się Erfurt, gdzie spędził resztę życia. Zmarł tam 26 czerwca 1963 roku, pozostawiając po sobie trwały ślad w sercach społeczności, którym służył.

Życie prywatne

Pierwszą żoną Juliusza Dietricha była Else, z rodu Buschmann, z którą doczekał się trójki dzieci. W skład ich rodziny wchodziły: Greta, Walter oraz Erich. Walter zmarł tragicznie podczas sowieckiej niewoli, co stanowi smutny akcent w historii rodziny. Erich z kolei pełnił funkcję wikariusza parafii św. Jana w Łodzi, uzyskawszy tytuł doktora teologii ewangelickiej, a także został później superintendentem Okręgu Kościelnego Düsseldorf-Nord.

Po śmierci Elsy w 1948 roku, Julius postanowił ożeńczyć się ponownie, a jego drugą żoną została Aurelie, z domu Frede.

---

Oceń: Julius Dietrich

---