Maria Ludwika Bernhard

Nauka i edukacja

Maria Ludwika Bernhard, urodzona 6 sierpnia 1908 roku w Łodzi, to postać, która zapisała się na stałe w historii polskiej nauki. Zmarła 4 sierpnia 1998 roku w Warszawie, pozostawiła po sobie bogaty dorobek intelektualny oraz niezatarte ślady w dziedzinie badania starożytności klasycznej.

Jako wybitna badaczka oraz wykładowczyni w obszarze archeologii śródziemnomorskiej, Maria Ludwika Bernhard wnosiła istotny wkład w zrozumienie kultury i sztuki dawnych cywilizacji. Poza tym, jej działalność jako historyka sztuki i muzeologa, znacząco przyczyniła się do rozwoju polskiej muzealnictwa.

Warto również podkreślić, że Maria Ludwika Bernhard była kombatantką i żołnierzem Armii Krajowej, co dowodzi o jej niezłomnym duchu i oddaniu w trudnych czasach historii Polski.

Życiorys

Maria Ludwika Bernhard przyszła na świat w rodzinie o polsko-francuskich korzeniach. W 1928 roku zakończyła naukę w Gimnazjum im. Cecylii Plater-Zyberk, a swoje dalsze kształcenie, związane z archeologią, historią oraz historią sztuki, rozpoczęła w 1930 roku na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Już w 1934 roku podjęła pracę jako asystentka w Katedrze Archeologii Klasycznej, gdzie miała przyjemność współpracować z profesorem Kazimierzem Michałowskim.

Jej studia były kontynuowane w latach 1937–1938 w prestiżowej Francuskiej Szkole Archeologicznej w Atenach (École française d’Athènes). W Warszawie uzyskała doktorat 13 czerwca 1939 roku, a jej praca doktorska nosiła tytuł „Lampy starożytne w zbiorach warszawskich”. Podczas tragicznych lat II wojny światowej, Maria brała czynny udział w tajnym nauczaniu oraz działaniach konspiracyjnych. Niestety, w czerwcu 1940 roku została aresztowana przez Gestapo i umieszczona w Pawiaku. Dzięki interwencji Muzeum Narodowego i statusowi obywatelki francuskiej udało się jej odzyskać wolność.

Po zwolnieniu kontynuowała swoje działania edukacyjne, organizując wykłady dla uczestników Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie powstania warszawskiego aktywnie uczestniczyła jako łączniczka Armii Krajowej, posługując się pseudonimem Marianna. Po zakończeniu powstania zamieszkała w Podkowie Leśnej i brała udział w ważnej akcji ratunkowej, mającej na celu zabezpieczenie i wywożenie dziedzictwa muzealnego z płonącej stolicy, którą kierował profesor Stanisław Lorentz.

Po zakończeniu wojny, Maria Ludwika Bernhard zaczęła dzielić się swoją wiedzą jako wykładowczyni w warszawskich szkołach artystycznych. Pracowała m.in. w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w latach 1946–1948, a następnie w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (1950-1951) oraz w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (1951-1952). Po uzyskaniu tytułu docenta w 1954 roku, objęła kierownictwo Katedry Archeologii Śródziemnomorskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie pracowała aż do 1978 roku. W grudniu 1957 roku otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1982 roku tytuł profesora zwyczajnego.

Maria była aktywna również w krajowych i międzynarodowych gremiach naukowych, zasiadając w Radzie Naukowej Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN w Warszawie. Równocześnie, w latach 1936-1961, pracowała w Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie pełniła funkcje asystenta, adiunkta, kustosza oraz kuratora Zbiorów Sztuki Starożytnej. Była również powoływana na komisarza licznych wystaw sztuki antycznej organizowanych w tym muzeum.

Po wojnie uczestniczyła w badaniach archeologicznych na Krymie w miejscowościach Mirmeki oraz Kalos Limen (1956-1959). Od 1938 roku wielokrotnie odwiedzała Egipt, aby zapoznać się z postępami polskich prac archeologicznych w Aleksandrii. W 1967 roku kierowała polskiej ekspedycji wykopaliskowej w Palmyrze oraz była członkiem wielu gremiów naukowych, w tym Niemieckiego Instytutu Archeologicznego (DAI).

Maria Ludwika Bernhard zmarła w Warszawie i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w kwaterze N-4-9.

Dorobek naukowy

Maria Ludwika Bernhard to wybitna postać w dziedzinie sztuki starożytnej, której dorobek naukowy obejmuje bogaty zbiór publikacji. Do najważniejszych z nich należy czterotomowa Historia starożytnej sztuki greckiej oraz pierwsze polskie opracowanie dotyczące Lampki starożytne, wydane w 1955 roku. Specjalizowała się w malarstwie wazowym, w wyniku czego powstały prace takie jak Wazy greckie w Muzeum im. E. Majewskiego w Warszawie z 1936 roku oraz Greckie malarstwo wazowe, która była pierwszą powojenną monografią-podręcznikiem na ten temat, opublikowaną w 1966 roku.

Bernhard miała istotny wkład w publikację 6 tomów polskich dla międzynarodowego projektu „Corpus Vasorum Antiquorum”. Jej dorobek obejmuje kilkadziesiąt prac, które dotykają zagadnień historii sztuki i muzealnictwa. Współpracowała z różnorodnymi czasopismami, takimi jak „Meander”, „Archeologia”, „Biuletyn Historii Sztuki” oraz „Rocznik Historii Sztuki”, a także tworzyła materiały popularnonaukowe.

W roli archeologa, Maria Ludwika Bernhard była autorką skryptu dla studentów na Uniwersytecie Jagiellońskim, pod tytułem Archeologia Grecji, który został opublikowany w Krakowie w 1977 roku. Jej wkład w naukę nie ograniczał się jedynie do prac naukowych; zapoczątkowała również i przygotowała pierwszą polską publikację encyklopedyczną poświęconą starożytności, zatytułowaną Mała encyklopedia kultury świata antycznego, tom I, wydaną w 1958 roku. Warto podkreślić, że współpracowała z zagranicznymi wydawnictwami encyklopedycznymi, co further pokazuje szeroki zasięg jej działalności.

Ordery i odznaczenia

Maria Ludwika Bernhard była osobą o znaczących osiągnięciach, co zostało uhonorowane szeregiem prestiżowych odznaczeń. Wśród nich wyróżniają się:

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1974 roku,
  • Medal Wojska,
  • Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymała 15 października 1947 roku,
  • Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami,
  • Warszawski Krzyż Powstańczy, nadany w 1984 roku,
  • Medal za Warszawę 1939–1945,
  • Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku,
  • Krzyż Armii Krajowej, przyznany w 1985 roku,
  • Kawaler Orderu Legii Honorowej, odznaczenie francuskie.

Te nagrody i odznaczenia świadczą o jej niezłomności i wkładzie w życie społeczne oraz historyczne, co czyni jej postać wyjątkową w polskiej historii.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: ANTONI BERNHARD, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 31.10.2019 r.]
  2. a b c d e Śliwa 2019 ↓, s. 16.
  3. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  4. M.P. z 1947 r. nr 131, poz. 818 „za wybitne zasługi położone przy ratowaniu zabytków i arcydzieł kultury polskiej”.
  5. Janusz J. Kapuściak, Marek M. Haława (red.), Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. Tom I A-G, Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 1998, s. 98, ISBN 83-905295-5-6.
  6. Wbrew mylnej informacji podanej w nocie biograficznej przez H. Szymańską, badaczka nie uczestniczyła w eksploracji Tell Edfu w latach 1937–1939 – tym bardziej zaś w r. 1954.

Oceń: Maria Ludwika Bernhard

★★★★★
Średnia ocena:4.82 Liczba ocen:6