Michał Grabowski (zoolog)

---

Życiorys

Michał Grabowski jest absolwentem XXXI Liceum im. Ludwika Zamenhofa w Łodzi, które ukończył w 1991 roku. W trakcie swojego kształcenia miał zaszczyt być stypendystą prestiżowego programu TEMPUS w latach 1993–1994 na University of Wolverhampton w Wielkiej Brytanii. Tam zdobył tytuł Bachelor of Science w 1994 roku.

Później kontynuował edukację na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie w 1996 roku zakończył jednolite studia magisterskie na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. W tym okresie był pod opieką znanego profesora Krzysztofa Jażdżewskiego.

W latach 1996–1997 oraz 1999 Grabowski pracował jako naukowiec w Gulf Coast Research Laboratory, należącym do University of Southern Mississippi w Ocean Springs, w stanie Mississippi, USA. Tam zaangażował się m.in. w monitoring zasobów biologicznych Zatoki Meksykańskiej oraz przeprowadzał badania, które później stanowiły podstawę jego rozprawy doktorskiej. Doktorat uzyskał w 2000 roku na Uniwersytecie Łódzkim w dziedzinie biologii, specjalizując się w zoologii. Temat jego pracy doktorskiej nosił tytuł: „Filogeografia krewetki, Farfantepenaeus duorarum (Burkenroad, 1939), (Crustacea, Decapoda) opisana przy pomocy markera molekularnego”.

W 2007 roku obronił habilitację w dziedzinie nauk biologicznych, koncentrując się na zoologii. Jego rozprawa habilitacyjna, która jest wynikiem wieloletnich badań, dotyczyła „Biogeograficznych aspektów rozsiedlenia obcych skorupiaków (Crustacea) w wodach Polski”. W 2019 roku uzyskał tytuł profesora w dziedzinie nauk biologicznych.

Praca naukowa

Zainteresowania naukowe profesora Grabowskiego koncentrują się na wielu istotnych aspektach związanych z ekologią i różnorodnością biologiczną. W szczególności zajmuje się:

• badaniem różnorodności gatunkowej, taksonomii integratywnej oraz ewolucji skorupiaków z grup Amphipoda i Decapoda,
• analizą biogeografii i mechanizmów wpływających na bioróżnorodność wód powierzchniowych w Europie,
• filogeografią oraz ekologią molekularną fauny wodnej, z szczególnym uwzględnieniem obszarów górskich i strefy śródziemnomorskiej,
• barkodowaniem DNA oraz jego zastosowaniami w monitorowaniu i ocenianiu różnorodności biologicznej,
• biologią oraz ekologią gatunków inwazyjnych.

Badania, które zostały zainicjowane oraz prowadzone przez zespół naukowców kierowany przez profesora Grabowskiego, w ścisłej współpracy z wieloma krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi, ujawniły, że nasza wiedza o różnorodności wód słodkich w Europie jest znacznie niedoszacowana. Na przykładzie modelowej grupy skorupiaków z gromady Malacostraca stwierdzono, że w skali kontynentu istnieją liczne niepoznane jeszcze linie filogenezy.

Pionierskim wynikiem na skalę międzynarodową okazało się wykazanie przy użyciu nowoczesnych metod molekularnych istnienia ponad 150 linii filogenezy, które odpowiadają gatunkom w obrębie kilku wcześniej znanych morfogatunków. Odkryto także sytuację odwrotną, w której występuje duże zróżnicowanie morfologiczne przy braku zmienności genetycznej w barkodowym genie COI.

Zespół profesora Grabowskiego zaproponował nowy scenariusz dotyczący ewolucji fauny słodkowodnej w Europie, który zakłada wiele kolonizacji wód śródlądowych na wczesnych etapach kontynentalizacji kontynentu oraz dalsze różnicowanie w miarę wypiętrzania się lądów. Te badania przyczyniły się do zmiany dotychczasowych poglądów na temat stopnia oraz rozkładu endemizmu, a także historii ewolucyjnej słodkowodnych skorupiaków.

Biorąc pod uwagę znaczenie tych organizmów dla funkcjonowania ekosystemów, wyniki badań mają również szerokie implikacje dla zrozumienia pochodzenia bioróżnorodności oraz jej przestrzennego rozkładu w wodach śródlądowych Europy. Ponadto, uzyskane informacje są kluczowe dla planowania efektywnej, wielkoskalowej strategii ochrony bioróżnorodności oraz zasobów genetycznych w Europie.

Pełnione funkcje

Michał Grabowski pełnił szereg istotnych funkcji w obszarze zoologii oraz biologii środowiskowej. Był członkiem Komitetu Zoologii Polskiej Akademii Nauk w latach 2007-2011, w którym pełnił rolę sekretarza, a także w kolejnej kadencji 2011-2014. Jego zaangażowanie w naukę nie zakończyło się jednak na tym etapie.

W 2015 roku dołączył do Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, gdzie aktywnie uczestniczy w pracach tego prestiżowego stowarzyszenia. Dodatkowo, już od 2016 roku, jest członkiem Komitetu Biologii Środowiskowej i Ewolucyjnej Polskiej Akademii Nauk, co podkreśla jego zaangażowanie w międzynarodowe i krajowe projekty badawcze.

W latach 2019-2022 był członkiem Rady Naukowej Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk, a od 2023 roku objął stanowisko przewodniczącego tej rady, co pokazuje jego rosnący wpływ na decyzje naukowe w tym obszarze.

Warto także wspomnieć, że od 2018 roku pełni funkcję reprezentanta Polski w Komitecie Naukowym International Barcode of Life, czyniąc go kluczowym uczestnikiem w międzynarodowych badaniach nad bioróżnorodnością. Udział w Zespole VI Nauk Ścisłych i Przyrodniczych Rady Doskonałości Naukowej w I i II kadencji (2019-2023, 2024-2027) podkreśla jego aktywność na rzecz doskonalenia badań naukowych w Polsce.

Wypromowani doktorzy

Oto lista utalentowanych doktorów, którzy uzyskali swoje stopnie naukowe w Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Łódzkim. Każda praca doktorska wnosi cenny wkład w dziedzinę zoologii oraz ekologii. Wśród wypromowanych doktorów znajdują się:

• Tomasz Mamos: „Phylogeography and cryptic diversity of Gammarus balcanicus Schäferna, 1922 in Europe”, obrona miała miejsce w 2015 roku, kopromotor: dr Remi Wattier z Universite de Bourgogne, Francja,
• Tomasz Rewicz: „Phylogeography of an invasive amphipod, Dikerogammarus villosus, in Europe”, obrona miała miejsce w 2015 roku, kopromotor: prof. dr hab. Thierry Rigaud z Universite de Bourgogne, Francja,
• Kamil Hupało: „Diversity and origin of freshwater amphipods of Mediterranean islands”, obrona w 2020 roku, promotor pomocniczy: dr Tomasz Mamos z Uniwersytetu Łódzkiego,
• Piotr Gadawski: „Różnorodność gatunkowa i pochodzenie ochotkowatych (Chironomidae) młodego geologicznie jeziora i związanego z nim starego systemu źródlisk”, obrona w 2020 roku, promotor pomocniczy: dr Matteo Montagna z Università degli Studi di Milano.

Każdy z wymienionych doktorów przyczynił się do rozwoju wiedzy w swoich dziedzinach, co zasługuje na szczególne uznanie.

---

Oceń: Michał Grabowski (zoolog)

---