Jan Wereszczyński

---

Życiorys

Jan Wereszczyński, znany z osiągnięć w dziedzinie hydrografii i kartografii, ukończył Państwowe Gimnazjum im. Jędrzeja Śniadeckiego w Pabianicach w 1932 roku. Następnie związał swoją przyszłość akademicką z Politechniką Warszawską, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Geodezji. W trakcie kształcenia zdobył doświadczenie w dziedzinie kartografii nawigacyjnej podczas praktyki morskiej na statku Śląsk pod nadzorem Edwarda Warchałowskiego. Wynikiem jego ciężkiej pracy była praca dyplomowa, którą wykonał na ORP Pomorzanin, a studia zakończył w 1939 roku, otrzymując tytuł inżyniera mierniczego.

Po zakończeniu nauki, Jan postanowił wstąpić jako ochotnik do Marynarki Wojennej, aby służyć w dziedzinie hydrografii morskiej. Jego zaangażowanie ujawniło się w czasie II wojny światowej, kiedy to brał udział w obronie portu wojennego na Oksywiu w wrześniu 1939 roku. Niestety, 19 września został wzięty do niewoli przez Niemców. Po wojnie, w maju 1945 roku, uzyskał wolność i wstąpił do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Okehampton, Wielka Brytania. W tej instytucji zdobywał wiedzę i umiejętności, pływając na ORP Garland i Conrad.

Rok 1946 był kluczowy, ponieważ Jan ukończył Wydział Nawigacyjny, a w grudniu powrócił do Polski, gdzie objął stanowisko Szefa Wydziału Kartograficznego Marynarki Wojennej w Gdyni. W 1947 roku, decydując się na nowe wyzwania, złożył podanie o zwolnienie ze służby i przeniósł się do Łodzi. W tym mieście pracował w różnych instytucjach, takich jak Urząd Wojewódzki czy Łódzkie Okręgowe Przedsiębiorstwo Miernicze (1949-1953).

Równolegle z pracą zawodową Jan prowadził działalność dydaktyczną w licznych szkołach i uczelniach, takich jak Technikum Geodezyjne w Łodzi, Uniwersytet Łódzki oraz Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie. W 1951 roku był inicjatorem utworzenia Sekcji Geodezji Stosowanej w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej w Łodzi, gdzie objął również funkcję kierownika.

Po reorganizacji struktury wydziałów, przeszedł do nowo utworzonego Wydziału Budownictwa Lądowego PŁ, gdzie objął kierownictwo Pracowni Geodezyjnej. Jego sukcesy badawcze w dziedzinie hydrografii i kartografii nawigacyjnej doprowadziły do uzyskania w 1960 roku tytułu doktora nauk technicznych na podstawie rozprawy dotyczącej radarowych map nawigacyjnych. W 1962 roku Jan otrzymał również zezwolenie Ministerstwa Obrony Narodowej na noszenie munduru oficera Marynarki Wojennej.

W 1963 roku, po obronie pracy o analizie map morskich, Jan zdobył stopień doktora habilitowanego i awansował na stanowisko docenta etatowego w Politechnice Łódzkiej. Na początku lat 60. XX wieku, był aktywnym członkiem Zespołu Historii Geodezji i Kartografii Polskiej Akademii Nauk, a także organizatorem Sekcji Geodezji Morskiej, w której był pierwszym przewodniczącym. W uznaniu jego dorobku naukowego, w 1974 roku został wybrany na członka zwyczajnego The Royal Institute of Navigation w Londynie.

W swoich ostatnich latach kariery Jan pracował w Wyższej Szkole Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie dzięk rozwojowi naukowemu stał się kierownikiem grupy nawigacyjnej. Ponadto był także członkiem Stowarzyszenia Geodetów Polskich oraz Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, co podkreślał jego silne związki ze środowiskiem naukowym.

Zainteresowania naukowe

Zainteresowania naukowe Jana Wereszczyńskiego koncentrowały się głównie na dziedzinach związanych z nawigacją, w szczególności z hydrografią morską oraz kartografią nawigacyjną. Dodatkowo, jego prace obejmowały geodezję inżynieryjno-przemysłową, co miało znaczący wpływ na charakter działalności dydaktycznej, obejmującej m.in. zagadnienia dotyczące pomiarów morskich, podstaw geodezji, geografii astronomicznej oraz geodezji inżynieryjnej.

W 1964 roku zorganizował w Łodzi pierwszą krajową sesję naukową zatytułowaną Nawigacja i kartografia nawigacyjna, która była istotnym wydarzeniem w świecie nauki. Ponadto, pod jego przewodnictwem odbywały się liczne sesje oraz sympozja naukowe, poświęcone różnorodnym zagadnieniom, takim jak:

• działalność Fryderyka Getkanta (1967, realizowana wspólnie z Komitetem Historii Nauki i Techniki PAN),
• zwiększenie informacyjności map (1971),
• wykorzystanie sztucznych satelitów Ziemi w nawigacji morskiej (1973),
• problemy nawigacji kosmicznej (1977, we współpracy z Komitetem Geodezji PAN, Polskim Towarzystwem Astronautycznym oraz Instytutem Matematyki PŁ).

W kontekście geodezji, jego osiągnięcia obejmowały organizację seminariów poświęconych istotnym zagadnieniom związanym z geodezją inżynieryjną oraz zainicjowanie pierwszej krajowej konferencji na temat geodezji w budownictwie uprzemysłowionym. W 1972 roku, jako współorganizator, przyczynił się do realizacji pierwszego krajowego seminarium Komitetu Geodezji PAN, które dotyczyło kartografii oraz informatyki.

Publikacje

W 1953 roku Jan Wereszczyński, na zlecenie AGH w Krakowie, opracował nieopublikowaną pracę zatytułowaną Prace geodezyjne przy użyciu urządzeń radionawigacyjnych. Następnie, w 1955 roku, jego kolejna publikacja – Śródlądowe pomiary hydrograficzne – już trafiła na rynek jako praca opublikowana. Zakres jego późniejszych badań obejmował wiele tematów, które zostały opisane w zeszytach naukowych Politechniki Łódzkiej.

Do ważnych prac, jakie się tam ukazały, należą m.in.:

• Analiza map morskich Wybrzeża Polskiego na tle stosowanych urządzeń nawigacyjnych – 1/1964,
• Próby kartograficznych opracowań map morskich na użytek radiolokacji – 2/1964,
• Analiza użycia radiodalmierzy okrężnych w pomiarach hydrograficznych – 3/1965,
• Studia nad mapami morskimi Fryderyka Getkanta – 5/1967,
• Opis inwentaryzacyjny polskich map morskich i pomocniczych wydawnictw nawigacyjnych z okresu 1919–1939 – 5/1967,
• O wykorzystaniu zdjęć satelitarnych do opracowania map drobnoskalowych powierzchni Ziemi – 13/1977.

W 1970 roku, w wydawnictwie Wydawnictwo Naukowe PWN, wyszła jego trzyczęściowa praca – Kartografia nawigacyjna, w której był również współautorem opracowania Zastosowanie geodezji w budownictwie betonowym, opublikowanej jako część monografii Budownictwo betonowe przez Wydawnictwo „Arkady”. W następnym roku do rąk czytelników trafiła książka Wybrane zagadnienia z zastosowań geodezji i kartografii w inżynierii komunalnej, wydana przez PWN.

Dalsze prace, w których Jan Wereszczyński brał udział jako współautor, to m.in. Teoria linii pozycyjnych, Błędy obserwacji nawigacyjnych oraz ich wyrównanie (1973) i Wybrane zagadnienia z kartografii morskiej (1979). Ponadto w 1974 roku ukazał się międzyuczelniany skrypt Podstawy matematyczne radiookreślenia pozycji, wydany przez PWN.

Jako niekwestionowany ekspert, był odpowiedzialny za tworzenie haseł z zakresu kartografii morskiej do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN. Jan Wereszczyński jest również autorem oraz współautorem wielu skryptów dotyczących miernictwa budowlanego oraz różnych opracowań specjalnych, które powstały na zlecenie Komitetu Geodezji oraz Komitetu Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. Warto również podkreślić, że uczestniczył w opracowywaniu programów nauczania, przygotowywaniu opinii naukowych oraz wystąpieniach na konferencjach.

Odznaczenia i nagrody

Jan Wereszczyński, w swoim długim i owocnym życiu zawodowym, otrzymał wiele wyróżnień i nagród za swoje osiągnięcia w dziedzinie nauki oraz pracy dydaktycznej.

• 1955: Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• 1962: Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego za pracę dydaktyczną,
• 1962: Nagroda Polskiego Towarzystwa Meteorologicznego i Hydrologicznego za działalność naukową,
• 1966: Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
• 1971: Złota Odznaka „Zasłużony w dziedzinie geodezji” przyznana przez Prezesa Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii,
• 1972 i 1975: Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za osiągnięcia w dziedzinie wyróżniających się podręczników,
• 1973: Złoty Krzyż Zasługi,
• 1983: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1983: Medal za zasługi dla Marynarki Wojennej PRL,
• 1983: wpis do karty honorowej Zasłużonych Techników Łodzi (NOT).

Każde z tych odznaczeń świadczy o jego ogromnym wkładzie w rozwój dziedzin, którymi się zajmował.

---

Oceń: Jan Wereszczyński

---