Park im. Jana Matejki w Łodzi

---

Historia parku

Park im. Jana Matejki w Łodzi jest niewielkim, ale pełnym uroku miejscem, usytuowanym naprzeciwko biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego. Może się poszczycić tym, iż jest jedynym ogrodem w stolicy Łódzkiego w stylu francuskim. Jego historia sięga 1924 roku, kiedy to senator Aleksander Heiman-Jarecki, znany ze swoich licznych inicjatyw, postanowił stworzyć piękną przestrzeń na wzór Wersalu.

Warto zaznaczyć, że Heiman-Jarecki był również fundatorem Biblioteki im. Józefa Piłsudskiego, a jego ojciec Edward Heiman-Jarecki z kolei ufundował gmach Gimnazjum Polskiego w Łodzi. W procesie planowania parku brał udział również Naczelnik Plantacji Miejskich oraz renomowany projektant Edward Ciszkiewicz, który wcześniej pracował nad proiektami parków Źródliska oraz 3 Maja.

W trakcie realizacji zamysłu nie udało się jednak zbudować pałacu, który miałby znajdować się w północnej części parku. Mimo iż budowa została częściowo rozpoczęta, po śmierci żony senatora, Antoniny Edmee Heimanowej z Rueffów, projekt ten został zarzucony. Można jednak zauważyć, że zachowały się zabudowania gospodarcze oraz domek dla ogrodnika, które umiejscowione są w północno-wschodnim zakątku. To tam właśnie znajduje się wyjście na ul. Matejki.

Warto wspomnieć, że park został nabyty przez wojewodę łódzkiego, który planował wybudowanie rezydencji. Lecz z powodu zmian na tym stanowisku, również ten projekt nie doszedł do skutku. Dopiero w 1938 roku, po zakupie ogrodu przez Magistrat Miasta Łodzi, miejsce to otworzyło się dla publiczności.

Pomimo częstych zmian właścicieli, opiekę nad parkiem sprawował jeden ogrodnik, J. Pankowski. Po niewielkich modyfikacjach, park stał się dostępny do zwiedzania. Zamiast planowanego budynku wykorzystano przestrzeń na ogródek jordanowski, jednak w okresie okupacji zamiast placu zabaw powstał basen przeciwpożarowy, do budowy którego użyto ziemi wykopanej kilka lat wcześniej. W tym czasie z parku skorzystali pacjenci z sąsiedniego szpitala.

Po zakończeniu II wojny światowej park w znacznym stopniu ucierpiał. Wiele drzew, w tym szpalery grabowe, zostało poważnie uszkodzonych, a alejki doznały znacznych zniszczeń. Jednak, z czasem, udało się uporządkować ten teren: nasadzono nowe drzewa, w tym topolę „Plantierensis” sprowadzaną z Francji, a ogrodzenie zostało usunięte.

Po zaniedbaniach w latach dziewięćdziesiątych przyszedł czas na rewaloryzację parku. W wyniku prac przywrócono mu dawną chwałę: na nowo ogrodzono teren, aleje zostały wybrukowane, zainstalowano oświetlenie, a także przeprowadzono remont fontanny oraz placu zabaw.

Charakterystyka parku

Ogród francuski to wyjątkowy styl, który powstał w XVII wieku, szczególnie ceniony w barokowych posiadłościach. Jego twórcą był André Le Nôtre, znany jako niezrównany ogrodnik króla Francji Ludwika XIV. Le Nôtre rozwijając wzory ogrodów geometrycznych z Włoch i Francji nadawał im monumentalny charakter. Jego prace oparte były na zasadzie geometrii, co zapewniało harmonijny układ całego założenia. Wprowadzał do swoich kompozycji śmiałe rozwiązania perspektywiczne oraz dbał o wyraźny porządek w naturze, komponując ogrody osiowo z wyraźnym rozdzieleniem na strefy niskiej i wysokiej roślinności. Tworząc kontrasty w zakresie skali, koloru oraz światła i cienia, potrafił oddać iluzję przestrzenną, co czyni jego ogrody wyjątkowymi i przyciągającymi uwagę.

Najbardziej charakterystycznym elementem parku jest topola czarna odmiany „Plantierensis”, uznawana za najwyższą w Polsce. Posadzona wokół 1945 roku, drzewo to posiada imponujący obwód pnia wynoszący 421 cm oraz wysokość 27,5 m (stan na 2020 rok). Zgodnie z uchwałą nr XXIV/812/20 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 15 kwietnia 2020 roku, drzewo to ma status pomnika przyrody.

Łódzki park im. Matejki został zaplanowany jako ogród francuski, co odzwierciedla jego dbałość o symetrię oraz regularność. Całe założenie opiera się na prostokątnej strukturze, gdzie przy centralnym parterze kwiatowym możemy dostrzec symetrię dwuboczną. Alejki parku krzyżują się w kierunku ulic Matejki i Narutowicza. Na głównym placu znajduje się starannie przystrzyżony trawniki otoczony przez pasy różanych rabat. W północnej części parku zlokalizowana jest fontanna, która dodaje uroku temu miejscu.

Wzdłuż alejek, po obu stronach centralnego trawnika, rosną cisy, które przycinane są w kształcie kuli oraz piramidy. Za nimi znajdują się szpalery grabów, które skutecznie odcinają wnętrze parku od miejskiego hałasu. Na obrzeżach tego pięknego ogrodu rosną drzewa oraz krzewy rozmaitych gatunków, co niegdyś czyniło park niezwykle bogatym w różnorodność. Choć w przeszłości krzewy zostały częściowo wypierane przez śnieguliczkę, teraz park wzbogacany jest o wiele nowych, ozdobnych gatunków.

Park posiada trzy wejścia: jedno znajduje się na południowym ogrodzeniu od strony ul. Narutowicza, drugie w północnej części przy domku ogrodnika oraz trzecie prowadzi do budynków Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ. Park jest zamykany na noc, a jego godziny otwarcia różnią się w zależności od pory roku. W okresie zimowym, od 1 października do 31 marca, park jest otwarty od godz. 6:00 do 20:00, natomiast w pozostałym czasie dostępny jest w godzinach od 6:00 do 22:00.

---

Oceń: Park im. Jana Matejki w Łodzi

---