Park Źródliska w Łodzi

---

Historia parku

Park Źródliska I oraz II są niezwykle istotnymi elementami łódzkiego krajobrazu, będącymi najstarszymi parkami w mieście. Niegdyś tworzyły one jednolitą całość znaną jako Ogród Spacerowy, a potem Ogród angielski. Park ten został założony w 1840 roku i przez długi czas, aż do 1875 roku, pełnił funkcję jedynego parku miejskiego w Łodzi. W tym roku po raz pierwszy do miasta dołączono fragment lasu z rządowego leśnictwa Łaznów, a teren ten został podzielony na działki budowlane, między innymi wyznaczając miejsce na targowisko, znane obecnie jako Wodny Rynek (obecnie Plac Zwycięstwa). Zachowano także fragment tego terenu przeznaczony na ogród.

Pierwotnie park miał charakter leśny, był zdominowany przez olsze, graby, dęby, lipy i świerki, a jedynie jego obrzeża nasadzono drzewami owocowymi. Obszar parku był bogaty w źródła, a jego teren cechował się błotnistym podłożem. Większość alejek spacerowych została zaplanowana tak, by biegły po przekątnych, co nie tylko wizualizowało przestrzeń, ale także dawało możliwość spotkań i relaksu. Na koniec lat 40. XIX wieku umieszczono w parku kilkanaście ławek, zbudowano kilka mostków oraz dwie altany, a także zatrudniono ogrodnika, który dbał o jego stan.

W latach 50. XIX wieku park został ostatecznie podzielony, z zachodnią częścią sprzedaną fabrykantowi Karolowi Scheiblerowi. Teren pozostały pod zarządem miasta, znany jako park Kwela (od niem. Quell – źródło), borykał się z brakiem funduszy na pielęgnację. W latach 70. XIX wieku część północną użytkowało Bractwo Kurkowe, które wybudowało strzelnicę. Bractwo to, znane również jako Towarzystwo Strzelnicze, działało w Łodzi od 1813 roku oraz organizowało coroczne zawody i występy. Wszyscy uczestnicy zawodów wpłacali określoną kwotę pieniędzy, z której później przyznawano nagrodę zwycięzcy.

Pod koniec lat 80. XIX wieku zarządzanie parkiem powróciło do Karola Scheiblera, który zainicjował jego renowację i inwentaryzację drzew, które wciąż przypominały o leśnym charakterze. W tym czasie główną atrakcją stała się estrada, gdzie orkiestra fabryczna grała podczas świąt. W 1892 roku zorganizowano pierwszą wystawę ogrodniczą, na która zbudowano 20 pawilonów ekspozycyjnych oraz poszerzone alejki parku. W 1906 roku kontrakt dzierżawy wygasł, a władze miejskie podjęły decyzję o odnowieniu parku.

Na początku XX wieku park przeszedł znaczącą przebudowę według koncepcji Edwarda Ciszkiewicza. Wprowadzono nowy układ alejek, staw i ogród botaniczny. W latach 30. kolejne zmiany wprowadził Stefan Rogowicz, dodając m.in. partery kwiatowe w północnej części parku. Niestety, czas wojny przyniósł zniszczenia, park nie był odpowiednio pielęgnowany, a naziści zlikwidowali ogrodzenie. W 1956 roku otwarto dla zwiedzających Palmiarnię, co przyczyniło się do wzrostu zainteresowania parkiem.

Park Źródliska zyskał status pomnika przyrody oraz został wpisany do rejestru zabytków. W 2015 roku uznano go za pomnik historii, co stanowi potwierdzenie jego znaczenia dla kultury i historii Łodzi.

Park Źródliska I

Park Źródliska I znajduje się między ulicami Fabryczną, Przędzalnianą a Al. Piłsudskiego. Cechuje się interesującym układem pejzażowym, z główną aleją, która okala park okrężnie. Od tej alei odchodzą mniejsze, boczne alejki, które umożliwiają swobodne poruszanie się

W południowo-wschodniej części parku można znaleźć trzy stawy, a największy z nich ma swoją wyspę. Obszerny plac w północnej części obsadzono głogami pełnokwiatowymi. To tam znajduje się estrada w formie altany, domek ogrodnika oraz palmiarnia. Środek placu zajmuje rozległy kwietnik założony na kształt prostokąta, gdzie rosną róże oraz cztery cisy nasadzone w rogach. Na kwietniku postawiono rzeźbę przedstawiającą kilka kobiecych postaci. W rogu placu umieszczono stoły do gry w szachy, co stało się miejscem dla zapaleńców gier, co znacznie przedłuża tradycję spotkań.

Wiekowe dęby parku, stanowiące pomniki przyrody, mają szacowany wiek około 300 lat, co czyni je cennymi i unikalnymi skarbami łódzkiego krajobrazu.

Park Źródliska II

Park Źródliska II powstał w wyniku podziału ogrodu, a w 1853 roku zachodnią część przekazano Karolowi Scheiblerowi. W krótkim czasie powstały tu nowoczesne budynki takie jak przędzalnia, dom mieszkalny oraz budynki gospodarcze. W późniejszym czasie dobudowano również tkalnię i wykańczalnię. Dom Scheiblera przeszedł wiele rozbudów i zyskał charakter mieszkalno-reprezentacyjny z palmiarnią w stylu mauretańskim. Pałac zachował się do dziś w niemal niezmienionym stanie i obecnie mieści Muzeum Kinematografii.

Ogród był zadbany dzięki pracy berlińskiej firmy ogrodniczej L. Spätha, która wprowadziła różnorodność drzew, dodając altanki, pawilony oraz fontanny. Na grocie zorganizowano taras widokowy, a przed głównym wejściem do parku od ulicy Targowej znajdował się domek z kwiaciarnią oraz mieszkanie ogrodnika do 1945 roku. Po wojnie park przeszedł gruntowną renowację. Mimo wielu zmian, tak jak w przypadku parku Źródliska I, wciąż rosną tutaj najcenniejsze gatunki dębów, stanowiące integralny element dziedzictwa Łodzi.

Wyróżnienia

W grudniu 2007 roku, park Źródliska w Łodzi zdobył wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie zorganizowanym przez renomowaną firmę ogrodniczą Briggs&Stratton. Dzięki swojej niezwykłej urodzie, został on uznany za najpiękniejszy park w Polsce oraz piąty w Europie pod względem estetyki.

---

Oceń: Park Źródliska w Łodzi

---