Pałac Karola Scheiblera

---

Historia

Pałac, który jest dziś znanym obiektem, został zbudowany w 1856 roku na podstawie projektu architekta Jana Karola Mertschinga. W ciągu lat obiekt przeszedł istotne zmiany. Pierwsza znacząca przebudowa miała miejsce w 1865 roku, a w latach 1884–1887 pałac zyskał obecną formę neorenesansową, dzięki pracy warszawskiego architekta Edwarda Augusta Lilpopa, który został zaangażowany przez wdowę po Karolu Scheiblerze, Annę. Eklektyczne wnętrza kontrastują z monumentalną bryłą budynku.

Wszystkie elementy wyposażenia, które zdobią wnętrza pałacu, sprowadzono z różnych europejskich miast, takich jak Berlin, Drezno i Paryż. Do najbardziej niezwykłych pomieszczeń należy zaliczyć parterowy układ amfiladowy, w którym znajdują się gabinet, sala lustrzana, neomanierystyczna jadalnia, pokój mauretański oraz neorokokowa sypialnia. Wspaniałe wnętrza charakteryzują się boazeriami, imitacjami kurdybanów, wzorzystymi tapetami oraz malowidłami. Wartość artystyczną wnętrz podkreślają również cenne piece oraz kredensy. W gabinecie byłego właściciela można podziwiać wyjątkową, drogocenną mozaikę weneckiego sztukatora Antonio Salviatiego z 1886 roku, która jest jedyną jego pracą w Łodzi. Niestety, nie zachowało się wyposażenie apartamentów na I piętrze, z wyjątkiem sztukaterii sufitów, podłogi w łazience i fragmentów oryginalnej stolarki okiennej.

Rodzina Scheiblerów mieszkała w pałacu do 1932 roku, aż do momentu jego przekształcenia na rzecz Banku Gospodarstwa Krajowego, co miało miejsce w ramach postępowania sanacyjnego przedsiębiorstwa, które borykało się z trudnościami finansowymi. Od stycznia 1933 roku do września 1939 roku, pałac pełnił funkcję mieszkalną dla generała Feliksa Maciszewskiego, który sprawował swoją funkcję jako prezes Zarządu Zjednoczonych Zakładów Przemysłowych Karola Scheiblera i Ludwika Grohmana w Łodzi, będąc jednym z głównych wierzycieli – BGK.

Choć okres II wojny światowej był pełen zmian, pałac nie stracił na znaczeniu. Wówczas jego progi przekroczył Jerzy Scheibler, brat Karola Wilhelma III Scheiblera, pełniący rolę członka rady nadzorczej Firmy. Ponadto, w latach 1939-1941 część pomieszczeń na I piętrze była użytkowana przez policję łódzką (Schutzpolizei), a w możliwych ramach lat 1941-1945, znajdował się tam także sztab wyższych urzędników z oddziału łódzkiego Allegemeine Elektrische Gesellchaft (AEG), która zlokalizowała swoją produkcję w pobliskiej fabryce. Jednak to Wehrmacht był głównym lokatorem budynku w tym trudnym czasie.

Wkrótce po zakończeniu II wojny światowej, pałac został zamieniony w siedzibę rektoratu Politechniki Łódzkiej, co miało miejsce około 24 maja 1945 roku. Funkcję tę pełnił aż do 1950 roku, po czym w obiekcie mieszkały różne instytucje, a w latach 1957-1990 zlokalizowana była tam Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, która jednak w późniejszym okresie korzystała głównie z pomieszczeń dawnych stajni, obecnie przekształconych w budynek administracyjny Muzeum.

Od 1986 roku pałac jest siedzibą jedynego w Polsce Muzeum Kinematografii, którego istotnym eksponatem jest XIX-wieczny fotoplastykon pochodzący z firmy Augusta Fuhrmanna, będący jednym z zaledwie czterech egzemplarzy zachowanych na świecie. Znajduje się on w dawnej łaźni pałacowej na I piętrze.

6 października 2006 roku, w gruntownie przebudowanej wozowni, otwarto kino muzealne, znane pod nazwą Kinematograf, które uzyskało status kina studyjnego. W 2015 roku pałac został wyróżniony tytułem pomnika historii.

Pałac w filmie

Wnętrza pałacu Karola Scheiblera były niejednokrotnie wykorzystywane jako plany zdjęciowe w wielu produkcjach filmowych. Po raz pierwszy z ich bogactwem można było zapoznać się w czarno-białym filmie z 1967 roku, zatytułowanym Pałace ziemi obiecanej, którego twórcą był Kazimierz Rudzki, związany z Wytwórnią Filmów Oświatowych w Łodzi. Film wyróżniał się nie tylko doskonałą scenografią, ale także komentarzem opartym na fragmentach powieści Ziemia obiecana Władysława Reymonta. Dalsze ujęcia wnętrza pałacu zaprezentował Andrzej Wajda w swoim filmie zatytułowanym Ziemia Obiecana.

Oprócz tych dwóch dzieł, pałac pojawił się również w licznych innych produkcjach filmowych, w tym:

• Mansarda (reż. Konrad Nałęcki; 1963),
• Pavoncello (reż. Andrzej Żuławski, 1967),
• Stawka większa niż życie, odc. IV: Cafe Rose (reż. Andrzej Konic, 1968),
• Stawka większa niż życie, odc. VI: Żelazny Krzyż (reż. Janusz Morgenstern, 1968),
• Różaniec z granatów (reż. Jan Rutkiewicz, 1970),
• Jak daleko stąd, jak blisko (reż. Tadeusz Konwicki, 1971),
• Lalka, serial TV, odc. V: Widziadło (reż. Rydszatrd Ber, 1977),
• Biały mazur (reż. Wanda Jakubowska, 1978),
• Vabank (reż. Juliusz Machulski, 1981),
• Czerwone węże (reż. Wojciech Fiwek, 1981),
• Między ustami a brzegiem pucharu (reż. Zbigniew Kuźmiński, 1987),
• Ludożerca (reż. Łukasz Wylężałek, 1987),
• Łabędzi śpiew (reż. Robert Gliński, 1988),
• Pożegnanie jesieni (reż. Mariusz Treliński, 1990),
• Powrót wilczycy (reż. Marek Piestrak, 1990),
• Podróż na wschód (reż. Stefan Chazbijewicz, 1994),
• Inland Empire (reż. David Lynch, 2006; tylko elewacja północna),
• Shirley (reż. Jonathan Desoindre, 2009),
• Nie ten człowiek (reż. Paweł Wendorff, 2009),
• Złodzieje serc (reż. Piotr Gralak, 2010).

Warto dodać, że przez długie 13 lat, począwszy od 1979 roku, w tym miejscu realizowano także autorski program Iwonny Łękawy pt. „Zbliżenia, czyli to i owo o filmie”, obok programów „Klapsik” i „FILMówka”, które miały znaczący wpływ na lokalną kulturę filmową.

---

Oceń: Pałac Karola Scheiblera

---