Willa Henryka Grohmana

---

Historia

1893–1993

Willa została zbudowana pod adresem ulicy ks. bpa Wincentego Tymienieckiego 24. Pierwsze poważne zmiany w projekcie miały miejsce w 1903 roku, kiedy to wykonano rozbudowę według planów architekta Franciszka Chełmińskiego, dodając zachodnią część z dwoma ryzalitami. Następnie, w 1912 roku, architekt Stanisław Stebelski wprowadził kolejne modyfikacje, które obejmowały dobudowę nowych pomieszczeń od strony południowej, rozszerzając wnętrze o dwie osie okien.

Willa pozostawała w rękach rodziny Grohmanów aż do czasów II wojny światowej. Po zakończeniu konfliktu obiekt został przekształcony w budynek biurowy dla zakładów „Scheibler i Grohman”, a jego funkcja zmieniła się na biurową, gdzie działała ŁZPB im. Obrońców Pokoju „Uniontex”. W latach 1983–1991 w willi funkcjonował żłobek oraz przedszkole, co przyczyniło się do zwiększenia dalszej aktywności tego zabytkowego budynku.

Od 1993 roku willa zyskała nowe życie i stała się siedzibą Muzeum Książki Artystycznej, co sprawiło, że obiekt nabrał nowego znaczenia oraz stał się miejscem, które przyciąga miłośników literatury i sztuki.

Opis

Budynek, którego opis dotyczy, to parterowa willa z wysokim podpiwniczeniem i użytkowym poddaszem, pokryta dachem czterospadowym. Znajduje się ona na nieregularnej działce, u zbiegu ulicy bpa Tymienieckiego oraz wewnętrznej ulicy Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Architektura obiektu oparta jest na planie zbliżonym do prostokąta, z charakterystycznym ściętym narożem po stronie północno-zachodniej oraz dwoma ryzalitami w elewacji zachodniej.

Fasada północna posiada nadbudówkę, w której pierwotnie znajdowała się oranżeria, a która obecnie pełni funkcję pomieszczenia użytkowego. Jej dach ma formę namiotu. Elewacje willi wykonane są z cegły, zdobione horyzontalnymi pasami, które wybijają się na tle zdwojonej cegły. U dołu występuje wysoki gzyms cokołowy, a na górze widnieje fryz oraz gzyms wieńczący, które nigdy nie były pokryte tynkiem. Okna piwniczne są sklepione odcinkowo i okratowane, podczas gdy okna na parterze mają sklepienie półkoliste, z wyjątkiem trzech okien w elewacji zachodniej, które kończą się odcinkowo. Główne wejście usytuowane jest w fasadzie północnej, flankowane przez ślepe okna po obu stronach.

W nadbudówce wyróżnia się duże okno poziome z zaokrąglonymi górnymi narożami, pod którym znajduje się dekoracyjny fryz ceglany. Wzdłuż południowej części budynku prowadzą dwa wejścia do pomieszczeń piwnicznych.

Wartością artystyczną tej willi są jej wnętrza. Niezwykle istotne są pomieszczenia na wysokim parterze, które tworzą ciąg – od hallu w północnej części, poprzez boczną klatkę schodową, aż po gabinet, salon muzyczny, jadalnię, sypialnię i łazienkę umiejscowione w części południowej. Najstarszym wystrojem charakteryzuje się salon muzyczny, w którym zainstalowane są organy, na których grał między innymi Ignacy Paderewski oraz Artur Rubinstein. Wnętrze odznacza się bogatym i jednolitym stylem, z formami neorenesansowymi i elementami barokowymi, takimi jak kominek z lustrem.

Wielką wartość mają także inne pomieszczenia, takie jak westybul, gabinet oraz sypialnia z łazienką. W westybulu znajdują się marmurowe schody wyposażone w balustrady i mosiężne poręcze, które razem z marmurowymi obramieniami drzwi oraz formą lamp sufitowych nawiązują do stylu późnej secesji wiedeńskiej, szczególnie do prac Josefa Hoffmanna. Podobne cechy zauważyć można w dekoracji gabinetu, gdzie ściany oraz większa część sufitu pokryte są ciemnym drewnem, a w ścianach umieszczone są przeszklone gabloty oraz wnęki do ekspozycji zbiorów Henryka Grohmana. Sufit zdobiony jest inkrustacjami z masy perłowej.

Sypialnia wykonana jest także w drewnie, z boazerią podzieloną na kwadratowe tafle, fornirowane jednocześnie ozdobnymi gatunkami drewna i obwiedzione mahoniową opaską. W narożnikach umieszczono przeszklone szafki i drzwi, jednak łoże nie zachowało się do naszych czasów. Jadalnia charakteryzuje się wykończeniem o zróżnicowanej stylistyce, prawdopodobnie z późniejszego okresu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na wpływy neoklasycystyczne oraz modernistyczne. Drzwi i ościeżnice w północnej ścianie przypominają wystrój gabinetu.

Zróżnicowanie stylów w willi Grohmana umożliwia śledzenie zmian w aranżacji wnętrz, które miały miejsce na przełomie XIX i XX wieku, stanowiąc ich najlepszy przykład.

---

Oceń: Willa Henryka Grohmana

---