Tomasz Księżczyk, znany również pod pseudonimem Stanisław, to postać, która zajmuje ważne miejsce w historii Polski. Urodził się w 1881 roku w Łodzi, a jego życie zakończyło się tragicznie 15 stycznia 1905 roku w tym samym mieście.
Był to d działacz socjalistyczny oraz niepodległościowy, który swoją działalnością wpisał się w szerszy kontekst walki o prawa robotnicze i narodowe w Polsce. Jako członek Polskiej Partii Socjalistycznej, Księżczyk aktywnie angażował się w ruchy dążące do poprawy sytuacji społecznej i politycznej w kraju.
Wśród jego osiągnięć można wymienić przynależność do Kół Bojowych Samoobrony Robotniczej, gdzie działał w obronie praw pracowników i wspierał działania mające na celu ich organizację oraz obronę przed wyzyskiem.
Życiorys
Tomasz Księżczyk był synem Marcina, ogrodnika z zakładów fabrykantów łódzkich Richterów. Po ukończeniu szkoły podstawowej, rozpoczął naukę zawodu u szewca, a následnie podjął pracę jako samodzielny szewc. W roku 1900 wstąpił w szeregi Polskiej Partii Socjalistycznej w Łodzi.
26 grudnia 1904 roku wziął udział w demonstracji organizowanej przez PPS, która miała na celu protest przeciwko mobilizacji ogłoszonej w kontekście wojny rosyjsko-japońskiej, odbywającej się w okolicach Górnego Rynku. W manifestacji uczestniczyło ponad tysiąc osób. Z domu przy ulicy Zakrzewskiej 3 wyfrunął chorąży Tomasz Księżczyk z rozwiniętym sztandarem. Po raz pierwszy w demonstracji wzięli udział bojowcy z Kół Bojowych Samoobrony Robotniczej, zorganizowani przez Tomasza Arciszewskiego.
Pochód został niespodziewanie zaatakowany przez patrol kozacki. Bojowcy wykazali się odwagą, odparli atak, eliminując starszego strażnika Teodora Żelanowa oraz kozaka Piotra Tiskowa. W trakcie drugiego ataku kozaków, który miał miejsce przy ulicy Widzewskiej, bojownicy zostali pozbawieni amunicji, a demonstracja została ostatecznie rozproszona.
Następna manifestacja antymobilizacyjna miała miejsce 15 stycznia 1905 roku. W celu odwrócenia uwagi, pół godziny przed rozpoczęciem demonstracji bojowcy PPS rzucili dwie bomby. Ekspedycja została rozproszona przez dragonów przy ulicy Piotrkowskiej. Doszło do strzelaniny między członkami Kół Bojowych Samoobrony Robotniczej a policją. Niestety, Tomasz Ksiżyczek, będąc chorążym sztandaru PPS, został zastrzelony przez komisarza (prystawa) II cyrkułu policyjnego Michała Szatałowicza, który, przejeżdżając tramwajem, usiłował powstrzymać pochód strzałami z przedniego pomostu.
Zorganizowanie pogrzebu w dniu 17 stycznia nie było możliwe, ponieważ policja zarekwirowała ciało i potajemnie je pochowała na nieznanym cmentarzu. W związku z tragiczną śmiercią Ksiżyczka, Centralny Komitet Robotniczy PPS opublikował odezwę, apelując do robotników łódzkich.
Sprawca śmierci Ksiżyczka, komisarz Szatałowicz, został później zabity w zamachu bombowym na polecenie Wydziału Spiskowo-Bojowego PPS, zorganizowanym przez Tomasza Arciszewskiego. Wykonawcą zamachu był szewc Józef Szurgot, członek Organizacji Spiskowo-Bojowej PPS oraz przyjaciel Tomasza Ksiżyczka, który zażyczył sobie, aby uczestniczyć w tej akcji. Niestety, Szurgot również poniósł śmierć podczas zamachu.
W 1930 roku, za swoją odwagę, Tomasz Ksiżyczek został odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Przypisy
- W.Potkąski, Odrodzenie czynu niepodległościowego przez PPS w okresie rewolucji 1905 r., Warszawa 2008 r., s. 70
- Według Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego było to 25.12. r.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Ludwik Henryk Prentki | Jakub Wiśniewski | Czesław Szymański | Elżbieta Wilczyńska | Rafał Praga | Zygmunt Piękniewski | Emil Kaliński | Marek Belka | Marian Potapczuk | Grzegorz Palka | Wacław Frankowski | Krzysztof Żyndul | Henoch Gutman | Aleksander Heiman-Jarecki | Mieczysław Bilek (prawnik) | Eugen Nippe | Franciszek Kaczmarek (burmistrz) | Krzysztof Baszczyński | Jerzy Rachowski | Roman KentOceń: Tomasz Księżczyk