Władysław Bieńkowski

---

Działalność

Władysław Bieńkowski przyszedł na świat w Łodzi, w rodzinie robotniczej. W 1928 roku osiedlił się na stałe w Warszawie, gdzie rozpoczął swoją edukację. W latach 1926–1934 studiował na Uniwersytecie Warszawskim, zgłębiając wiedzę z zakresu polonistyki, historii oraz filozofii, z przerwami w nauce. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się w 1929 roku, kiedy to objął stanowisko kierownika biblioteki Monopolu Spirytusowego, pełniąc tę obowiązkową rolę aż do 1939 roku.

W ciągu swojej aktywności w latach 1930-1936 Bieńkowski angażował się w działalność Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie” oraz Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Jego współpraca z Komunistyczną Partią Polski była kolejnym krokiem w jego publicznej karierze. Podczas II wojny światowej pracował jako nauczyciel na zachodniej Białorusi od 1939 do 1940 roku, a następnie, od 1940 do 1941, w Lwowie, gdzie zajmował się redakcją podręcznika historii literatury polskiej. W Warszawie, od 1942 do 1944, był zatrudniony w przedsiębiorstwie transportowym oraz redagował konspiracyjne publikacje, w tym „Literaturę Walczącą i Przełom” (1942), „Głos Warszawy” (1943) oraz „Trybunę Wolności”. Ponadto, w 1943 roku, współtworzył Centralną Redakcję Polskiej Partii Robotniczej.

W latach 1942-1945 aktywnie uczestniczył w ruchach zbrojnych jako członek Gwardii Ludowej oraz Armii Ludowej, gdzie dosłużył się stopnia podpułkownika. Po wojnie, w latach 1945-1946, Bieńkowski pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Oświaty, a w rządach Józefa Cyrankiewicza, od 13 listopada 1956 do 27 października 1959, był ministrem tego samego resortu. W latach 1948-1956 odnosił sukcesy jako dyrektor Biblioteki Narodowej.

W latach 1955-1962 był związany z Klubem Krzywego Koła oraz członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Przez długi czas, od 1945 do 1947, zasiadał w Komitecie Centralnym PPR, gdzie jednocześnie kierował wydziałem propagandy. W późniejszych latach, aż do 1970 roku, należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1959 był delegatem na III Zjazd PZPR. Podczas swojej kariery politycznej odbył również posiedzenia jako poseł do Krajowej Rady Narodowej oraz w Sejmie Ustawodawczym, jak i w kolejnych kadencjach Sejmu PRL.

Przez około dziesięć lat był wiceprzewodniczącym Państwowej Rady Ochrony Przyrody. 20 sierpnia 1980 roku podpisał list 64 uczonych, pisarzy oraz publicystów, wzywający władze komunistyczne do dialogu ze strajkującymi robotnikami. W życiu prywatnym był mężem Flory Bieńkowskiej z domu Zaborowskiej oraz ojcem Ewy i Andrzeja.

Władysław Bieńkowski zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 279-4-27.

Poglądy

Władysław Bieńkowski w trakcie II wojny światowej pełnił istotną rolę jako jeden z kluczowych ideologów i organizatorów Polskiej Partii Robotniczej (PPR), a także uczestniczył w powołaniu Krajowej Rady Narodowej (KRN) w 1943 roku. Jego działalność obejmowała również redagowanie prasy komunistycznej, co podkreśla jego zaangażowanie w ówczesną politykę.

W 1959 roku podjął ostrzegającą decyzję o odejściu z Ministerstwa Oświaty, wyrażając w ten sposób protest przeciw usunięciu religii z programów szkolnych. Decyzja ta świadczy o jego niezłomnych przekonaniach i wartościach, które były dla niego istotne.

Na początku lat 60. Bieńkowski stał się coraz bardziej krytyczny wobec realnego socjalizmu. Jego krytyka doprowadziła do tego, że zaczął publikować swoje prace w wydawnictwach emigracyjnych. Tego rodzaju przejrzystość nie pozostała bez konsekwencji — w 1970 roku został usunięty z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), co tylko potwierdziło jego niezłomną postawę.

Po 1976 roku aktywnie współpracował z Komitetem Obrony Robotników oraz z KSS KOR, a w 1978 roku był jednym z założycieli Towarzystwa Kursów Naukowych, co stanowiło kolejny krok w kierunku naukowej i społecznej aktywności w opozycji do ówczesnego reżimu.

Wybrane publikacje

Wśród osiągnięć Władysława Bieńkowskiego można wymienić szereg znaczących publikacji, które miały istotny wpływ na myśl społeczną i naukową w Polsce. Oto niektóre z nich:

• Nauka o Polsce współczesnej (1948),
• O pseudo-nauce bibliologii i o najpilniejszych zadaniach bibliografii (1953),
• Rewolucji ciąg dalszy (1957),
• Motory i hamulce socjalizmu (1968),
• Socjologia klęski. Dramat gomułkowskiego czternastolecia (1971),
• Drogi wyjścia (1971),
• Socjalizm po 60 latach (1978),
• Zrozumieć społeczeństwo (1988).

Ordery i odznaczenia

Władysław Bieńkowski był osobą, której osiągnięcia i zasługi są doceniane poprzez liczne odznaczenia. Poniżej przedstawiamy listę wyróżnień, które otrzymał.

• Order Sztandaru Pracy I klasy,
• Order Krzyża Grunwaldu II klasy (19 lipca 1946),
• Warszawski Krzyż Powstańczy (1986),
• Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955),
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966),
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1964),
• Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983).

---

Oceń: Władysław Bieńkowski

---