Kamienica czynszowa Mojżesza Szmula Bronowskiego

---

Historia

W 1899 roku, teren oznaczony numerem 1123, rozciągający się wzdłuż ulicy Przejazd, był własnością fabrykanta Juliusza Heinzla, a po pewnym czasie przeszedł w ręce założonej przez niego spółki akcyjnej. Prawdopodobnie w okresie powojennym, małżeństwo Fiszel i Rachela Waichselfiszowie nabyło część przylegającą do ulicy Kilińskiego (w 1920 roku adres nieruchomości to ulica Kilińskiego 74).

W następnych latach obszerna działka została podzielona na mniejsze parcele. Na jej narożnej części przez długi czas znajdował się jedynie niewielki, drewniany dom. Dopiero w połowie lat trzydziestych przyszedł czas na znaczące zmiany, gdy nieruchomość została zakupiona przez Mojżesza Szmula Bronowskiego, prominentnego kupca w Łodzi, który od początku XX wieku prowadził skład wyrobów metalowych przy ulicy Zachodniej 15 (aktualnie numer 53). Budowę kamienicy na rogu ulic Tuwima i Kilińskiego zakończono w 1937 roku.

W trakcie II wojny światowej budynek został przejęty przez niemieckie władze, które wykorzystały go na cele wojskowe. Po wojnie, budowla została zaadaptowana na mieszkania dla profesorów Politechniki Łódzkiej. Przed tym, przez krótki czas, w obiekcie kwaterował wiceminister Obrony Narodowej, gen. Karol Świerczewski. W latach PRL-u na parterze funkcjonował państwowy sklep oferujący wyroby włókiennicze. Dziś budynek jest częściowo własnością Gminy Łódź, pełniąc zarówno funkcje mieszkalne, jak i usługowe, a znajdują się tam między innymi stomatolog oraz sklep z winami.

Warto zaznaczyć, iż 17 lipca 2007 roku obiekt został wpisany pod numerem A/39 do rejestru zabytków nieruchomych województwa łódzkiego.

Charakterystyka

W tym budynku początkowo mieściło się 27 lokali mieszkalnych, których układ obejmował dwupokojowe, trzypokojowe oraz czteropokojowe mieszkania. Każde z mieszkań miało dostęp z trzech osobnych klatek schodowych. Wiele z mieszkań wyposażonych było również w niewielkie pomieszczenia gospodarcze, a także osobne wejścia do kuchni.

Największe mieszkania, położone w narożnikach budynku, uważane były za najbardziej pożądane. W pokojach stołowych w tych lokalach wprowadzono innowację poprzez powiększenie przestrzeni za pomocą zaokrąglonych wykuszy, co nadawało im niezwykłego charakteru.

Kamienica stanowi doskonały przykład tzw. stylu 1937 roku, który pojawił się w wyniku dynamicznego rozwoju gospodarczego Polski, mającego miejsce od 1935 roku. Styl ten wyrażał się w budynkach o podwyższonym standardzie, często określanych jako „luksusowe”. Charakteryzowały się one cechami modernistycznymi, które jednak nie zrywały z tradycyjnymi rozwiązaniami budowlanymi.

W przeciwieństwie do wolnostojących bloków mieszkalnych, były to budynki kamieniczne usytuowane w obrzeżach miast. Charakterystyczne cechy tego stylu obejmowały zaokrąglone narożniki oraz okrągłe wykusze, które przywodziły na myśl styl okrętowy. Mimo tego, nowoczesne budynki były zupełnie pozbawione jakiejkolwiek dekoracji ornamentalnej.

Czynnikiem decydującym o ich formie była czystość formalna oraz funkcjonalne podejście do architektury. Styl ten rezygnował ze wskazywania na status społeczny mieszkańców, odrzucając przy tym zasady reprezentacji i prestiżu, które wcześniej wyrażały się poprzez ornamenty.

---

Oceń: Kamienica czynszowa Mojżesza Szmula Bronowskiego

---