Willa Edwarda Herbsta w Łodzi

---

Historia

1875–1945

Willę Edwarda Herbsta wzniesiono na styku ulic bp. Wincentego Tymienieckiego oraz Przędzalnianej, w pobliżu fabryki scheiblerowskiej i osiedla robotniczego znanego jako Księży Młyn. Ten dwukondygnacyjny obiekt, utrzymany w stylu neorenesansowym, ma prostokątny zarys nieco zbliżony do kwadratu, który nakrywa czterospadowy dach z belwederem. Od frontu zdobiła go imponująca portyk składająca się z czterech kolumn. Natomiast od strony ogrodu wysunięty parterowy ryzalit posiadał balkon znajdujący się nad nim.

Wizualnie, elewacje budynku charakteryzują się symetrią i dominującymi rytmami horyzontalnymi. W 1877 roku do głównej bryły dobudowano salę balową, a od północnej strony do niej przylegała oficyna gospodarcza, która miała prostokątny rysunek i boczne skrzydła. Z kolei w 1893 roku powstał kolejny budynek gospodarczy z czerwonej cegły, zaprojektowany przez nieco mniej znanego architekta, Adolfa Zeligsona (Seligsona), w którym mieściły się stajnie oraz powozownia.

Wnętrza willi były doskonale zaplanowane i funkcjonalne. Na parterze znajdowały się bardziej reprezentacyjne pomieszczenia, urządzone z przepychem, a na piętrze zlokalizowano część sypialną, czyli sypialnie, łazienki, pokoje właścicieli oraz innych domowników. Wystrój tych ostatnich był znacznie skromniejszy, skupiając się jedynie na dekoracji faset.

Rodzina Herbstów była właścicielem willi do końca 1941 roku. Po pierwszych mieszkańcach, którzy w 1919 roku przenieśli się do Sopotu, wprowadzili się ich syn, Leon (1880–1942), oraz jego żona Aleksandra (1889–1970). Oboje opuścili willę w 1941 roku, przenosząc się do Wiednia, gdzie zabrali ze sobą niemalże całe wyposażenie. Leon był w tym czasie poważnie chory i nie dożył końca wojny, zmarł bezdzietnie 16 stycznia 1942 w stolicy Austrii. Po jego śmierci Aleksandra wróciła do Łodzi, a później udała się do Berlina, gdzie zniknęły o niej jakiekolwiek informacje. W październiku 2013 roku, symbolicznie wróciła do willi dzięki odnalezieniu jej portretu autorstwa niemieckiego impresjonisty Fritza von Kamptza w prywatnej kolekcji w Łodzi. Pomimo zawirowań wojennych, willa przetrwała w dobrym stanie, a zniszczenia miały miejsce głównie w wyniku działań jej powojennych użytkowników.

1946–1989

Po II wojnie światowej willa doczekała się wielu użytkowników. Na początku (w latach 40. i 50.) działało w niej Centrum Szkolenia Personelu do Żłobków Dziecięcych, później przekształciło się w przedszkole, a następnie w spółdzielnię zajmującą się produkcją bombek choinkowych. Niezbyt staranne użytkowanie doprowadziło do znacznej degradacji budowli, a niektóre z budynków, jak ogród zimowy, uległy całkowitemu zniszczeniu.

W okresie od maja 1950 do maja 1953 roku, w oranżerii znajdował się magazyn sprzętu pływającego Ligi Morskiej w Łodzi, która dzieliła przestrzeń z Sekcją Żeglarską łódzkiego Klubu Sportowego „Unia”. Na początku przystań umieszczona była przy pałacu, lecz później przeniesiono ją do nowo zbudowanego pomostu na przeciwległym brzegu rozlewiska rzeki Jasień, z którego sprzęt był wyprowadzony do siedziby przy ul. Patriotycznej 1 na stawach Stefańskiego w Rudzie Pabianickiej.

W 1976 roku willę przejęło Muzeum Sztuki w Łodzi, które przeprowadziło kompleksową rekonstrukcję w latach 80. XX wieku. Obecnie wnętrza stanowią unikalny oddział muzeum, gdzie eksponowane są pomieszczenia typowe dla łódzkiej elity przemysłowej z przełomu XIX i XX wieku.

Od 1990

W 1990 roku Muzeum Sztuki w Łodzi zostało uhonorowane medalem Europa Nostra, który przyznano za przywrócenie świetności rezydencji Herbstów. W kwietniu 2012 roku otwarto Galerię Sztuki Dawnej w nowej przestrzeni ekspozycyjnej, która znajduje się w dawnej powozowni, gdzie prezentowane są dzieła polskiego i europejskiego malarstwa.

20 września 2013 roku willa Herbstów otworzyła ponownie swoje drzwi po dwóch latach intensywnego remontu, który miał na celu przywrócenie oryginalnego wyglądu obiektu. W ramach prac przywrócono wiele elements, w tym „ogród zimowy”, czyli willową palmiarnię, a także zrekonstruowano ogród otaczający willę. Po remoncie jednostka muzealna oficjalnie przyjęła nazwę „Muzeum Pałac Herbsta”.

---

Oceń: Willa Edwarda Herbsta w Łodzi

---