Aleksander Petelewicz

---

Życiorys

Aleksander Petelewicz urodził się 28 maja 1893 roku w Łodzi, pochodząc z rodziny o bogatych tradycjach. Jego ojcem był Jan, uznawany mistrz garncarski, a matką Teofilia z Dominikiewiczów. W jego rodzinie znalazły się również siostry: Czesława, Stanisława, Janina, Eugenia, Julia i Władysława, a także bracia Stefan i Józef. Co ciekawe, jego linia rodzinna łączyła się z historią, gdyż był prawnukiem Andrzeja Petelewicza, który brał udział w powstaniu listopadowym.

W trakcie swojego dzieciństwa uczęszczał do Łowickiej Szkoły Realnej, a jego młodzieńcze lata wkrótce przekształciły się w poważniejsze wyzwania w 1915 roku, kiedy to został wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego. Po ukończeniu szkoły oficerów rezerwy w Taszkiencie, został przydzielony do 50 Syberyjskiego Pułku Strzelców. W następnym roku stawił czoła okropnościom wojny na froncie zachodnim, gdzie uległ ranom i został zatruty gazami bojowymi.

W 1917 roku przyjął nowe wyzwania, przystępując do 3 Pułku Strzelców Polskich. Z dniem 6 maja 1921 roku otrzymał awans na podporucznika, z datą wsteczną od 1 kwietnia 1920 roku, co wiązało się z jego zaliczeniem do rezerwy armii. Następnie, 1 czerwca 1921 roku, rozpoczął służbę w 30 Pułku Piechoty. Dwa lata później, 3 maja 1922 roku, został zweryfikowany na stopień kapitana, zachowując miejsce w 30 Pułku Piechoty, z starszeństwem datowanym na 1 czerwca 1919 roku.

W 1923 roku przenosi się do 10 Pułku Piechoty mieszczącego się w Łowiczu, a później zarządzenia przeniesienia prowadziły go do korpusu oficerów administracyjnych, w ramach którego pełnił obowiązki w dziale kancelaryjnym. W maju 1924 roku został przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień w Łodzi, a już w kwietniu 1927 roku awansował na stopień majora ze starszeństwem od 1 stycznia 1927 roku i zdobył wysoką 2. lokatę w korpusie oficerskim administracji.

Po awansie, w maju 1927 roku, objął stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw oraz zastępcy komendanta. Po okresie trwającej w 1927 roku likwidacji PKU Biłgoraj, przeniesiony został do PKU Kraśnik, gdzie kontynuował pełnienie różnych funkcji. W marcu 1929 roku awansował na czasowo pełniącego obowiązki komendanta PKU, a niebawem potwierdzono jego stałe zatrudnienie na tym stanowisku.

Niestety, życie Aleksandra Petelewicza zakończyło się tragicznie. Zmarł 10 stycznia 1932 roku w Kraśniku w wyniku samobójczego strzału z pistoletu w klatkę piersiową. Spoczął na cmentarzu Emaus, gdzie znajduje się cmentarz parafialny św. Ducha w Łowiczu. Jego życie rodzinne było ściśle związane z Antoniną z Kozłowskich, z którą wziął ślub, a razem wychowali troje dzieci: Halinę Barbarę Zaborowską (1920-1994), Irenę Natalię Lewandowską (1923-1989) oraz Antoniego Bohdana Petelewicza (1926-1981).

Najważniejsze osiągnięcia wojskowe

W historii polski, Aleksander Petelewicz jest postacią, której osiągnięcia wojskowe zasługują na szczególne uwagi. 11 listopada 1918 roku w Łowiczu z własnej woli podporządkował się rozkazom komendanta POW Stefana Cieślaka, mimo że posiadał wyższy stopień wojskowy. W tym dniu przeprowadził akcję rozbrajania Niemców na dworcu kaliskim, dowodząc około 50-osobowym oddziałem, w którego skład wchodzili zarówno bojownicy POW, jak i harcerze, pod wodzą Jana Bączkowskiego. Ta operacja zakończyła się pełnym sukcesem.

W nocy, Niemcy zdecydowali się na oddanie broni pod wpływem groźby spowodowania katastrofy kolejowej, która uniemożliwiłaby im opuszczenie miasta. Dodatkowo, genialny blef Petelewicza skutecznie zmylił ich co do liczby atakujących przeciwników. Tego samego ducha odwagi Aleksander Petelewicz przejawiał również podczas wojny polsko-bolszewickiej, kiedy to był dowódcą 1. kompanii 30. pułku Strzelców Kaniowskich.

Ta kompania miała kluczowe znaczenie w zwycięstwie pod Hostobożem oraz Jamnami, które miało miejsce 9 czerwca 1920 roku. Była to chwila triumfu dla całego pułku, a datę tę ustalono jako dzień jego święta. Petelewicz dowodził swoją kompanią również przy odbiciu Radzymina dnia 15 sierpnia 1920 roku, co podkreśla jego znaczącą rolę w tamtych wydarzeniach.

21 stycznia 1921 roku Aleksander Petelewicz został uhonorowany Krzyżem Virtuti Militari V klasy. W uzasadnieniu wniosku o to odznaczenie jego dowódca z uznaniem opisał jego osiągnięcia z 31 lipca 1920 roku. Wówczas, podczas obrony, porucznik Petelewicz wielokrotnie odbijał ataki przeciwnika, zadając mu ogromne straty. W momencie, gdy jego oddział został pozbawiony amunicji, porucznik wykazał się niezwykłą odwagą. Jego stanowcza postawa i determinacja zdołały wywołać strach wśród nacierającego wroga, zmuszając ich do zatrzymania się w swoich działaniach.

Ordery i odznaczenia

Aleksander Petelewicz był odznaczany wieloma cennymi nagrodami za swoje dokonania i odwagę. Poniżej przedstawiamy listę wyróżnień, które otrzymał w trakcie swojej kariery wojskowej:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari – 28 lutego 1921 roku,
• Medal Międzysojuszniczy „Médaille Interalliée”,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Order Świętej Anny IV klasy z napisem „za waleczność”.

---

Oceń: Aleksander Petelewicz

---