Bożena Tokarz

---

Życiorys

Bożena Tokarz to uznana postać w świecie literatury, która swoją karierę akademicką rozpoczęła od ukończenia studiów magisterskich na wydziale filologicznym w Łodzi w 1969 roku. Jej pasja do nauki zaowocowała w 1972 roku uzyskaniem stopnia doktora. W 1987 roku rozpoczęła studia na Uniwersytecie Clermont-Ferrandu, co pozwoliło jej na poszerzenie horyzontów akademickich.

Od 1994 roku Bożena Tokarz pełni funkcję profesora w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Od samego początku istnienia Zakładu Teorii Literatury i Translacji, w 1992 roku, zajmuje stanowisko kierownika tej placówki. Jest autorką licznych prac naukowych, koncentrując się przede wszystkim na teorii literatury, teorii przekładu oraz poetyce historycznej.

W swoich badaniach Tokarz zgłębia dwudziestowieczną poezję polską i słoweńską, w tym takie postacie jak Krzysztof Kamil Baczyński oraz France Balantič, a także Adama Mickiewicza i France Prešeren. Interesuje ją analiza typologicznych paralii oraz różnic w współczesnej poetyce dotyczących tradycji XIX i XX wieku, prądów literackich oraz gatunków literackich, takich jak poetycki konstruktywizm Srečka Kosovela.

Jej badania obejmują także perspektywę językowo-semiotyczną, w ramach której analizowała teorię i praktykę przekładów między językiem polskim a słoweńskim, zajmując się między innymi wierszami miłosnymi Prešerna. Prace Tokarz obejmują również poezję Tadeusza Różewicza oraz Miłosza w tłumaczeniach na język słoweński, co zostało udokumentowane w publikacji „Wzorzec, podobieństwo, przypominanie”, wydanej w Katowicach w 1998 roku.

Bożena Tokarz, współpracując z mężem Emilem Tokarzem, aktywnie promuje słoweńską literaturę w Polsce. Publikując liczne rozważania na temat literatury i języka słoweńskiego, angażują się w tworzenie przekładów oraz rozwój słowenistyki w naszym kraju. Wspólnie założyli lektorat języka słoweńskiego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także w Gdańsku i Poznaniu.

Ich nieoceniony wkład przyczynił się do rozwoju słowenistyki na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz Bielsku-Białej. Motywując liczne grono studentów do zgłębiania tajników słoweńskiej literatury i języka, Tokarze skutecznie wspierają promocję kultury słoweńskiej w Polsce. Dodatkowo, zainicjowali powstanie Towarzystwa polsko-słoweńskiego.

W 2007 roku Bożena Tokarz i jej mąż Emil zostali uhonorowani międzynarodową Nagrodą Pretnara za ich działalność na rzecz promocji literatury i kultury słoweńskiej w Polsce.

Wybrane dzieła

Książki

W swoim dorobku literackim Bożena Tokarz zaprezentowała szereg znaczących prac, które analizują różnorodne aspekty poezji oraz językowych konstrukcji. Wśród nich znalazły się tytuły takie jak „Med destrukcijo in konstrukcijo. O poeziji Srečka Kosovela w kontekstu konstruktivizma”, która ukazała się w 2013 roku w serii Labirinti, oraz „Spotkania.Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego”, wydana przez Uniwersytet Śląski w 2010 roku.

Nie powinno się również zapominać o publikacji „Między destrukcją a konstrukcją”, opublikowanej w Katowicach w 2004 roku, która bada koncepcję konstruktywizmu w kontekście słoweńskiej poezji. Warto zwrócić uwagę na tytuł „Wzorzec, podobieństwo, przypominanie”, poruszający temat przekładu artystycznego, opublikowany w 1998 roku.

Artykuły

Tokarz jest również autorką wielu artykułów fachowych, w których podejmuje różnorodne tematy związane z literaturą. W 1991 roku w zbiorze „Przekład artystyczny” ukazał się jej tekst dotyczący Czesława Miłosza, a w 1992 roku poruszyła zagadnienie metafory w innym opracowaniu w kontekście „Kryzys tożsamości”.

W 1993 roku Tokarz analizowała obraz poezji Tadeusza Różewicza w szkicach dotyczących jego międzynarodowej recepcji. Kolejne znaczące prace to „Intersubjectivity and intertextuality in literary translation” oraz „Kognitywne możliwości przekładu artystycznego”, obie ukazujące jej zrozumienie złożonych relacji między tekstem a jego przekładem.

Przekłady

Tokarz ma na koncie także istotne przekłady, w tym artykuł „Dwanaście lat słoweńskiego filmu”, który zyskał uznanie w fachowych kręgach. Jej prace przyczyniły się do wzbogacenia doświadczeń translatorskich, szczególnie w obszarze kina słoweńskiego.

Recenzje

Wreszcie, na koncie Tokarz znajdują się recenzje, w tym „Konsekwencje młodopolskiego myślenia o sztuce”, które ukazały się w „Poglądach” w 1978 roku. Opiniowała także zagadnienia związane z polską wiedzą o literaturze w zagrzebskiej antologii, a także recenzowała dzieła sławnych pisarzy, takich jak S. Stabro czy Witold Gombrowicz. Jej spostrzeżenia na temat nowej fali w polskiej literaturze zostały opublikowane w „Nowych Książkach” w 1990 roku.

---

Oceń: Bożena Tokarz

---