Franciszek Pfeiffer

---

Życiorys

Edward Pfeiffer przyszedł na świat 21 stycznia 1895 roku w Łodzi, w rodzinie pochodzenia mieszczańskiego. Jego ojciec, Józef, był właścicielem kamienicy, która mieściła się w centralnej części miasta, przy ulicy Nawrot 13. Ukończył szkołę średnią w Łodzi, a w latach 1910–1912 aktywnie działał jako jeden z inicjatorów Polskiej Organizacji Skautowej, która później przekształciła się w Związek Harcerstwa Polskiego. Oprócz tego, był również współzałożycielem tajnej organizacji gimnazjalnej nazwej „Samopomoc Koleżeńska”. Jej celem było wsparcie w nauce języka polskiego, historii Polski oraz kolportaż książek patriotycznych, które były zabronione przez ówczesną carską cenzurę.

W październiku 1914 roku, wśród skautów, Edward dołączył do IV batalionu 1 pułku piechoty Legionów Polskich. Po pewnym czasie został przeniesiony do 5 pułku piechoty, z którym związany był emocjonalnie przez resztę kariery wojskowej. Edward brał udział w wielu bitwach stoczonych przez I Brygadę, a podczas walk został ranny pod Ciemną. Ukończył swoją służbę jako kapral w momencie, gdy złożenie przysięgi wierności Niemcom i Austrii stało się kontrowersyjne. Odmówił jej złożenia i podjął pracę w harcerstwie, które zostało zalegalizowane przez okupantów, a także w tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie działał jako komendant obwodu w Okręgu Łódź. Kładł szczególny nacisk na pracę z młodzieżą, przygotowując skautów do zbrojnego wystąpienia przeciwko Niemcom. 11 listopada 1918, był jednym z głównych organizatorów akcji rozbrajania Niemców w Łodzi. Na czele starszego harcerstwa powołał kompanie Wojska Polskiego i zasilili szeregi tworzonego w Warszawie I. Harcerskiego Batalionu WP.

W wyniku kolejnych przekształceń, Pfeiffer został mianowany podchorążym i pełnił funkcję zastępcy dowódcy 2 kompanii wspomnianego batalionu, który stał się częścią 5 pułku piechoty Legionów. Po objęciu dowództwa plutonu, a później kompanii i roli adiutanta batalionu, przemierzył szereg miast, w tym Wilno, Dzwińsk, Kijów, uczestnicząc w Bitwie Warszawskiej aż do zakończenia wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Jego odwaga została uhonorowana m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari oraz łotewskim Orderem Wojskowym Lāčplēsisa III klasy, a także czterema Krzyżami Walecznych.

3 maja 1922 roku, Pfeiffer został potwierdzony w stopniu kapitana z datą starszeństwa z 1 czerwca 1919 roku i 1427. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 15 listopada 1923 roku przydzielono go do 5 pp Leg., gdzie dowodził kompanią. 18 lutego 1928 roku awansował na majora, a jego starszeństwo datowano na 1 stycznia 1928 roku, co przypisało mu 119. lokatę w korpusie oficerów piechoty. Jego służba koncentrowała się na pracy z młodzieżą, kładąc duży nacisk na ich zdrowie moralne oraz fizyczne. Pełnił funkcję oficera kierującego Przysposobieniem Wojskowym w Krakowie, gdzie również ukończył studia w Szkole Nauk Politycznych przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Organizował obozy PW w różnych częściach Polski i był delegatem ministra spraw wojskowych do Związku Harcerstwa Polskiego.

W marcu 1932 roku Pfeiffer przeszedł z PUWFiPW do 5 pp Leg. jako dowódca batalionu. 27 czerwca 1935 roku został mianowany podpułkownikiem, a jego starszeństwo datowano na 1 stycznia 1935 roku, z 29. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty. W lipcu tego samego roku przeniesiono go do 54 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Tarnopolu, na pozycję zastępcy dowódcy pułku. 16 sierpnia 1939 roku przyjął dowództwo samodzielnego batalionu fortecznego „Mikołów” na prawach dowódcy pułku. W trakcie pierwszej bitwy pod Tomaszowem Lubelskim, 21 września 1939 roku, pozostałości Armii „Kraków” złożyły broń. Wśród tych oddziałów, oprócz Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego, znajdował się także batalion forteczny „Mikołów”.

Ppłk Pfeiffer uniknął niewoli i kontynuował walkę w konspiracji. W październiku 1939 roku przydzielono go do Łodzi jako zastępcę dowódcy Okręgu Służby Zwycięstwu Polski, ale zanim zdążył podjąć działania, gestapo zaczęło go ścigać. Jako rodowity łodzianin, przynależący do znanej rodziny, był narażony na trudności działania w terenie, który stał się częścią Rzeszy i był gęsto zaludniony przez Niemców. W obawie przed aresztowaniem, 20 listopada 1939 roku powrócił do Warszawy. Pod pseudonimem „Wilhelm”, a później „Gustaw”, rozpoczął pracę w Oddziale Organizacyjnym Służby Zwycięstwu Polski, koncentrując się na rozpoznawaniu i rozpracowywaniu nowo powstałych organizacji konspiracyjnych.

Wkrótce nadeszły wydarzenia, które zmusiły ppłk. Pfeiffera do przemyślenia swojej roli w KG SZP. Z jednej strony zorganizowano przekształcenie Służby Zwycięstwu Polski w ZWZ, a z drugiej, wydano rozkazy o usuwaniu z ważniejszych stanowisk oficerów związanych z Legionami. Było to wynikiem rosnącej władzy stronnictw politycznych, które były w opozycji do sanacji. Te działania prowadziły do przeprowadzenia czystki personalnej. Obserwując zmiany w Komendzie Głównej i w Okręgach, ppłk Pfeiffer postanowił wycofać się. W lutym 1940 roku, przyjmując pseudonim „Kotecki”, a następnie „Radwan”, podjął działania zmierzające do organizacji Grupy Wojsk Polskich „Edward”. Była to jednostka oparta na żołnierzach z 5 pułku piechoty Legionów, z którym był emocjonalnie związany przez lata. Komórki tej organizacji były rozmieszczone wzdłuż linii kolejowej Warszawa – Wilno, gdzie powstały zalążki dziesięciu batalionów, liczących od 30 do 300 ludzi. Od 1942 roku GWP „Edward” formalnie podporządkowano KG ZWZ, ale faktyczna akcja scaleniowa miała miejsce dopiero w marcu 1944 roku. Radwan zajął stanowisko dowódcy Obwodu I Śródmieście w Warszawskim Okręgu AK.

W międzyczasie przystąpił do powstającej konspiracji politycznej, powiązanej z piłsudczykami. Zyskał zaufanie Zygmunta Hempla i był jednym z założycieli pisma „Myśl Państwowa”. Jako znaczący działacz tej grupy, po utworzeniu KON, wstąpił w skład Wydziału Politycznego ZG tej organizacji, gdzie pełnił rolę kierownika wojskowego. Odpowiadał prawdopodobnie za kontakty pomiędzy KON a KG AK, co potwierdzają m.in. bliskie relacje z gen. Tadeuszem Pełczyńskim. Dzięki tym kontaktom włączył do sieci kolportażu BIP KG AK pismo „Myśl Państwowa”. W trakcie powstania warszawskiego dowodził Grupą Śródmieście Północ, używając pseudonimu Radwan. 27 sierpnia 1944 roku, wyróżniono go mianowaniem pułkownika. 20 września 1944 roku objął dowództwo 28 Dywizji Piechoty AK im. Stefana Okrzei.

Po zakończeniu powstania trafił do obozu w Bergen-Belsen. Po wojnie pozostał na emigracji i był członkiem Kapituły Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari, co miało miejsce 7 marca 1960 roku oraz 7 marca 1962 roku. Prezydent RP na Uchodźstwie, August Zaleski, mianował go generałem brygady z dniem 19 marca 1964 roku, do korpusu generałów. Edward Pfeiffer zmarł 13 czerwca 1964 roku w Londynie, a jego ostatni spoczynek znajduje się na Cmentarzu Starym w Łodzi.

Ordery i odznaczenia

Franciszek Pfeiffer był osobą, której bohaterskie działania i oddanie dla ojczyzny zostały uhonorowane wieloma prestiżowymi odznaczeniami. Oto lista najważniejszych orderów i odznaczeń, które otrzymał:

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 72,
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 928 (1921),
• Krzyż Niepodległości (13 kwietnia 1931),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1958),
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie),
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa),
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa).

---

Oceń: Franciszek Pfeiffer

---