Stanisław Silberstein

---

Życiorys

Stanisław Silberstein był synem Markusa, znanego łódzkiego przemysłowca, oraz Teresy z Cohnów. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Rzemieślniczej w Łodzi, która w rzeczywistości była średnią szkołą zawodową, w 1888 roku rozpoczął studia w Akademii Handlowej w Antwerpii. W trakcie swojej kariery zawodowej zdobył cenne doświadczenie, pracując w zakładach „Towarzystwa Akcyjnego Markusa Silbersteina” w Łodzi.

W 1892 roku dołączył do zarządu Towarzystwa Akcyjnego, a niedługo później objął kierownictwo w Przędzalni Czesankowej „Dąbrówka”. W latach 1910-1911, wspólnie z szwagrem Maurycym Poznańskim, przejął akcje Piotrkowskiej Manufaktury A. Frumkin i S-ka oraz nabył osadę młynarską Bugaj w Piotrkowie. To wydarzenie miało kluczowe znaczenie, ponieważ sprawiło, że piotrkowskie przedsiębiorstwa stały się integralną częścią łódzkiego koncernu włókienniczego Silbersteinów.

W czasie I wojny światowej (1914-1918) zakłady jego firmy odczuły znaczne straty spowodowane rekwizycjami wprowadzonymi przez niemieckie władze okupacyjne, co skutkowało ich unieruchomieniem. Po wojnie w miarę możliwości wznawiał produkcję w swoich zakładach. Od 1919 roku piastował stanowisko wiceprezesa, a po śmierci Maurycego Poznańskiego został prezesem zarówno Towarzystwa Akcyjnego Marcusa Silbersteina, jak i Piotrkowskiej Manufaktury SA, która w styczniu 1935 roku została połączona z Towarzystwem Akcyjnym „Dąbrówka”.

Stanisław był również właścicielem majątku ziemskiego w Wysokiej, w powiecie będzińskim. W latach 1930-1942 mieszkał na stałe we Francji. Niestety, podczas II wojny światowej, jako Żyd, został aresztowany we Francji i osadzony w obozie w Drancy. Następnie deportowano go do obozu Auschwitz, gdzie zginął najprawdopodobniej 8 listopada 1942 roku.

Działalność polityczna, społeczna i filantropijna

W 1909 roku Stanisław Silberstein postanowił ubiegać się o mandat w I Dumie, reprezentując Żydowski Komitet Wyborczy w Łodzi, jednak jego starania nie przyniosły oczekiwanego efektu, gdyż nie uzyskał wyboru. Był bardzo aktywny w lokalnej społeczności jako działacz gospodarczy i społeczny. Należał do Urzędu Starszych Zgromadzenia Kupców w Łodzi oraz Stowarzyszenia Udziałowego Przemysłowców Okręgu Łódzkiego, które miało na celu zakup węgla. Sprawował także funkcję członka oraz później wiceprezesa rady nadzorczej spółki odpowiedzialnej za miejskie tramwaje, tj. Towarzystwa Kolei Elektrycznej Łódzkiej w latach 1913–1914.

Silberstein był również jednym z założycieli oraz członkiem zarządu Banku Handlowego Wilhelma Landau w Łodzi w tym samym okresie. Jego działalność obejmowała również członkostwo w Komitecie Giełdowym, gdzie pełnił funkcję wiceprezesa Łódzkiego Komitetu Handlu i Przemysłu oraz Rady Pierwszego Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu w latach 1907–1909. W 1899 roku współtworzył pierwsze w Łodzi Towarzystwo Doraźnej Pomocy Lekarskiej, które jest jednym z najstarszych pogotowi ratunkowych na ziemiach polskich.

Silberstein wspierał także Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Dobroczynności oraz inne inicjatywy, takie jak Dom Sierot Wyznania Mojżeszowego i letnie kolonie dla dzieci. Angażował się w akcje charytatywne i w latach 1899–1901 był członkiem zarządu Łódzkiej Ochotniczej Straży Ogniowej. W 1913 roku brał aktywny udział w tworzeniu Komitetu Robót Publicznych oraz był członkiem Komitetu Budowy Kanalizacji i Wodociągów w Łodzi. Chociaż jego działania nie przyniosły od razu rezultatów, kanalizacja w mieście zaczęła być budowana dopiero od 1925 roku pod przewodnictwem Stefana Skrzywana.

W 1903 roku Silberstein zaprojektował utworzenie Towarzystwa Szerzenia Postępu Przemysłowego im. Juliusza Kunitzera. Jego zaangażowanie jako działacza Polskiej Macierzy Szkolnej oraz członka Towarzystwa Oświatowego „Wiedza” przyczyniło się do znacznego wsparcia edukacji. To on wspierał finansowo Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców w Łodzi, a także przewodniczył komitetowi budowy nowego gmachu przy ul. Narutowicza 68 w latach 1905–1911. Dodatkowo był członkiem Rady Opiekuńczej tej szkoły oraz Towarzystwa Pomocy dla niezamożnych uczniów.

W 1903 roku Silberstein wsparł powołanie Polskiego Towarzystwa Teatralnego w Łodzi oraz aktywnie uczestniczył w jego zarządzie do 1906 roku. Warto wspomnieć, że jako miłośnik sztuki organizował plenery malarskie w swoim majątku w Lisowicach, dodatkowo wspierał lokalne muzea. Stanowiąc przykład aktywności kulturalnej, ufundował także nagrodę na konkurs dramatyczny im. Henryka Sienkiewicza w 1902 roku. W 1908 roku przyczynił się do utworzenia Towarzystwa Oświatowego im. Elizy Orzeszkowej, które prowadziło pierwsze polskie 7-klasowe gimnazjum żeńskie w Łodzi.

Jego wkład w łódzką społeczność był szczególnie widoczny w czasie I wojny światowej. Z inicjatywy Silbersteina, w sierpniu 1914 roku doszło do powołania Tymczasowego Zarządu Gminy Żydowskiej, który zorganizował pomoc dla Żydów w Łodzi, dotkniętych kryzysem spowodowanym wojną. 1 sierpnia 1914 roku przystąpił do Rady Czternastu, która przekształciła się w Główny Komitet Obywatelski, gdzie objął stanowisko wiceprezesa. W latach 1915–1918 kierował także sekcją szkolną GKO.

Po zakończeniu wojny, przez kilka lat był członkiem zarządu Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich w Łodzi. Działał również w Łódzkim Towarzystwie Zwolenników Gry Szachowej. Swoją bogatą kolekcję książek przekazał w 1927 roku Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łodzi. To samo zrobił z nieruchomością przy ul. Nawrot 58 oraz przy ul. Południowej 66, która później stała się siedzibą Łódzkiego Towarzystwa dla Dziewcząt Wyznania Mojżeszowego. W 1938 roku przekazał także nieruchomość przy ul. Rewolucji 1905 roku.

W życiu prywatnym był żonaty z Reginą Eiger, z którą miał troje dzieci: Jakuba Jerzego, Franciszkę Janinę oraz Marka Mariana. Jego mąż i synowie przyczynili się do wzbogacenia dorobku rodziny, lecz losy rodziny dotknęły dramatyczne wydarzenia związane z II wojną światową.

---

Oceń: Stanisław Silberstein

---