Dom Zgromadzenia Majstrów Tkackich w Łodzi

---

Zarys Historyczny

Pierwszy dom Zgromadzenia Majstrów Tkackich

Zgromadzenie Majstrów Tkackich zostało założone w 1829 roku. W początkowych latach spotkania odbywały się w prywatnych domach członków, jednak z każdym rokiem grono majstrów i czeladników wzrastało. W 1837 roku w Łodzi działało już około 560 majstrów oraz 720 czeladników tkackich, co zainspirowało cech do podjęcia decyzji o budowie dedykowanej siedziby.

Aby przyjąć nową lokalizację, wybrano parcelę przy ul. Piotrkowskiej 89. W 1841 roku nabyto również sąsiednią działkę przy ul. Sienkiewicza (wówczas ul. Dzika). Pierwszy dom Zgromadzenia został oddany do użytku w 1839 roku, a jego budowa była wynikiem planu opracowanego przez Ludwika Bethiera. Rysunki budynku sporządził Bonifacy Witkowski, a projektem kierował Jakub Peters. Koszt budowy wyniósł 6 tys. zł, a środki były zebrane przez lokalnych tkaczy.

Architektura

Budowla była parterowa, z murowanym stropem i naczółkowym dachem pokrytym karpiówką oraz dwoma kominami. Elewację zdobiły klasycystyczne detale, w tym gzymsy oraz dwie białe kolumny, które wspierały portyk nad frontowymi drzwiami. Elementy kolorystyczne, takie jak czerwone drzwi i ramy okien, stanowiły ciekawy kontrast do klasycznego stylu budynku. Wnętrze mieściło dużą salę posiedzeń cechowych, z izby dozorcy oraz pomieszczeniami do wypoczynku dla chorych tkaczy, a także kuchnią. Na poddaszu znajdowały się mieszkania, a na podwórzu stajnia, kloaka oraz wozownia, a w ogrodzie kręgielnia i warzywniki.

Drugi dom Zgromadzenia Majstrów Tkackich

Rok 1909 był punktem zwrotnym w historii zgromadzenia, gdyż jego starszy, Józef Lissner, zaproponował budowę nowej siedziby. Zmiany te miały na celu zwiększenie zasobów finansowych zgromadzenia i podniesienie poziomu wsparcia dla majstrów, którzy z różnych powodów nie mogli pracować. 26 kwietnia tego samego roku, Lissner zaprezentował projekt nowego Meisterhausu, a 10 maja został on przyjęty, co doprowadziło do powołania komitetu budowlanego złożonego z licznych członków, w tym Rudolf Eisner i Fryderyk Lange.

Nowa siedziba, zlokalizowana przy ul. Tuwima 3 (dawniej ul. Przejazd 3), została zaprojektowana przez firmę Wende i Klause. Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego miała miejsce 25 października 1909 roku, a budowa obiektu pochłonęła ponad 296,5 tys. rubli. Całkowite wydatki wraz z wykończeniem wyniosły blisko 321,5 tys. rubli. Budynek po ukończeniu został poświęcony 5 stycznia 1911 roku, przy czym na ten cel przeznaczono 1000 rubli dla kościoła katolickiego św. Stanisława Kostki oraz 1000 rubli dla kościoła ewangelickiego św. Mateusza. Również w tym samym roku jedna z sal budynku została wynajęta przez kino „Luna”, które przetrwało do 1990 roku, kiedy to niestety miało miejsce pożar.

Architektura

Drugi dom zgromadzenia, według projektu Johannesa Wende, łączył w sobie elementy secesji, modernizmu oraz neorenesansu. Budowla składająca się z trzech kondygnacji była zwieńczona okazałą kopułą. Nad głównym wejściem znajdował się dekoracyjny element w postaci dwóch lwów, które trzymały czółenka tkackie. W klatce schodowej widowiskowy witraż przedstawiał tkacza przy warsztacie, a w górnej części znajdowało się zdanie: „Boże, strzeż nasze rzemiosło”. W podwórzu umieszczono ogród z muszlą koncertową, a cała zabudowa została wpisana do rejestru zabytków.

Dom Zgromadzenia Majstrów Tkackich w kinematografii

W kontekście kinematografii, budynek Meisterhausu odegrał istotną rolę w polskim filmie. Został wykorzystany w zespołowej pracy dyplomowej absolwentów łódzkiej szkoły filmowej pt. „Koniec nocy” z 1956 roku. W produkcji tej swoje talenty aktorskie zaprezentowali znakomici artyści, w tym: Zbigniew Cybulski, Ryszard Filipski, Michał Szewczyk, Mariusz Gorczyński oraz Roman Polański.

Innym filmem, w którym pojawiła się ta lokalizacja jest „Vabank II, czyli riposta” z 1984 roku. W obrazie tym restauracja Tivoli odwzorowywała znany lokal U Lulka. To właśnie tam główny bohater, Kwinto, pracował jako członek jazzbandu i spotkał płatnego zabójcę, który został nasłany przez Kramera.

---

Oceń: Dom Zgromadzenia Majstrów Tkackich w Łodzi

---