Elektrownia przy ul. Targowej w Łodzi

---

Historia

Początki elektryczności w Łodzi

Elektryczność zagościła w Łodzi na przełomie lat 80. dziewiętnastego wieku. W tym czasie istniały niewielkie elektrownie fabryczne oraz prywatne generatory, lecz to uruchomienie największej elektrowni w tym mieście miało na celu zasilenie sieci tramwajowej, która według planów rozpoczęła swoją działalność 23 grudnia 1898 roku.

Na temat początków wytwarzania energii elektrycznej w Łodzi pierwsze wzmianki ukazały się w „Dzienniku Łódzkim” w 1886 roku, gdzie pisano, że oświetlenie elektryczne staje się coraz bardziej popularne w bardziej znaczących zakładach. O tym, że technologia zainteresowała lokalnych przemysłowców, świadczą informacje o urządzeniach zainstalowanych w zakładach takich jak firma Schwarz, Birnbaum oraz farbiarnia i apretura Juliusza Heinzla, który był z pewnością jednym z pionierów w tej dziedzinie.

Prądnicę posiadał również Ludwik Meyer, który zarządzał luksusowymi kamienicami w Pasażu Meyera, gdzie już w 1887 roku zainstalowano elektryczne oświetlenie uliczne. Tak więc, 2 sierpnia 1887 roku na Piotrkowskiej przed Grand Hotelem zaświeciła pierwsza lampa elektryczna, wzbudzając tym samym ogromne zainteresowanie wśród mieszkańców.

Elektrownia przy ul Targowej

W roku 1900 berlinijska firma Siemens & Halske złożyła ofertę na budowę elektrowni w Łodzi, jednak oferta ta nie została zrealizowana. W 1906 roku koncesja została przekazana petersburskiemu Towarzystwu Elektrycznego Oświetlenia z 1886 roku, które dysponowało znacznymi środkami. Na zrealizowanie projektu przy ul. Targowej wydano 10 milionów rubli, co stanowiło dużą inwestycję.

Zaraz po rozpoczęciu budowy, prąd elektryczny wytwarzano w „Prowizorium I” zlokalizowanym w podziemiach Grand Hotelu przy ul. Krótkiej, przy użyciu lokomobili Lanza oraz prądnicy o niskim napięciu. Dalsze prace budowlane rozpoczęto 2 maja 1906 roku, kiedy to rozpoczęto układanie kabla niskiego napięcia, co skutkowało oświetleniem nowo otwartego sklepu „American Diamant Palace” przy ul. Piotrkowskiej 37. Był to świadectwo postępu w obszarze elektryfikacji.

31 lipca 1906 roku zrealizowano kolejne połączenie kablowe dla tkalni A. Domanowicza przy ul. Wólczańskiej 38, co pokazuje jak szeroko sięgnęły inwestycje w dziedzinie energii elektrycznej, obejmując również sieć na ul. Piotrkowskiej. Do września 1907 roku w sieci zainstalowano pierwsze turbozespoły o mocy łącznej 6000 kW, co czyniło elektrownię jedną z największych w Królestwie Polskim.

Okres I wojny światowej

I wojna światowa negatywnie wpłynęła na działalność elektrowni, ponieważ zapotrzebowanie na energię elektryczną drastycznie spadło. Choć liczba odbiorców wzrosła, wywóz miedzi i ołowiu przez okupantów znacząco wpłynął na sytuację. W 1918 roku elektrownia znajdowała się pod zarządem państwowym, co miało na celu nadzór nad jej działalnością w dusznych warunkach wojennych.

Okres międzywojenny

Po zakończeniu I wojny światowej nastąpił rozwój elektrowni, zyskując nowe możliwości i snadź przeznaczając zyski na rozbudowę. Sytuacja ekonomiczna została na tyle skomplikowana, że elektrownia przeszła w ręce prywatne, co wywołało liczne kontrowersje i protesty wśród lokalnej społeczności. Mimo iż interesy obywatelskie były zaniedbywane, w 1938 roku elektrownia znacząco zwiększyła swoją moc i dostępność, co wpisywało się w trendy związane z rozwojem przemysłowym Łodzi.

Okres II wojny światowej

Wybuch II wojny światowej przyniósł zniszczenia zarówno w infrastrukturze, jak i w zasobach ludzkich. Elektrownia była obiektem bombardowań, jednak w umiejętny sposób, dzięki pracy zespołu, udało się utrzymać dostawy energii do kluczowych ośrodków. Niemniej jednak, znaczne straty oraz wywóz sprzętu wywarły piętno na działalności elektrowni w Łodzi.

Okres powojenny

Po wojnie zapoczątkowano proces odbudowy elektrowni, co stanowiło istotny krok w kierunku stabilizacji zaopatrzenia w energię elektryczną. Po wojnie zainicjowano także przekształcenia strukturalne, przekształcając elektrownię w część większego systemu energetycznego w Polsce, co przyniosło istotne usprawnienia w działaniu obiektu.

Uciepłowienie miasta

W latach powojennych Łódź intensyfikowała wysiłki w kierunku budowy elektrociepłowni, co miało na celu poprawę efektywności energetycznej i cieplnej. Tworzenie centralnych źródeł ciepła, a także adaptacja istniejącej infrastruktury przyczyniły się do rozwoju lokalnego przemysłu, co z kolei52 zwiększyło zapotrzebowanie na energię.

Do roku 1965 obydwie elektrociepłownie osiągnęły znaczącą moc, co pozwoliło na dalszy rozwój i zaspokojenie potrzeb mieszkańców oraz przemysłu w Łodzi. W 2005 roku ów zespół elektrociepłowni przeszedł pod zarząd Dalkia Polska S.A.

Centrum kulturalno-rozrywkowe w dawnej EC-1

W 2008 roku, dokładnie 15 maja, Rada Miejska Łodzi podjęła decyzję o utworzeniu instytucji „EC1 Łódź Miasto Kultury”. W ramach tej inicjatywy radni postanowili zagwarantować finansowanie w wysokości 6,5 miliona złotych w roku 2008 oraz dodatkowe 3,5 miliona w następnym roku. Projekt, który obejmował Nowe Centrum Łodzi (w tym również EC1), został opracowany przez znanego architekta Roba Kriera.

Obszar o powierzchni 90 hektarów, w otoczeniu obecnego Dworzec Łódź-Fabryczna, miał być przekształcony w dynamiczny ośrodek kultury. W planach znajdowały się m.in. centrum festiwalowo-kongresowe, różnego rodzaju obiekty wystawiennicze, planetarium oraz unikalne studio filmowe Davida Lyncha, które miało się specjalizować w obróbce dźwięku. Warto podkreślić, że Festiwal Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage miał mieć swoje stałe miejsce w EC1.

Zaprojektowane studio filmowe przez poznańskiego architekta Rafała Mysiaka z pracowni Home Of Houses, miało za zadanie przyciąganie artystów i pasjonatów kina. Od 2008 do 2016 roku w obiektach EC1 funkcjonowała renomowana wytwórnia filmowa Se-ma-for, której twórcy dwukrotnie zdobyli Oscara. W tym okresie w lokalu działała także Fundacja Filmowa Se-ma-for oraz Muzeum Bajki, które oferowało zwiedzającym możliwość zapoznania się z lalkami, dekoracjami filmowymi oraz sprzętem do animacji.

W 2018 roku miało miejsce otwarcie Centrum Nauki i Techniki EC1, którego ekspozycja w dużej mierze opiera się na oryginalnych urządzeniach dawnej elektrowni oraz pięknie zrewitalizowanych wnętrzach, które tworzą niepowtarzalny klimat tego miejsca.

---

Oceń: Elektrownia przy ul. Targowej w Łodzi

---