Widzewska Manufaktura, znana również jako WIMA czy WI-MA, to niezwykle istotny element przemysłowego dziedzictwa Łodzi. Fabryka, której pełna nazwa brzmi Widzewskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. 1-Maja, została założona w latach 70. XIX wieku, a jej siedziba znajduje się przy Alei marsz. J. Piłsudskiego 135.
W swoim prime, zakład ten odgrywał kluczową rolę w lokalnej gospodarce, zatrudniając aż 8 tysięcy pracowników. Wytwarzane w tej placówce dobra obejmowały imponującą ilość przędzy, która w szczytowym momencie wynosiła 70 ton dziennie.
Historia
W drugiej połowie XIX wieku, dokładnie w latach 70-tych, na obszarze Widzewskiej Manufaktury powstały pierwsze zakłady, takie jak farbiarnia oraz suszarnia, założone przez Leopolda Hintza. W 1878 roku sprzedał on swój biznes Ludwikowi Meyerowi, który dążył do rozwoju fabryki, ale ostatecznie zmagał się z trudnościami finansowymi. Z tego powodu postanowił przekazać zarząd Juliuszowi Kunitzerowi, który włożył znaczną energię w inwestycje w nową fabrykę, budując przędzalnię z 15 tysiącami wrzecion oraz tkalnię wyposażoną w 500 mechanicznych krosien. Dodatkowo, wzniósł bielnik, farbiarnię, gazownię a także dwa murowane i cztery drewniane domy.
Juliusz Kunitzer nie działał samodzielnie; szybko dołączył do niego Juliusz Heinzel, który pozyskał kredyt na dalszy rozwój przedsiębiorstwa z Banku Handlowego. Majątek fabryki stał się własnością domu handlowego Heinzel i Kuntzer, gdzie Kunitzer odpowiadał za produkcję, natomiast Heinzel zajmował się handlem. Szybko przystosowano infrastrukturę do potrzeb wzrastającego rynku, a w 1888 roku przedsiębiorstwo uzyskało połączenie kolejowe, co przyspieszyło jego rozwój.
Przełomowy moment miał miejsce w 1889 roku, gdy firma została przekształcona w spółkę akcyjną pod nową nazwą Towarzystwa Akcyjnego Manufaktury Bawełnianej Heinzel i Kunitzer. W kolejnych latach wybudowano nowe obiekty w pobliżu rzeki Jasień, w tym budynki tkalni i kompleks osiedli dla pracowników, gdzie zorganizowano szkoły, szpitale, a nawet dom teatralno-kulturowy, dodatkowo rozwijając działalność orkiestry przyfabrycznej.
W dramatyczny sposób historia fabryki zmieniła się w 1905 roku, kiedy Juliusz Kunitzer został zamordowany. Posiadłość częściowo przeszła w ręce włoskich przedsiębiorców Tanfaniego oraz Farinoli, co oznaczało, że nadzorowali oni fabrykę, a jej prezesem został Giuseppe Tanfani – zięć Juliusza Heinzla. W 1910 roku przedsiębiorstwo zyskało nową nazwę – Widzewska Manufaktura. Niestety, w okresie I wojny światowej działalność zakładu została znacząco ograniczona.
Po zakończeniu wojny, podjęto wysiłki mające na celu pozyskanie nowych akcjonariuszy i uzyskanie kredytów w celu wznowienia działalności. Zatrudnienie wzrosło do 300 pracowników oraz głównym udziałowcem Widzewskiej Manufaktury i jej prezesem, po spłaceniu Tanfaniego, został Oskar Kon.
Rok 1922 okazał się pechowy dla fabryki, gdyż wybuchł pożar, który zniszczył przędzalnię. Zniszczony obiekt został odbudowany i stał się jedną z najnowocześniejszych przędzalni w Polsce, przystosowaną do przetwarzania amerykańskiej przędzy. W następujących latach rozwinęły się nowe obszary działalności, w tym wytwarzanie przędzy egipskiej, szarparni, niciarni oraz tkalni.
Okres międzywojenny przyniósł szereg zmian, dzięki inwestycjom kapitałowym z Włoch, Anglii, Francji i USA, co pozwoliło na rozwój przedsiębiorstwa, które wzbogaciło ofertę o odlewnię żelaza, warsztaty, tartak, blacharnię, kuźnię oraz stolarnię. Proces ten przekształcił firmę w kombinat bawełniany, który miał na celu również produkcję maszyn włókienniczych dla własnych potrzeb, a w planach była także produkcja samochodów. W latach 1924–1926 przedsiębiorstwo zmieniło nazwę na Widzewska Manufaktura Spółka Akcyjna, jednak nie mogło uniknąć kryzysu i w latach 30. XX wieku dwukrotnie ogłosiło upadłość, co przypieczętowało ostateczną upadłość w 1938 roku.
W trakcie II wojny światowej fabrykę podporządkowano niemieckiemu przemysłowi chemicznemu. Zarządzana przez koncern Hermann Goering Werke, stworzono spółkę akcyjną “Zellgarn Aktiengesellschaf”, która koncentrowała się na produkcji włókien z wiskozy. Po wojnie fabrykę znacjonalizowano, a w 1949 roku podzielono ją na trzy przedsiębiorstwa, w tym Widzewskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. 1-Maja. W 1991 przywrócono nazwę WI-MA – Widzewska Manufaktura.
Produkcję zakończono w 2009 roku a następnie właściciele postanowili zmienić nazwę na Zakłady Przemysłu Bawełnianego WI-MA SA. W 2011 roku przestrzeń WI-My stała się centrum działalności artystycznej, organizując wydarzenia kulturalne oraz warsztaty, a w obiekcie powstała scena kulturalna, sale prób oraz studia nagrań. Wszystko to przyczyniło się do zmiany nazwy na Zakłady Przemysłów Twórczych WIMA w Łodzi w 2016 roku.
W 2020 roku kompleks Widzewskiej Manufaktury przeszedł w ręce firmy Cavatina Holding, która od listopada tego samego roku rozpoczęła przebudowę na nowe funkcje. Na terenie byłej fabryki planowane jest stworzenie obszaru mieszkalnego, z usługami, handlem oraz biurami. W ramach tej przebudowy zachowano jedynie zewnętrzne ściany budynków, podczas gdy wnętrza zostały całkowicie wyburzone.
Przypisy
- Widzewska Manufaktura. Jest nowy właściciel i zapowiedź inwestycji [online], Miasto.pro, 07.09.2020 r. [dostęp 09.03.2022 r.]
- WIMA Widzewska Manufaktura Łódź Piłsudskiego 135 – inwestycja Cavatina Holding [online], urbanity.pl [dostęp 09.03.2022 r.]
- Ochrona i Opieka nad Zabytkami miasta Łodzi – Widzewskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego WI-MA S.A. – dawna fabryka Heinzla i Kunitzera [online], ochrona.zabytki.lodz.pl, 18.10.2017 r. [dostęp 09.03.2022 r.]
- Ksak, WI-MA zmieniła nazwę – „Zakłady Przemysłów Twórczych” [online], lodz.wyborcza.pl, 02.10.2016 r. [dostęp 09.03.2022 r.]
- Nowe życie Wi-My za 300 mln zł. Szukają bogatego inwestora [online], Express Ilustrowany, 01.10.2013 r. [dostęp 09.03.2022 r.]
- BolesławB. Pełka BolesławB., Widzewska Manufaktura Spółka Akcyjna w Łodzi [online], Archiwum Państwowe w Łodzi [dostęp 09.03.2022 r.]
- Gminna Ewidencja Zabytków [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 09.03.2022 r.]
- Widzewska Manufaktura WiMa – koniec rozbiórek, teraz budowa [WIZUALIZACJE] [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 09.03.2022 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki przemysłowe i magazynowe":
Fabryka Państwowego Monopolu Tytoniowego w Łodzi | Fabryka Ferdynanda Goldnera | Młyn w Nowosolnej | Browar Nr 1 w Łodzi | Księży Młyn | Fabryka Adama Ossera | Fabryka Izraela Poznańskiego w Łodzi | Fabryka Schweikerta | Folwark Ludwika Meyera | Zespół młyna parowego w Łodzi | Przędzalnia Braci Muehle | Fabryka Józefa Balle w Łodzi | Fabryka Ludwika Grohmana | Monopolis | Fabryka Wilhelma Lürkensa w Łodzi | Elektrownia Towarzystwa Wyrobów Bawełnianych Karola W. Scheiblera | Elektrownia przy ul. Targowej w Łodzi | Bielnik Kopischa | Fabryka braci Stolarow w Łodzi | Grupowa Oczyszczalnia Ścieków w ŁodziOceń: Widzewska Manufaktura