Oskar Kon

---

Życiorys

Oskar Kon, znany w młodości jako Oszer (Uszer), dorastał w chasydzkiej rodzinie. Jego ojciec, Lewi (Icek Lajba), był zarówno tkaczem związanym z Juliuszem Heinzlem, jak i handlarzem, który z determinacją zapewnił synowi solidne wykształcenie. Oprócz nauki w chederze, Oskar uczył się również u prywatnych nauczycieli różnych przedmiotów świeckich. W jego edukację znacząco zainwestował wuj Salomon Smuniewski-Kalchstein, któremu po II wojnie światowej Oskar wystawił dwa pomniki – w Argentynie i Paragwaju.

W roku 1889 Oskar Kon podjął próbę założenia własnego warsztatu tkackiego, jednak przedsięwzięcie to zakończyło się niepowodzeniem. W latach 90. XIX wieku rozpoczął pracę jako urzędnik w fabryce Juliusza Heinzla oraz Juliusza Kunitzera. Jego kariera rozwijała się dynamicznie; z biegiem czasu został dyrektorem ds. sprzedaży, co umożliwiło mu zbieranie kapitału. Kierując się swoją dewizą – bogaty Żyd przestaje być Żydem, zmienił swoje imię na Oskar, a tradycyjny chałat zamienił na garnitur. Po śmierci Kunitzera wsparł przejęcie fabryki przez Giuseppe Tanfaniego, zięcia Heinzla. Wkrótce przed wybuchem I wojny światowej stał się właścicielem większościowym akcji „Widzewskiej Manufaktury”, a po rezygnacji Tanfaniego z funkcji prezesa objął to kluczowe stanowisko.

W 1900 roku Oskar nabył niewielki dom przy ulicy Piotrkowskiej 43, który po zburzeniu ustąpił miejsca nowej, reprezentacyjnej kamienicy czynszowej. Kilka lat później rozszerzył swoje inwestycje, nabywając akcje Hotelu Grand w Łodzi. Angażując się w zarząd hotelu, zrezygnował z udziałów w następnym roku, sprzedając je architektowi Dawidowi Landemu.

Choć był znany z niekorzystnego traktowania swoich pracowników, co sprawiało, że zarabiali oni mniej niż u innych zatrudniających, starał się jednocześnie budować swój wizerunek jako filantropa. W trudnych czasach inflacji i wysokiego bezrobocia ogłosił, iż przekaże 50 milionów marek na fundusz budowy politechniki w Łodzi. Należy jednak zauważyć, że Kon blisko przyglądał się, aby komitet budowy nie powstał, w rezultacie czego jego obietnica pozostała niespełniona, a Politechnika Łódzka została założona dopiero po II wojnie światowej. W latach 30. XX wieku, mimo że jego fabryka borykała się z poważnymi stratami i nie regulowała zobowiązań podatkowych oraz dywidend dla akcjonariuszy, Oskar potrafił gromadzić gotówkę, lokując ją m.in. w bankach szwajcarskich.

Kolejnym ważnym aspektem jego życia była rezydencja, w której mieszkał – pałacyk przy ulicy Targowej 61. W pierwszych tygodniach niemieckiej okupacji Oskar pracował tam jako dozorca. W grudniu 1939 roku, po przejęciu „Widzewskiej Manufaktury” przez koncern Goeringa przy pomocy SS, Oskar i jego żona zostali przewiezieni do Genewy, gdzie dokonano transakcji ratującej mu życie. Po zakończeniu wojny początkowo osiedlił się w Meksyku, gdzie kontynuował działalność spekulacyjną, a ostatecznie przeniósł się do Argentyny. Oskar był osobą o sympatiach syjonistycznych.

Rodzina

Oskar Kon miał dwie żony. Ze związku z Marią z d. Rubin miał sześcioro dzieci, z których troje pierwszych zmarło przed osiągnięciem pełnoletności. Pozostała trójka to:

• Henryk, który był przemysłowcem; pomógł ojcu wyciągnąć przedsiębiorstwo z powojennych długów, ale w rezultacie doszło między nimi do konfliktu przez brak akceptacji jego wyboru żony,
• Maksymilian, prawnik znany w Łodzi ze skandali, filantrop oraz konsul honorowy Szwecji; tuż przed wybuchem II wojny światowej wyjechał do USA. Maksymilian mieszkał z matką w eleganckiej willi na Widzewie przy ulicy Konstytucyjnej 42c (dziś siedziba Centrum Edukacji i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w Łodzi),
• Albert, podobnie jak Maks, znany w Łodzi skandalista, zastrzelony w 1929 roku przez robotnika Wi-My.

---

Oceń: Oskar Kon

---