Instytut Mechatroniki i Systemów Informatycznych Politechniki Łódzkiej

---

Historia – ludzie, daty i fakty

Katedra Maszyn Elektrycznych rozpoczęła swoją działalność pod przewodnictwem prof. zw. dr Bolesława Dubickiego w latach 1945-1946. To właśnie on był odpowiedzialny za projektowanie oraz tworzenie laboratoriów dydaktycznych, a także za przygotowanie programów nauczania dotyczących maszyn elektrycznych. Po jego odejściu, w 1946 roku, kierownictwo objął prof. Eugeniusz Jezierski, który prowadził Katedrę aż do 1970 roku, do momentu jej rozwiązania. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku powstała tak zwana Łódzka Szkoła Transformatorowa, w której kształtowaniu brali udział pracownicy Katedry. Ich badania i wysoka jakość pracy sprawiły, że była ona ceniona zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej.

Prowadzone w Katedrze badania naukowe oraz znaczące osiągnięcia, szczególnie w dziedzinie transformatorów, doprowadziły do zmiany nazwy Katedry w dniu 1 października 1956 roku na Katedrę Maszyn Elektrycznych i Transformatorów. W owym czasie intensywnie rozwijała się współpraca z różnorodnymi instytucjami naukowymi, takimi jak Międzynarodowa Konferencja Wielkich Sieci Elektrycznych (CIGRE), Komitet Elektrotechniki PAN, Instytut Elektrotechniki, Polskim Komitetem Normalizacyjnym, Stowarzyszeniem Elektryków Polskich oraz Polskim Towarzystwem Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej. Prof. Jezierski bardzo dbał o rozwój naukowy pracowników. W efekcie, aż 24 osoby zdobyły stopień doktora, a 5 uzyskało habilitację, w tym Michał Jabłoński, Janusz Turowski, Mirosław Dąbrowski, Bohdan Narolski oraz Maciej Kozłowski.

Warto także wspomnieć o nominacjach profesorskich, które miały miejsce w tym czasie: 1956 rok – prof. Eugeniusz Jezierski, 1954 – Władysław Pełczewski, 1969 – Tadeusz Koter, 1969 – Michał Jabłoński oraz 1956 – Seweryn Erlicki. W roku 1970 powołano Instytut Transformatorów, Maszyn i Aparatów Elektrycznych, składający się z następujących katedr:

• Maszyn Elektrycznych i Transformatorów,
• Aparatów Elektrycznych,
• Wysokich Napięć.

Pierwszym dyrektorem Instytutu został prof. Eugeniusz Jezierski, który niedługo później przekazał obowiązki prof. Stanisławowi Dzierzbickiemu, kierującemu Katedrą Aparatów Elektrycznych. Prof. Dzierzbicki pełnił swoją funkcję przez 4 lata, od 1971 do 1974 roku. W 1974 roku dyrektorem Instytutu został prof. ndzw. dr hab. Janusz Turowski, który sprawował tę rolę przez dekadę, aż do roku 1984.

Pod koniec lat siedemdziesiątych powołano trzy zespoły naukowo-badawcze:

• Zespół Maszyn Wirujących, pod kierownictwem prof. Tadeusza Kotera,
• Zespół Transformatorów i Przekształtników, kierowany przez prof. dr hab. Michała Jabłońskiego,
• Zespół Elektrodynamiki Technicznej i Mikromaszyn, prowadzący badania pod kierunkiem prof. dr hab. Janusza Turowskiego.

Rozwój Instytutu przyczynił się do nawiązania licznych międzynarodowych współprac z uczelniami i ośrodkami badawczymi, takimi jak:

• TH Ilmenau oraz TU Dresden (Niemcy),
• TU Delft (Holandia),
• Inst. Montefiore – Liège (Belgia),
• University of Strathclyde, University of Southampton oraz Imperial College (Wielka Brytania),
• Uniwersytet Okayama oraz Kanazawa University (Japonia),
• Uniwersytet Pawia (Włochy),
• Uniwersytet Skopje (Jugosławia),
• Akademia Nauk (Czechosłowacja),
• Politechnika Sofia (Bułgaria).

Instytut stał się także organizatorem Krajowego Sympozjum z Teorii Pola Elektromagnetycznego, które przekształciło się w konferencję Electrodynamics, Forces and Losses in Transformers. Publikacje naukowe znacząco przyczyniły się do poszerzenia kontaktów międzynarodowych, prowadząc do utworzenia dużego międzynarodowego sympozjum, jakim jest Sympozjum ISEF (International Symposium on Electromagnetic Fields in Electrical Engineering), które obecnie uznawane jest za jedno z najważniejszych w Europie. Instytut jest także współorganizatorem konferencji SMC (International Conference System Modelling and Control). W latach 70. zasiadający w Komitecie Elektrotechniki PAN pracownicy, w tym Eugeniusz Jezierski, Michał Jabłoński, Janusz Turowski oraz Tadeusz Koter, zwiększyli swoją obecność również w Polskim Towarzystwie Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej oraz w Radach Naukowych Instytutu Elektrotechniki w Warszawie i OBR Komel w Katowicach.

Nowy okres w historii Instytutu rozpoczął się po przekształceniu Zakładu Maszyn Elektrycznych w samodzielny Instytut Maszyn Elektrycznych i Transformatorów. Nowy instytut stał się spadkobiercą i kontynuatorem szkoły naukowej Katedry. Pierwszym dyrektorem nowego Instytutu był prof. zw. dr hab. Janusz Turowski (1985–1992). W 1992 roku dyrektorem został prof. zw. dr hab. Kazimierz Zakrzewski. W tym czasie cztery osoby uzyskały stopień naukowy doktora habilitowanego, w tym Sławomir Wiak (1990), Alicja Kozłowska (1991), Jan Anuszczyk (1992) oraz Liliana Byczkowska-Lipińska (1993).

W roku 2002 powstał Instytut Mechatroniki i Systemów Informatycznych, z prof. Kazimierzem Zakrzewskim jako pierwszym dyrektorem, a od 2007 roku jego miejsce zajął prof. Sławomir Wiak. W historii Instytutu Mechatroniki i Systemów Informatycznych, stopień doktora habilitowanego uzyskało 7 osób: Krzysztof Komęza (1995), Paweł Witczak (1995), Maria Dems (1996), Adam Pelikant (2002), Ryszard Szczerbanowski (2003), Zbigniew Gmyrek (2005), Paolo Di Barba (2013) oraz Łukasz Szymański (2015). Tytuł profesora zwyczajnego nadany został Sławomirowi Wiakowi (2002), Janowi Sykulskiemu (2004), Marii Dems (2012), Pawłowi Witczakowi (2012), Krzysztofowi Komęzie (2014) oraz Adamowi Pelikantowi (2015).

Obszar działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej

Instytut jest zaangażowany w różnorodne badania naukowe oraz prowadzenie zajęć dydaktycznych z nowoczesnych dziedzin nauki i edukacji, takich jak:

• modelowanie oraz analiza zjawisk elektromagnetycznych, cieplnych i wibroakustycznych, maszyn elektrycznych i transformatorów,
• ogólnie pojmowana mechatronika,
• elektrodynamika układów trójwymiarowych z uwzględnieniem anizotropowych oraz nieliniowych właściwości magnetycznych,
• optymalizacja projektów wirujących maszyn elektrycznych, transformatorów, siłowników i czujników, silników liniowych, ekranów magnetycznych oraz maszyn elektrycznych o specjalnej konstrukcji,
• modelowanie przestrzennego rozkładu strat mocy w elementach ferromagnetycznych,
• modelowanie quasi-izotropowych i anizotropowych obwodów magnetycznych, w tym także z materiałów amorficznych,
• nanotechnologia oraz synteza nanomateriałów,
• badania eksperymentalne analizujące wpływ łuku elektrycznego na syntezę nanorurek węglowych,
• modelowanie mikrowłókien siłowników tekstronicznych oraz strat wiroprądowych w proszkach ferromagnetycznych,
• modelowanie zintegrowanych mikroukładów,
• rozległa tematyka baz danych, systemów ekspertowych i trójwymiarowej grafiki komputerowej,
• programowanie ukierunkowane na rozwijanie aplikacji stosowanych w szybkim obliczaniu parametrów oraz charakterystyk silników indukcyjnych.

Wyniki badań naukowych pracowników Instytutu zostały opublikowane w różnych książkach oraz artykułach w renomowanych międzynarodowych czasopismach.

Pracownicy Instytutu pełnili funkcje kierowników wielu projektów badawczo-rozwojowych oraz aplikacyjnych. Przykłady tematów realizowanych projektów obejmują:

• modelowanie polowo-obwodowe dyskowego silnika prądu stałego z elektroniczną komutacją i sterowaniem opartym na logice rozmytej,
• komputerowe modele trójwymiarowych struktur grzebieniowych mikrosiłowników elektrostatycznych,
• zintegrowane modele komputerowe transformatorów, wykorzystywane do analizy wibroakustycznej oraz obliczeń pola akustycznego,
• metodykę obliczeń energooszczędnych szybkoobrotowych silników elektrycznych z zastosowaniem nowoczesnych materiałów magnetycznych,
• analizę wpływu zewnętrznego pola magnetycznego na właściwości łuku plazmy, co ma kluczowe znaczenie dla efektywnej syntezy nanorurek węglowych,
• klasyfikator informacji dźwiękowej na platformie serwera baz danych,
• obliczenia cieplne silników indukcyjnych małej mocy z zastosowaniem metod polowych,
• analizę wibroakustyczną silników z uzwojeniami skupionymi, wzbudzanymi magnesami trwałymi.

W instytucie są także koła naukowe, w których studenci rozwijają swoje pasje i zdobywają doświadczenie. Działalność tych kół oscyluje w szerokim zakresie i dotyczy trzech powyżej wymienionych dziedzin. Wśród koł działających przy Instytucie znajdują się:

• Koło Naukowe Grafiki Inżynierskiej,
• Sieci Komputerowe i Bazy Danych,
• Koło Naukowe „Neuron”,
• Informatyczne Koło Naukowe,
• Koło Naukowe Mechatroniki.

Instytut łączy działalność naukową z praktycznymi rozwiązaniami. Na szczególną uwagę zasługuje pierwszy w Polsce i unikalny w skali Europy projekt informatyczny, wspierający przeprowadzanie próbnych matur z wykorzystaniem sieci Internet (projekt zrealizowano w ramach programu E-matura). Projekt ten wspiera Strategię informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej – ePolska.

Na terenie Instytutu obsługiwane są także ośrodki kształcenia, które obejmują między innymi: bazy danych, grafikę komputerową, systemy CAD/CAM, wykorzystując profesjonalne oprogramowanie firm takich jak: Autodesk, Oracle, IBM, Microsoft, Adobe, Infolityca, Vector Fields.

Współpraca z uczelniami i przedsiębiorstwami

Instytut prowadzi intensywną współpracę z wieloma krajowymi oraz międzynarodowymi ośrodkami edukacyjnymi i przemysłowymi, co znajduje potwierdzenie w licznych wspólnych publikacjach. Wśród zagranicznych uczelni, z którymi Instytut nawiązał współpracę, można wymienić:

• Universite d’Artois we Francji,
• University of Vigo w Hiszpanii,
• University of Pavia we Włoszech,
• Cyril and Methodius University Skopje w Macedonii,
• Technical University of Torino we Włoszech.

W kontekście współpracy z przemysłem, Instytut współdziała m.in. z:

• producentami maszyn elektrycznych EMIT i BESEL, które są częścią Spółki Cantoni Motor,
• przedsiębiorstwami koncernu ABB Sp. z o.o.,
• firmą SEW-EURODRIVE,
• firmą ZREW.

Na szczeblu międzynarodowym wykonywane są także badania z następującymi instytucjami:

• ośrodkiem badawczym koncernu OTIS United Technologies w USA,
• firmą TurboCare Poland S.A. koncernu Westinghouse Electric Corporation,
• zakładami BSH Sp. z o.o. Sprzęt Gospodarstwa Domowego.

Dzięki partnerstwu z zakładami przemysłowymi, laboratoria Instytutu są wyposażone w nowoczesne technologie, w tym napędy oraz rozwiązania sterowników od firm SIEMENS i SEW. Współpraca z IBM Polska zaowocowała stworzeniem wyspecjalizowanego laboratorium komputerowego, które jest wykorzystywane do realizacji warsztatów i seminariów. Dzięki wsparciu firmy IBM, Instytut zdobył także międzynarodowy certyfikat w systemie Prometic.

Na terenie Instytutu można również znaleźć:

• wysokospecjalizowane laboratoria elektrotechnologii ochrony środowiska,
• laboratoria plazmowej syntezy nanomateriałów,
• tzw. Stanowisko strefy czystej, które stanowi podstawę Laboratorium Mikroskopowego.

Naukowcy związani z Instytutem

Instytut Mechatroniki i Systemów Informatycznych Politechniki Łódzkiej ma bogatą historię, za którą stoją wybitni naukowcy. Wśród nich znajdują się:

• prof. dr hab. Jan Anuszczyk,
• prof. dr hab. Liliana Byczkowska-Lipińska,
• prof. dr hab. Maria Dems,
• prof. dr inż. Bolesław Dubicki,
• prof. Stanisław Dzierzbicki,
• prof. dr hab. Michał Jabłoński,
• prof. Eugeniusz Jezierski,
• prof. dr hab. Zbigniew Kołaciński,
• prof. dr hab. Krzysztof Komęza,
• prof. Tadeusz Koter,
• prof. dr hab. Maciej Kozłowski,
• prof. Jean-Philippe Lecointe,
• prof. dr hab. Bohdan Narolski,
• prof. dr hab. Adam Pelikant,
• prof. dr inż. Władysław Pełczewski,
• prof. dr hab. Jan Sykulski,
• prof. dr hab. Elżbieta Szychta,
• prof. dr hab. Leszek Szychta,
• prof. dr hab. Janusz Turowski,
• prof. dr hab. Sławomir Wiak,
• prof. dr hab. Paweł Witczak,
• prof. dr hab. Kazimierz Zakrzewski,
• dr hab. Zbigniew Gmyrek, prof. PŁ,
• dr hab. Alicja Kozłowska, prof. PŁ,
• dr hab. Ryszard Szczerbanowski, prof. PŁ,
• dr hab. Paolo Di Barba,
• dr hab. Łukasz Szymański, prof. PŁ.

---

Oceń: Instytut Mechatroniki i Systemów Informatycznych Politechniki Łódzkiej

---