Alicja Napiórkowska

Nauka i edukacja

Alicja Napiórkowska, znana także jako Wiktoria Alicja Napiórkowska z Wysznackich, to postać, która zapisała się w pamięci wielu jako wybitna osobistość w polskim szkolnictwie oraz aktywistka społeczna.

Urodziła się 24 grudnia 1894 roku w Łodzi, a zmarła 30 stycznia 1982 roku w tym samym mieście. Jej życie było związane nie tylko z edukacją, ale także z działalnością społeczną, w ramach której pełniła mnóstwo istotnych ról.

Alicja była nauczycielką oraz radną Rady Miejskiej w Łodzi, co świadczy o jej zaangażowaniu w rozwój lokalnej społeczności. W szczególności warto podkreślić, że w trudnych czasach okupacji hitlerowskiej zorganizowała komplety tajnego nauczania, co miało kluczowe znaczenie dla ochrony polskiej edukacji oraz kultury w obliczu zagrożeń.

Jako d działaczka oświatowa i społeczna, przyczyniła się do wzmacniania wartości edukacyjnych oraz przeciwdziałania negatywnym skutkom wojny.

Życiorys

Alicja Napiórkowska była córką Władysława Wysznackiego (1850–1907), który pełnił funkcję urzędnika miejskiego oraz Antoniny Wysznackiej z Bajerów (1857–1916), właścicielki pensji dla dziewcząt. Swoją edukację rozpoczęła w łódzkim Gimnazjum Zofii Pętkowskiej i Wiktorii Macińskiej, które ukończyła w 1911 roku. Po zdaniu egzaminów dojrzałości spędziła kolejny rok w rodzinie na Kaukazie, w Mineralnych Wodach.

W dniu 14 lutego 1920 roku poślubiła Aleksandra Napiórkowskiego (1890–1920), działacza Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) oraz posła na Sejm Ustawodawczy, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920. Ich małżeństwo zaowocowało narodzinami córki, Aleksandry Przełęckiej (1920–2005), która była profesorem biochemii w Polskiej Akademii Nauk i żoną profesora Mariana Przełęckiego.

Alicja Napiórkowska została pochowana na Starym Cmentarzu w Łodzi, w grobie swojego męża. Część pamiątek oraz zapisków po Alicji znajduje się w Muzeum Oświaty w Łodzi.

Działalność pedagogiczna

Od 1916 roku Alicja rozpoczęła swoją pracę pedagogiczną w Łodzi. W okresie międzywojennym zarządzała Szkołą Podstawową nr 85, zlokalizowaną przy ulicy Suwalskiej 16. W latach następnych przez wiele lat prowadziła bibliotekę PPS im. Aleksandra Napiórkowskiego w łódzkiej dzielnicy Górna. W latach 1923–1927 była członkiem Rady Miejskiej w Łodzi, gdzie współpracowała z m.in. Stefanem Kopcińskim, a także była częścią Delegacji Wydziału Oświaty i Kultury.

W okresie II wojny światowej, podczas hitlerowskiej okupacji, prowadziła tajne nauczanie dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Zajmowała się również kolportażem informacji i wydawaniem podziemnych gazet. Po zakończeniu wojny, Komisja Weryfikacyjna przyjęła grudzień 1947 roku jako datę uznania lat okupacji, które uznano za przymusową bezczynność nauczyciela. Po wojnie Alicja została kierownikiem Miejskiej Szkoły Powszechnej dla Dorosłych nr 5 oraz Szkoły Podstawowej nr 132, mieszczącej się przy ulicy Wierzbowej 37/39.

W wyniku upaństwowienia szkół miejskich w 1950 roku, Napiórkowska została usunięta ze stanowiska kierowniczego, co było związane z jej oporem przed usunięciem inskrypcji z grobu jej męża, która brzmiała: „broniąc Ojczyzny przed najazdem bolszewickim, poległ zaszczytnie w szarży ułańskiej pod Ciechanowem 18 VIII 1920 r.”. Alicja aktywnie uczestniczyła w Związku Nauczycielstwa Polskiego, organizując i kierując pierwszą w Polsce Sekcją Bibliotekarską ZNP, a także zabiegając o upamiętnienie tajnego nauczania w czasie okupacji.

Rodzina

Alicja Napiórkowska pochodziła z dużej rodziny, a jej rodzeństwo obejmowało m.in.:

  • Janusza Wysznackiego (1889–1914), absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego, żołnierza Legionów, który poległ w bitwie pod Łowczówkiem 23 grudnia 1914,
  • Konstantego Wysznackiego (1884–1945), absolwenta Politechniki Lwowskiej, nauczyciela matematyki w Gimnazjum Towarzystwa Uczelnia w Łodzi, autorem podręczników i publikacji z zakresu pożarnictwa oraz tłumaczem prac ekonomicznych Fryderyka Engelsa, który zmarł podczas wyzwalania obozu w Groß-Rosen,
  • Henryka Wysznackiego (1892–1984), nauczyciela, który w okresie międzywojennym był kierownikiem Oddziału Szkolnictwa Wydziału Oświaty w Łodzi, a po II wojnie światowej pełnił funkcję naczelnika Wydziału Oświaty w Łodzi.

Ordery i odznaczenia

Alicja Napiórkowska otrzymała wiele wysokich odznaczeń i orderów, które podkreślają jej zaangażowanie oraz wkład w rozwój kraju. Poniżej znajdują się szczegółowe informacje na temat wyróżnień, które ją honorują:

  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 11 listopada 1936,
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 12 stycznia 1955,
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej,
  • Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego,
  • Honorowa Odznaka Miasta Łodzi.

Przypisy

  1. M.P. z 1955 r. nr 79, poz. 951 – Uchwała Rady Państwa z dnia 12.01.1955 r. nr 0/104 – na wniosek Ministra Oświaty.
  2. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 470 „za zasługi na polu pracy pedagogicznej, oświatowej i społecznej”.
  3. Wysznacki, Konstanty, worldcat.org.
  4. Katalog Biblioteki Narodowej.
  5. Wysznacki Herman Janusz, ps. „Brzeski, Krzeptowski”, Żołnierze Niepodległości, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
  6. Akt ślubu 1920 nr 62 – https://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=3&zs=2474d&sy=1920b&kt=1&plik=062-063.jpg#zoom=1&x=281&y=1917.
  7. Akt urodzenia nr 1227/1895 Geneteka – https://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=3&zs=1563d&sy=1895&kt=2&plik=1227-1230.jpg#zoom=1&x=684&y=637.

Oceń: Alicja Napiórkowska

★★★★★
Średnia ocena:4.74 Liczba ocen:9