Chorągiew Łódzka ZHP

Instytucje i organizacje rządowe

Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego to ważna jednostka terenowa Związku Harcerstwa Polskiego, która promuje wartości harcerskie na obszarze województwa łódzkiego. Siedziba głównych władz tej chorągwi znajduje się w malowniczym mieście Łódź.

Bohaterem naszej chorągwi jest hm. Aleksander Kamiński, którego zasługi są nie do przecenienia. Był on nie tylko pedagogiem i wychowawcą, ale również innowacyjnym twórcą metody zuchowej. Jego zaangażowanie w harcerstwo oraz działalność w Armii Krajowej w ramach Szarych Szeregów pozostają inspiracją dla wielu pokoleń harcerzy.

Aby dowiedzieć się więcej o Aleksandrze Kamińskim, zachęcamy do odwiedzenia naszej strony.

Komendanci Chorągwi Łódzkiej

Lata 1921–1939

Harcerze Chorągwi Łódzkiej (męska)Harcerek Chorągwi Łódzkiej (żeńska)
  • Stefan Szletyński (1921)
  • Józef Janiczek (1924–1923)
  • p.o. Ignacy Pietrzak (1923–1924)
  • Antoni Olbromski (1924–1927)
  • I. Pietrzak (1927)
  • Jeremi Śliwiński (1927–1928)
  • J. Janiczek (1928–1931)
  • Stefan Kępczyński (1931–1933)
  • Stefan Szletyński (1933–1937)
  • p.o. Kazimierz Bańkowski (1937)
  • p.o. Jan Peterka (1937)
  • Stefan Kępczyński (1937–1939)
  • Jadwiga Szletyńska (1921–1922)
  • Malenia Zaarówna (1922–1924)
  • Władysława Niekielska-Olbromska (1924–1927)
  • Władysława Keniżanka-Olbromska (1927–1932)
  • Helena Zielińska (1932–1934)
  • p.o. Stanisława Wojtczakówna (1934–1935)
  • Władysława Keniżanka-Olbromska (1935–1937)
  • Anna Dylikowa (1937–1939)

Po 1945

W latach po zakończeniu II wojny światowej w polskim skautingu miały miejsce istotne zmiany w kierownictwie, które wpłynęły na rozwój Chorągwi Łódzkiej. Swoje obowiązki pełnili kolejni komendanci, którzy, kierując działań wychowawczych, przyczyniali się do szerzenia idei harcerstwa w regionie.

  • hm. Jerzy Kasprzyk,
  • hm. Władysława Matuszewska (1957–1961),
  • hm. Zbigniew Kuba-Matuszewski (1961–1962),
  • hm. Anna Rosel-Kicińska (1963–1968),
  • hm. Józef Niewiadomski (1968–1969),
  • hm. Władysław Okas (1969–1970),
  • hm. Genowefa „Nina” Adamczewska (1970–1973),
  • hm. Blandyna Kuchczyńska-Kuberska (1973),
  • hm. Elżbieta Wójcikowska-Ociepa (1973–1978) (zmarła 22.02.2011),
  • hm. Zdzisław Szymor (1978–1980),
  • hm. Henryk Jerzy Baliński (16 stycznia 1981 – 15 marca 1982),
  • hm. Krzysztof Piotrowicz (1982),
  • hm. Paweł Babij (1982–1985),
  • hm. Andrzej Łazarczyk (1985–1991),
  • hm. Teresa Pruska (1987–1991),
  • hm. Paweł Winiarski (1991–1995),
  • hm. Barbara Szczepańska (1995–2002),
  • hm. Adam Kocher (2002–2006),
  • hm. Ewa Grabarczyk (2006–2014),
  • hm. Tomasz Cieplucha (2014–2016),
  • hm. Natalia Patorska-Grzelewska (od 2016).

Historia

Początki działalności harcerskiej w Łódzkiem

Łódzki skauting rozpoczął swoją historię w 1910 roku. Wtedy to, w ramach organizacji „Zarzewie”, utworzono pierwszy oddział ćwiczebny. Z tego właśnie oddziału powstały pierwsze drużyny harcerskie, noszące imiona Emilii Plater oraz Tadeusza Kościuszki. Dzięki staraniom Antoniego Ostrowskiego, w lesie lutomierskim zorganizowano pierwszy kurs skautowy, a komendantem oraz późniejszym drużynowym I Łódzkiej Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki został Konstanty Zachert. Jego następca, Tadeusz Kalusiński, zdobył doświadczenie jako uczestnik kursu instruktorskiego, który odbył się w Skolem.

W 1912 roku w Kutnie, w strukturach Polskiej Organizacji Wojskowej, powstał zastęp strzelców, który dzięki inicjatywie Alojzego Olińskiego przekształcił się w I Drużynę im. T. Rejtana w Kutnie. Została ona zarejestrowana jako zastęp harcerski 8 lipca 1916 roku, a jako drużyna rok później, 26 lipca 1917 roku, pod przewodnictwem Felicjana Wiśniewskiego.

We wrześniu 1913 roku Jerzy Szletyński objął dowodzenie drużyn skautowych w Łodzi od Tadeusza Kalusińskiego. To on stał na czele łódzkiego harcerstwa. Przełomowe wydarzenia miały miejsce również wtedy, gdy pierwsza siedziba komendy łódzkiego skautingu umiejscowiona była w lokalu rodziny Wocalewskich, przy ul. Konstantynowskiej, obecnie znanej jako Legionów. W okresie międzywojennym Komenda Zarządu Okręgu ZHP w Łodzi mieściła się przy ul. Ewangelickiej, obecnie przy B. Pierackiego 9.

Ważne dla łódzkiego harcerstwa były relacje z lokalnymi władzami, w tym wojewodami, którzy angażowali się w działania harcerskie. Osoby te, niejednokrotnie z harcerskim rodowodem, umacniały prestiż swojej funkcji oraz budowały relacje ze społecznością lokalną. Przewodniczącymi oddziału łódzkiego ZHP byli m.in.: Antoni Kamieński, Aleksander Hauke-Nowak, Marian Rembowski oraz Władysław Jaszczołt. Antoni Kamieński odegrał szczególną rolę w budowaniu podstaw łódzkiego harcerstwa, razem z żoną Stanisławą, chwytając się różnych inicjatyw.

Kamieński, jako przewodniczący 1. zarządu Koła Przyjaciół Harcerstwa, stworzył fundamenty dla działania łódzkiego ZHP, które zyskało formalny charakter 10 lutego 1921 roku, kiedy to decyzją naczelnictwa ZHP Koło zostało przekształcone w zarząd oddziału.

Następnie, wojewoda Aleksander Hauke-Nowak znacząco przyczynił się do rozwoju Chorągwi Łódzkiej, w tym organizacji jubileuszowego Zlotu ZHP w Spale w 1935 roku. Za swoje usługi w 1936 roku otrzymał tytuł honorowego komendanta Chorągwi Łódzkiej, co zostało zatwierdzone przez Naczelnictwo.

Szare Szeregi w czasie II wojny światowej

W okresie II wojny światowej harcerstwo ściśle współpracowało z łódzkim ZWZ-AK, organizując działalność pomocową. Już na początku okupacji harcerze zaczęli organizować wsparcie dla ukrywających się żołnierzy, a także dla innych osób dotkniętych prześladowaniami. Ich działania obejmowały nie tylko udzielanie pomocy polskim jeńcom wojennym, ale także zabezpieczanie sprzętu harcerskiego oraz polskich książek przed zniszczeniem przez okupantów.

Dnia 2 listopada 1939 roku, zgodnie z instrukcją Głównej Kwatery Szarych Szeregów, rozwiązano przedwojenną Komendę Chorągwi Łódzkiej Harcerzy. Utworzono nową kadrę dowódczą, w której skład weszli: Józef Pawliczak jako komendant, Mieczysław Łętowski – zastępca komendanta oraz Dominik Patora – II zastępca komendanta. Harcerze wypełniali zadania zlecone przez jednostki ZWZ oraz AK.

Wtedy krystalizowała się struktura, w ramach której Dominik Patora pełnił funkcję komendanta Chorągwi Łódzkiej aż do 1944 roku, gdyż Józef Pawliczak opuścił Łódź, a Mieczysław Łętowski przeszedł do pracy w sztabie.

Podczas okupacji działała w Łodzi Chorągiew Łódzka Harcerzy, nosząc kryptonim „Kominy,” który początkowo obejmował całe województwo łódzkie, jednak z czasem, z powodu trudności w kontaktach, działalność ograniczono do obszaru podbitego przez Niemców. W 1943 roku utworzono odrębną organizację „Szarych Szeregów,” na czele której stał wizytator Głównej Kwatery.

Na początku grudnia 1939 roku, w ramach konspiracyjnej organizacji Harcerek w Łodzi, komendantką została Władysława Keniżanka–Olbromska, która, kontaktując się z Warszawą, organizowała działalność. Po jej aresztowaniu w 1942 roku, funkcję tę przejęła Irena Chwiałkowska-Gembalska, również aresztowana w 1944 roku.

Łódzkie harcerki, włączając się w działalność ZWZ–AK, wykonywały zadania zlecone przez nedbywczym kierownictwem. Szerszy zasięg działania harcerek i harcerzy, mimo trudności operacyjnych, pozwalał na realizację zadań wywiadowczych oraz kurierskich. Zaangażowanie w działania ratunkowe dla ludności okupowanego miasta, nie tylko dla polskich obywateli, w tym Żydów, miało szczególne znaczenie.

Harcerze organizowali zakupy, dostarczając paczki żywnościowe dla więźniów, a także wspierali mieszkańców Łodzi w czasie okupacji. Przygotowywano zajęcia edukacyjne dla dzieci, organizowano tajne nauczanie, a także różnorodne formy aktywności kulturalnej.

Działalność po II wojnie światowej

W Łodzi, podobnie jak w całej Polsce, budowa powojennych struktur ZHP przebiegała według przedwojennych wzorców organizacyjnych, co doprowadziło do powstania Chorągwi Łódzkiej Harcerzy (ChŁH) oraz Chorągwi Łódzkiej Harcerek (ChŁH-ek). Komenda Chorągwi Łódzkiej zaczęła funkcjonować już w końcu stycznia 1945 roku, a jej pierwszym komendantem został Mieczysław Maliszewski, który pełnił tę funkcję do 8 lutego 1945 roku, kiedy to jego miejsce zajął hm. Kazimierz Frankiewicz.

Bardzo istotny krok nastąpił 30 czerwca 1945 roku, gdy to na mocy rozkazu naczelnika ZHP, Romana Kierzkowskiego, pełnym komendantem Chorągwi Łódzkiej został hm. Mieczysław Łętowski, który pozostał na tym stanowisku do stycznia 1949 roku, kiedy to zrealizowano w Polsce jednoczenie pionów męskich i żeńskich.

Pierwsza powojenna siedziba Chorągwi Łódzkiej zlokalizowana była w willi Józefa Richtera, która przeszła szybki remont, aby mogła spełniać nowe funkcje dla harcerzy.

Tragedia na jeziorze Gardno

W dniu 18 lipca 1948 roku, na jeziorze Gardno, miało miejsce tragiczne zdarzenie, w wyniku którego doszło do utonięcia 22 harcerek z 15 ŁDH oraz ich komendantki Eugenii Leszewskiej. Przyczyną tragedii była nieodpowiedzialność przewoźnika, który umieścił 40 osób w łodziach, które mogły pomieścić maksymalnie 21, co doprowadziło do wywrócenia się obu łódek wskutek nagłego wiatru. Wśród ofiar znalazła się także 13-letnia córka profesora Uniwersytetu Łódzkiego – Joanna. Większość z ofiar spoczywa na cmentarzu św. Józefa przy ul. Ogrodowej w Łodzi, a także na cmentarzach „Zarzew” oraz „Doły”.

Po tym tragicznym wydarzeniu, ówczesny premier Józef Cyrankiewicz powołał specjalną komisję międzyministerialną, mającą na celu wyjaśnienie okoliczności wypadku, jednak główny sprawca zdołał uciec za granicę.

W 2003 roku, w 55. rocznicę tragedii, Szkoła Podstawowa w Gardnie Wielkiej otrzymała imię Joanny Skwarczyńskiej, aby uczcić pamięć jednej z harcerek, która zginęła w tym wypadku, a na zachodniej stronie placu, w pobliżu kościoła, umieszczono kamień z tablicą upamiętniającą łódzkie harcerki.

Chorągiew Łódzka ZHP współcześnie

Współczesna struktura Chorągwi Łódzkiej ZHP składa się z 24 hufców, które operują na obszarze jednego lub kilku powiatów. Dodatkowo funkcjonują dwie niezależne jednostki: Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy ZHP „Nadwarciański Gród” z siedzibą w Załęczu Wielkim oraz „Centrum Dialogu Kostiuchnówka” na Ukrainie. Na 1 stycznia 2018 roku całkowita liczba członków Chorągwi wynosiła 8728 osób.

W dniach 2-4 września 2005 roku w Spale miała miejsce znacząca impreza związana z działalnością Chorągwi Łódzkiej ZHP, a mianowicie Zlot, który nosił nazwę „Na Szlaku Harcerskiej Przygody”. Wydarzenie to miało na celu upamiętnienie 70. rocznicy Jubileuszowego Zlotu ZHP, który odbył się w Spale w 1935 roku, na terenach letniej rezydencji Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.

Okres od 2002 do 15 stycznia 2006 roku był zdominowany przez komendanta hm. Adama Kochera, który po wyborze na członka GK ZHP oraz Zastępcę Naczelnika ZHP ds. programu i pracy z kadrą, ustąpił ze swojego stanowiska. W związku z tym, 15 stycznia 2006 roku zorganizowano nadzwyczajny Zjazd Chorągwi Łódzkiej ZHP, na którym wybrano nową komendę. Komendantką Chorągwi została hm. Ewa Grabarczyk, która na V Zjeździe, 21 października 2006 roku, została ponownie wybrana na to stanowisko. Jej kadencja została przedłużona na VI Zjeździe odbywającym się 5 grudnia 2010 roku.

Kolejnym kluczowym momentem była VII Zjazd Chorągwi, który odbył się 4 października 2014 roku, na którym na nowego komendanta wybrano hm. Tomasza Ciepluchę. W dniu 5 marca 2016 roku zorganizowano VIII Nadzwyczajny Zjazd, podczas którego hm. Tomasz Cieplucha oraz jego komenda złożyli rezygnację. Nową komendantką została hm. Natalia Patorska-Grzelewska, a nowy skład komendy został również zatwierdzony. W dniu 1 grudnia 2018 roku miała miejsce 9. edycja Zjazdu Chorągwi Łódzkiej ZHP, na której hm. Natalia Patorska-Grzelewska została wybrana ponownie na funkcję komendantki, a także powołano nową komendę, Radę Chorągwi, Chorągwianą Komisję Rewizyjną oraz Chorągwiany Sąd Harcerski.

Aktualne władze Chorągwi Łódzkiej ZHP

W skład aktualnej komendy Chorągwi Łódzkiej ZHP wchodzą:

  • hm. Natalia Patorska-Grzelewska – pełniąca funkcję komendantki,
  • hm. Oliwia Kruczkowska – skarbniczka,
  • hm. Magdalena Kołodziejska – zastępczyni komendantki chorągwi ds. organizacyjnych,
  • hm. Łukasz Woźniak – zastępca komendantki chorągwi ds. pracy z kadrą,
  • hm. Karolina Bobrycka – członkini komendy chorągwi ds. programu,
  • hm. Adam Rakowski – odpowiedzialny za wizerunek i współpracę zagraniczną,
  • phm. Karolina Kubis – członkini komendy chorągwi ds. projektów i rozwoju specjalności,
  • phm. Krzysztof Baj – członek komendy chorągwi ds. majątku i spraw kwatermistrzowskich.

W skład Rady Chorągwi Łódzkiej ZHP wchodzą:

  • hm. Tomasz Tomczyk – przewodniczący,
  • hm. Maria Zatoń – wiceprzewodnicząca,
  • hm. Małgorzata Bogusławska,
  • hm. Andrzej Kopacz,
  • pwd. Jarosław Krzyżański,
  • phm. Piotr Pietrzak,
  • hm. Bartłomiej Składowski.

W skład Komisji Rewizyjnej Chorągwi Łódzkiej ZHP wchodzą:

  • hm. Izabela Piwowarska-Jędrzejczak – przewodnicząca,
  • hm. Teresa Gajek,
  • phm. Beata Rusek,
  • hm. Aleksandra Klimczak,
  • hm. Joanna Kośmider,
  • hm. Mieczysław Mika,
  • hm. Daniel Nowakowski,
  • pwd. Mateusz Rogalski,
  • hm. Marek Skrzydlewski.

W skład Sądu Harcerskiego Chorągwi Łódzkiej ZHP wchodzą:

  • hm. Teresa Pruska – przewodnicząca,
  • hm. Tadeusz Walaszek – wiceprzewodniczący,
  • hm. Katarzyna Wybrańska – wiceprzewodnicząca,
  • hm. Zbigniew Bilski,
  • hm. Daniel Bobrycki,
  • hm. Mariusz Jabłoński,
  • hm. Barbara Kędzia,
  • hm. Jerzy Kowalski,
  • hm. Michał Kucharski.

Lista hufców należących do chorągwi

Oto kompleksowa lista hufców, które są częścią chorągwi łódzkiej ZHP. Hufce te są usystematyzowane w kolejności alfabetycznej, co ułatwia ich przeglądanie.

  • Brzeziny,
  • Doliny Pilicy,
  • Głowno,
  • Konstantynów Łódzki,
  • Kutno,
  • Łask,
  • Łowicz,
  • Łódź Bałuty,
  • Łódź Górna,
  • Łódź Polesie,
  • Łódź Widzew,
  • Opoczno,
  • Osiemnastka,
  • Ozorków,
  • Pabianice,
  • Piotrków Trybunalski,
  • Radomsko,
  • Reduta,
  • Sieradz,
  • Skierniewice,
  • Tomaszów Mazowiecki,
  • Uniejów,
  • Zduńska Wola,
  • Zgierz.

Znane osoby związane z Chorągwią Łódzką

W gronie osób, które odegrały znaczącą rolę w historii Chorągwi Łódzkiej znajdują się znane postacie, które swoim życiem i pracą wywarły wpływ na działalność harcerską. Do takich osób należą:

Każda z wymienionych osób przyczyniła się w sposób wyjątkowy do rozwoju idei harcerskich oraz działania organizacji, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w historii. Ich życie stanowi inspirację dla przyszłych pokoleń harcerzy.

Przypisy

  1. Gronczewska Anna: To była jedna z największych tragedii powojennej Łodzi.... [w:] „Co tydzień historia” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”), 07.07.2016 r., s. 2-3.
  2. Gronczewska Anna: Tragiczne, harcerskie wakacje [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”). 02.07.2012 r., nr 84, s. 6.
  3. Golicka-Jabłońska Małgorzata: Tak trzeba. Łódź, 2013 r. Wyd. Dom Literatura w Łodzi.
  4. Agnieszka Rytel: „Związek Harcerstwa Polskiego w Łodzi 1945-1950”; praca magisterska.
  5. Opracowane na podst.: Bojanowski Tadeusz, Łódź pod okupacją niemiecką w latach II wojny światowej (1939–1945). Łódź 1992 r., s. 335-337.
  6. „Kurier Łódzki”, 03.04.1922 r., nr 92, s. 3.
  7. Aleks. Hauke Nowak, Ze wspomnień skauta-legionisty. Warszawa 1935 r.
  8. Polit Ireneusz, op. cit. ss. 336-346.

Oceń: Chorągiew Łódzka ZHP

★★★★★
Średnia ocena:4.81 Liczba ocen:19