Michał Bierzyński

---

Życiorys

Urodzony jako syn Elżbiety, Michał Bierzyński dorastał w domu dziecka, którego opiekunkami były siostry zakonników urszulanek. W 1938 roku skończył 7 klas szkoły podstawowej i udał się do Ignacowa, zlokalizowanego w powiecie Mińsk Mazowiecki, gdzie rozpoczął edukację w szkole rolniczej prowadzonej przez siostry miłosierdzia. Szkolenie to kontynuował nawet w czasach niemieckiej okupacji. Został później skierowany przez siostry do Jędrzejowa, w powiecie Mińsk Mazowiecki, gdzie jego opiekunem stał się przedwojenny ułan, Ksawery Gujski, znany jako „Ułan”. Latem 1941 roku wprowadził go on do organizacji NOW, odtąd posługując się pseudonimem „Sęp”. Michał przeszedł podstawowy kurs dla żołnierzy piechoty i brał udział w różnych akcjach, zdobywając broń.

Od kwietnia 1944 roku był członkiem oddziału NSZ por. N.N. „Jacka II”, który działał w powiecie Bychawa, województwo lubelskie. W tym czasie zyskał reputację żołnierza odważnego i z inicjatywą. Na przykład, pełnił wartę w rejonie Wilkołaza, a ponadto rozbroił dowódcę oddziału AL, Bolesława Kowalskiego „Cienia”, znanego z brutalnych działań wobec żołnierzy AK. Zgodnie z rozkazem „Jacka II”, Kowalski został zwolniony. Michał został ranny 24 czerwca 1944 roku podczas akcji na koszary „własowców” w Zemborzycach, jednak mimo odniesionej rany nie opuścił grupy i uczestniczył w bitwie o Lublin 21 i 22 lipca tego samego roku.

Po rozwiązaniu swojego oddziału pod koniec lipca 1944 roku zgłosił się do Ludowego Wojska Polskiego (LWP) i wkrótce został wcielony do 9. zapasowego pułku piechoty w Lublinie. Niestety, już w październiku tego samego roku został aresztowany przez NKWD za ukrycie swojej przeszłości w NSZ. Szybko skazany na bezterminową służbę w kompanii karnej, trafił na front. Przełom października i listopada 1944 roku spędził w obozie w Woli Karczewskiej, gdzie miesiąc później został przeniesiony do IV kompanii karnej. W wyniku zbliżającego się wybuchu stracił słuch i trafił do szpitala w Otwocku, a następnie wrócił do Woli Karczewskiej, gdzie był świadkiem brutalnych morderstw na żołnierzach przez NKWD. Udało mu się uciec z obozu tuż przed zimową ofensywą Armii Czerwonej.

Przez kilka następnych miesięcy ukrywał się w Warszawie oraz okolicznych terenach. W kwietniu 1945 roku nawiązał kontakt z łączniczką NSZ, która skierowała go do oddziału Eugeniusza Kozłowskiego „Biebrzy” w powiecie Łomża. Na początku pełnił w nim funkcję instruktora ds. wyszkolenia. Jesienią 1945 roku, po scalenie z NZW, przejął dowodzenie oddziału. Prawdopodobnie sprawował znaczącą rolę jako szef Prowincjonalnej Administracji Społecznej w batalionie terenowym „Niemen”, który obejmował gminy Jedwabne, Drozdowo i Bożejewo. Wykazywał ogromną odwagę, wielokrotnie skutecznie rozbrajając posterunki milicji oraz likwidując agenturę UB.

Na przykład, 23 grudnia 1945 rozbroił posterunek w Jedwabnem, a 23 stycznia 1946 odniósł sukces w Stawiskach. Regularnie prowadził walki z grupami operacyjnymi, w tym 23 października 1945 roku, gdzie zadał wrogowi duże straty, rozbijając jedną z grup operacyjnych pod Jedwabnem. Sęp zyskał opinię jednego z najskuteczniejszych dowódców polowych Okręgu NZW Białystok, pomimo kontrowersji dotyczących jego sposobów działania.

W 1947 roku został mianowany szefem Prowincjonalnej Administracji Społecznej w Komendzie Powiatu NZW Łomża Północna. Nie podporządkował się on rozkazowi komendanta Okręgu NZW, dotyczącemu pozostania w konspiracji i ujawnił się 31 marca 1947 roku w PUBP w Łomży. W obawie przed aresztowaniem w czerwcu 1947 roku rozpoczął nową ukrywaną działalność, nawiązując współpracę z porucznikiem Tadeuszem Narkiewiczem „Ciemnym”. W dniu 17 lipca 1947 roku został mianowany szefem wywiadu w Komendzie Powiatu Łomża Północna.

Jednak sielanka wkrótce dobiegła końca. Aresztowano go 5 września 1947 roku w domu jego żony w Kosakach, gdzie kryjówka była umiejscowiona między dwoma ścianami korytarza. Po brutalnym przewiezieniu do wsi Janczewo, był mężczyzna ciężko bity karabinami. W PUBP w Łomży poniżano go i torturowano na różne sposoby, między innymi wieszając go do góry nogami i wlewając wodę do nosa, co jest znane jako waterboarding. W karcerze przetrzymywano go na zimnej podłodze, której ułożenie narażało jego zdrowie. Aresztowani, w tym Ignacy Ramotowski, znany ze swego okrucieństwa, zadali mu wiele cierpień.

Po odbyciu horrendalnego procesu, Michał został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Mimo to, nie skończyły się na nim brutalne prześladowania. Po ciężkim pobiciu w Białymstoku stracił zęby. Przez miesiące przetrzymywany był w celi śmierci, gdzie żywił przekonanie, że czeka go egzekucja. Odrzucił propozycję współpracy z władzą, by ujawnić komendanta Okręgu NZW w zamian za ułaskawienie. Następnie nacechowane dramatyzmem wydarzenie, w którym upozorowano jego egzekucję, wywarło na nim ogromne wrażenia – podczas wyprowadzenia przed pluton egzekucyjny strzelającym na niby kołkami zapachowym.

W wyniku tego zdarzenia zaczął siwieć. Poinformowały go, że został ułaskawiony, ale jak się okazało, nie było to prawdą. Mimo, że oficjalnie zamienili mu karę śmierci na dożywocie, w rzeczywistości przebywał przez trzy lata w izolatce, pozbawiony komfortów takich jak spacery czy książki, sypiając jedynie na betonowej posadzce. Przez lata znikał w różnych placówkach, aż do momentu, gdy w 1955 roku trafił do Sosnowca, następnie do Knurowa, potem do Strzelec Opolskich. Ostatecznie w wyniku amnestii, którą wprowadzono w 1956 roku, Michał Bierzyński został uwolniony.

W 1957 roku podjął pracę w fabryce Chemitex-Wistom w Tomaszowie Mazowieckim, zajmując się produkcją organiczną jako brygadzista, aż do przejścia na rentę w 1981 roku. W dniu 26 listopada 1991 roku, w wyniku decyzji SW w Białymstoku, wyrok WSR w Białymstoku z 5 maja 1948 roku został uznany za nieważny.

---

Oceń: Michał Bierzyński

---