Franciszek Berezka-Bereszko

---

Życiorys

Berezka-Bereszko przyszedł na świat w skromnej rodzinie katolickiej, będąc synem Jana Bereszki oraz Agnieszki z domu Kazimierskiej. W młodzieńczych latach uczył się w Szkole Zgromadzenie Kupców w Łodzi, którą ukończył w 1905 roku. Dalszą naukę pobierał na zajęciach w języku polskim w szkole średniej, a jego zaangażowanie w sprawy związane z wprowadzeniem języka polskiego do systemu edukacji było wyraźne. Brał aktywnie udział w manifestacjach młodzieżowych oraz działał w ruchach konspiracyjnych.

Po tym, jak rosyjska policja odkryła jego działalność, uciekł do Krakowa. Tam, pod innym nazwiskiem, rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1907 roku wyjechał do Niemiec, gdzie jako wolny słuchacz uczęszczał na zajęcia w Akademii Handlowej w Berlinie, a także w Hamburgu. Równocześnie podjął naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie, angażując się w polityczne protesty organizowane przez polską młodzież. Władze niemieckie zmusiły go do opuszczenia kraju, co skłoniło go do wyjazdu do Paryża, gdzie kontynuował naukę na Wydziale Nauk Politycznych na Uniwersytecie Paryskim.

W trakcie studiów regularnie wracał do Królestwa Kongresowego, aby zarobić na dalszą edukację. Jednak z powodu wybuchu I wojny światowej postanowił przerwać studia i wrócić do Łodzi. W październiku 1914 roku zaciągnął się do armii rosyjskiej, gdzie służył w oddziale konnych wywiadowców XIX Korpusu Armijnego aż do grudnia 1915, awansując na chorążego w lutym 1915. Następnie w ramach 51 Dywizji Piechoty pełnił służbę do maja 1917, a później, w kolejnej jednostce, działał jako oficer do specjalnych poruczeń w 73 Dywizji Piechoty.

W lipcu 1917 roku dołączył do I Korpusu Polskiego w Rosji, dowodzonego przez Józefa Dowbora-Muśnickiego. Angażował się w agitację wśród polskich żołnierzy w rosyjskich oddziałach, co doprowadziło do jego aresztowania przez bolszewików. Po pięciu tygodniach przetrzymywania wrócił do służby w armii rosyjskiej. W marcu 1918 roku dołączył do sztabu Legii Rycerskiej, jednak w czerwcu tego samego roku został zwolniony ze służby wojskowej. W lipcu 1918 powrócił do Łodzi i zorganizował Związek Byłych Wojskowych I, II i III Korpusu Polskiego, znany jako Związek Dowborczyków, skupiający kilkudziesięciu wojskowych, którego celem była walka z niemieckim okupantem.

W dalszej fazie działalności, Berezka-Bereszko włączył się w Komendę Siły Zbrojnej, której organizacją kierował gen. ppor. Stanisław Suryn-Masalski. Ich głównym zadaniem było rozbrajanie Niemców. KSZ dowodził porucznik Alfred Biłyk, a Berezka-Bereszko był jednym z oficerów Komendy Placu, koordynując akcje rozbrajania i przejmowania broni. Angażował Związek Dowborczyków oraz inne łódzkie grupy paramilitarne w te działania.

Po przekazaniu władzy Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną, członkowie KSZ formowali się pod dowództwem płk. Albinowi Jasińskiemu, który mianował Biłyka komendantem Łodzi, a Berezkę-Bereszko jego zastępcą i adiutantem. W lutym 1919 roku na własną prośbę został zwolniony z Dowództwa Miasta Łodzi, a po przyjeździe do Poznania, mimo początkowego cofnięcia zgody na przeniesienie, otrzymał awans na podporucznika i został przydzielony do 28 Pułku Strzelców Kaniowskich jako młodszy oficer kompanii.

Następnie jego kariera wojskowa nabrała tempa. Został pomocnikiem adiutanta dowódcy pułku, a później adiutantem dowódcy I batalionu. W czerwcu 1919 roku uczestniczył w walkach na froncie polsko-ukraińskim. Po powrocie do Łodzi, przeniesiono go do Batalionu Zapasowego 28. pSK, gdzie pełnił rolę instruktora, a potem do Batalionu Zapasowego Wojsk Wartowniczych i Etapowych nr IV w Łodzi jako oficer ewidencyjny. Awansowany w kwietniu 1920 roku na kapitana, objął stanowisko adiutanta batalionu. W kwietniu 1921 roku został dowódcą kadry batalionu, a w maju przeniesiono go znów do 28. pSK, gdzie odgrywał rolę młodszego oficera 8. kompanii.

Jednakże jesień 1923 roku przyniosła mu tragiczną chorobę – gruźlicę. Mimo zaangażowania w walkę z tą chorobą, zmarł 29 marca 1924 roku. Jego ostatni spoczynek znajduje się na Starym Cmentarzu w Łodzi, w części rzymskokatolickiej.

Odznaczenia

Franciszek Berezka-Bereszko był odznaczony za swoje niezwykłe osiągnięcia i odwagę. W 1915 roku otrzymał Krzyż Świętego Jerzego za heroiczne czyny na polu walki, co świadczy o jego męstwie w trudnych czasach. Ponadto, w 1932 roku pośmiertnie uhonorowano go Medalem Niepodległości, co podkreśla jego wkład w walkę o wolność kraju.

---

Oceń: Franciszek Berezka-Bereszko

---