Mieczysław Teodorczyk (oficer)

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Mieczysław Teodorczyk był synem Adama oraz Pauliny z Biedermannów. Od 1906 roku kształcił się w łódzkich szkołach. W 1916 roku przeniósł się do Piotrkowa Trybunalskiego, a zaraz potem, w 1917 roku, kontynuował edukację w gimnazjum w Zaciszu, które leży w pobliżu Sulejowa. W tym czasie zaangażował się w tajny skauting.

W listopadzie 1918 roku, z grupą harcerzy, brał udział w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy w Sulejowie. Wkrótce potem, z zapałem zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. Początkowo pełnił rolę żołnierza w 26 pułku piechoty, a od stycznia 1919 roku był związany z Zarządem Kwaterunkowym Garnizonu w Piotrkowie. Po ukończeniu Szkoły Podoficerskiej w Dęblinie (w roku 1919) oraz Szkoły Podchorążych w Warszawie (w latach 1919–1920) dołączył do 85 pułku Strzelców Wileńskich.

Jako podchorąży, czyli młodszy oficer, kierował plutonem i był aktywnym uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej od sierpnia 1920 roku do zakończenia zmagań. Wziął udział w ważnych bitwach, takich jak ta warszawska pod Radzyminem (12–15 sierpnia 1920 roku) oraz manewrze oskrzydlającym w bitwie nad Niemnem (22–29 września 1920 roku). Działał również w trakcie akcji dowodzonej przez generała Lucjana Żeligowskiego (od 8 do 15 października 1920 roku, aż do zawarcia rozejmu z Rosją Sowiecką), będąc nieprzerwanie w szeregach 85 pułku piechoty wchodzącego w skład 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej.

Ze względu na swoje bohaterskie działania w trakcie wojny, Mieczysław Teodorczyk został odznaczony zarówno Krzyżem Walecznych, jak i Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej. Na dzień 1 czerwca 1921 roku nosił stopień podporucznika i pełnił obowiązki w wileńskim pułku piechoty, który później przeorganizowano na 85 pułk piechoty. Na mocy dekretu Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z 3 maja 1922 roku (dekret L. 19400/O.V.) zatwierdzono go w tymże stopniu, przyznając mu starszeństwo od 1 września 1920 roku oraz 1050. lokatę łączną w korpusie oficerów piechoty (33. lokata w seniorskim odniesieniu).

Teodorczyk kontynuował pełnienie różnych funkcji w 85 pułku piechoty, stacjonując w Nowej Wilejce, w pobliżu Wilna. Zajmował wiele odpowiedzialnych pozycji, w tym dowódcy plutonu, dowódcy kompanii strzeleckiej oraz oficera łączności. W 1922 roku ukończył kurs wychowania fizycznego w Poznaniu, a rok później kurs metodyczno-oświatowy w Wilnie. Awans jako porucznik uzyskał 1 marca 1922 roku i w latach 1923–1924 zajmował 7. lokatę wśród poruczników korpusu piechoty, a w 1928 roku, już jako porucznik 85 pp, był na 6. miejscu w swoim starszeństwie w korpusie piechoty.

Służbę w 85 pułku piechoty pełnił do 1934 roku, zajmując w 1930 roku 1172. lokatę łączną wśród poruczników piechoty oraz 5. lokatę w starszeństwie. Na podstawie zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z 17 grudnia 1931 roku, został awansowany do rangi kapitana, z datą starszeństwa na 1 stycznia 1932 roku, osiągając 76. lokatę w korpusie oficerów piechoty. W dniu 1 lipca 1933 roku znajdował się już na 73. miejscu wśród kapitanów w swoim senioracie (1978. lokata łączna wśród kapitanów piechoty).

Dalsza część jego kariery wojskowej to służba we włocławskim 14 pułku piechoty, do którego zgłoszony został na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych, datowanego na 7 czerwca 1934 roku. Dnia 4 września 1934 roku pełnił już rolę dowódcy 7 kompanii w III batalionie 14 pułku piechoty. Na 5 czerwca 1935 roku zajmował 1701. lokatę łączną wśród kapitanów w swoim seniorskim odniesieniu (71. lokata w starszeństwie). W latach 1935–1937 specjaliści od wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w powiecie nieszawskim obrali go na komendanta, z siedzibą w Aleksandrowie Kujawskim. Po ukończeniu kursu dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie w 1938 roku, do 16 marca 1938 roku piastował funkcję dowódcy 2 kompanii w I batalionie 14 pp. Jeszcze w październiku tego roku był dowódcą 1 kompanii strzeleckiej w batalionie wartowniczym wystawionym przez 14 pułk piechoty podczas operacji zaolziańskiej. W 1939 roku uczestniczył w kursie referentów wyższych dowództw w Trauguttowie k. Brześcia nad Bugiem. W dniu 23 marca 1939 roku zajmował 36. lokatę wśród kapitanów korpusu piechoty w swoim starszeństwie i nadal pełnił funkcję dowódcy 2 kompanii w I/14 pp. Dnia 26 maja 1939 roku, na mocy rozkazu organizacyjnego Nr 3, został powołany przez p.o. dowódcy 14 pułku piechoty ppłk. Władysława Dzióbka na stanowisko dowódcy 2 kompanii strzeleckiej pułku.

II wojna światowa

W trakcie kampanii wrześniowej Mieczysław Teodorczyk brał udział jako dowódca 1 kompanii batalionu ON „Starogard”, w składzie Oddziału Wydzielonego „Wisła”. Oddział ten, pod koniec sierpnia 1939 roku, osłaniał możliwą interwencję Wojska Polskiego w wolnym mieście Gdańsku, działając wzdłuż Wisły w rejonie Prus Wschodnich, między Gniewem a Opaleniem. Po wybuchu wojny, według rozkazu, jako jeden z nielicznych zorganizowanych oddziałów, wycofał się z „korytarza”, przekraczając Wisłę pod Sartowicami w dniu 3 września. Po napotkaniu niemieckich spadochroniarzy w okolicy Wabcza oraz forsownym marszu przez noc, dotarł wraz z kilkoma jeńcami do Torunia, dokąd udało mu się dotrzeć 4 września.

W dniach 5-6 września w wyniku reorganizacji na poligonie toruńskim wszedł w skład 24 pułku 27 Dywizji Piechoty, który miał za zadanie osłaniać odwrót Armii „Pomorze” i Armii „Poznań” na lewym brzegu Wisły, aż do rozpoczęcia bitwy nad Bzurą. Pod koniec września 1939 roku, w rejonie Sochaczewa, Mieczysław Teodorczyk został ciężko ranny, postrzelony w lewe płuco, co doprowadziło do jego wzięcia do niewoli przez Niemców. Na szczęście, dzięki przyjaznym duszom, udało mu się uciec ze szpitala.

Od listopada 1939 roku zaangażował się w działalność konspiracyjną – przy wsparciu oficerów rezerwy i podoficerów 14 pułku piechoty zorganizował Pułk Ziemi Kujawskiej WP, na terenie powiatu włocławskiego i okolicznych powiatów. W 1940 roku, w obliczu poszukiwań, przeniósł się na północne Mazowsze, gdzie ukrywał się w Płocku i Sierpcu, posługując się fałszywym nazwiskiem Tadeusz Opolski.

Jako współorganizator Polskiej Organizacji Zbrojnej „Znak” (POZ) na tym obszarze, objął stanowisko komendanta Obwodu Sierpc. Od sierpnia 1941 roku, zgodnie z rozkazem nr 8 Komendy Głównej POZ, został komendantem Okręgu III Mazowsze oraz funkcję tę pełnił aż do maja 1942 roku. W konspiracji przyjął pseudonim Roman. Organ prasowy Komendy Okręgu III Mazowsze POZ, zatytułowany Polska Podziemna, powstał z inicjatywy Romana i zawierał m.in. utwory autorstwa Mieczysława Teodorczyka, a jego nakład wynosił od 100 do 200 egzemplarzy. Równocześnie w Józefkowie k. Skępego redagowano gazetkę Iskra Wolności. W czasie licznych podróży po terenach, które znajdowały się pod jego kontrolą, przebrany w mundur kolejarski, uczestniczył w odprawach. Jedna z nich miała miejsce w Suminie k. Lipna.

Po złączeniu POZ „Znak” z Armią Krajową, 28 sierpnia 1942 roku, Mieczysław Teodorczyk został skierowany do Warszawy, gdzie z dniem 11 listopada 1942 roku awansowano go do stopnia majora. Przejął również stanowisko szefa Wydziału III w sztabie Komendy Podokręgu Północnego Obszaru Warszawa AK (z niektórych źródeł wynika, że jednocześnie pełnił funkcję zastępcy Komendanta Podokręgu, ppłk. Tadeusza Tabaczyńskiego, pseudonim „Krupy”), a także wykładał w konspiracyjnej Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty.

17 lutego 1943 roku był zatrzymany przez Gestapo na rogu ul. Marszałkowskiej oraz Wilczej. Przeszedł przez różne miejsca, takie jak Aleje Szucha, Modlin, Płock, Poznań, Bydgoszcz oraz Berlin. Poddawany był licznym torturom. W górnym forcie Pomiechówka, k. Modlina, powieszono go razem z 106 innymi żołnierzami podziemia 4 lutego 1944 roku. Po wojnie ich szczątki zostały ekshumowane i przeniesione na miejscowy cmentarz.

Po śmierci

Na cześć Mieczysława Teodorczyka, w grudniu 1943 roku, została utworzona grupa likwidacyjna Okręgowego Kierownictwa Walki Podziemnej m.st.Warszawy, dowodzona przez Stanisława Sękowskiego, byłego podwładnego z POZ, która otrzymała nazwę Grupa Bojowa „Roman”. Pośmiertnie, major Mieczysław Teodorczyk został przedstawiony przez komendanta Podokręgu Północ AK, płk. Ludomira Wysockiego ps. „Mróz”, do awansu na stopień podpułkownika oraz odznaczenia Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Wniosek w tej sprawie złożono w 1944 roku do komendanta Obszaru Warszawskiego AK, gen. bryg. Albina Skroczyńskiego ps. „Łaszcz”. W styczniu 1945 roku, na mocy postanowienia zatwierdzono ten wniosek rozkazem Komendanta Głównego Armii Krajowej, gen. bryg. Leopolda Okulickiego ps. „Kobra”, „Niedźwiadek”. Dokumenty związane z rozkazami podpisywanymi przez Mieczysława Teodorczyka, jako komendanta okręgu III Mazowsze POZ, zostały odkryte w metalowej skrzynce podczas robót budowlanych w Płocku. Aktualnie są przechowywane w Muzeum Ziemi Mazowieckiej w Płocku i wystawiane były w przeszłości podczas wydarzeń, takich jak Płocczanie w II Wojnie Światowej (styczeń – marzec 1980 roku) oraz Wojenne losy Płocczan (w 1989 roku).

Rodzina

W 1923 roku Mieczysław Teodorczyk ożenił się z Władysławą Wirpszo (1899–1963), która w czasie II wojny światowej aktywnie uczestniczyła w ruchu oporu na Wileńszczyźnie. W listopadzie 1950 roku we Włocławku została aresztowana, co było związane z sprawą Stanisława Sękowskiego. W kwietniu 1951 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał ją na siedem lat pozbawienia wolności. Wykonanie kary odbywała w więzieniu przy ul. Ratuszowej w Warszawie oraz w więzieniu kobiecym w Fordonie. Z uwagi na zły stan zdrowia, została zwolniona w styczniu 1955 roku. Niestety, zmarła w 1963 roku w Toruniu.

Para miała dwoje dzieci. Córka Aleksandra, urodzona w 1926 roku, była łączniczką VII Wileńskiej Brygady AK, znaną pod pseudonimem „Jagienka”. Po ukończeniu studiów polonistycznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w 1951 roku, podjęła pracę jako nauczycielka. W 1987 roku przeszła na emeryturę, a zmarła w 2010 roku w Toruniu.

Syn Waldemar, który przyszedł na świat w 1928 roku, również był żołnierzem VII Wileńskiej Brygady AK. Został aresztowany w listopadzie 1950 roku, podobnie jak jego matka, i spędził w więzieniu czas do marca 1952 roku. W 1963 roku uzyskał dyplom magistra inżyniera włókiennictwa na Politechnice Łódzkiej. Pracował następnie w Zakładach Celulozowo-Papierniczych we Włocławku. Po przebytej w 1977 roku chorobie serca, przeszedł na rentę inwalidzką. Zmarł w 2002 roku we Włocławku.

Ordery i odznaczenia

Mieczysław Teodorczyk, w trakcie swojej służby wojskowej, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego bohaterskich czynach oraz zasługach dla kraju. Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych odznaczeń, jakie otrzymał:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• Krzyż Walecznych,
• Srebrny Krzyż Zasługi (przyznany 22 maja 1939 roku),
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę.

---

Oceń: Mieczysław Teodorczyk (oficer)

---