Koziny (Łódź)

---

Położenie

Osiedle Koziny w Łodzi znajduje się w szczególnym miejscu, którego granice wyznaczone są przez ulicę Drewnowską na północy i Srebrzyńską na południu. Od wschodu teren osiedla ogranicza Stary Cmentarz przy ulicy Ogrodowej, a od zachodu osiedle sąsiaduje z torami dawnej Kolei Warszawsko-Kaliskiej.

Zróżnicowanie pojęć

Koziny, zanim stały się odrębną jednostką administracyjną, nigdy nie miały statusu geodezyjnego ani własnościowego. Możliwość jednoznacznego określenia ich zasięgu opiera się jedynie na powszechnie przyjętych nazwach i lokalnych zwyczajach. Dopiero w początkach lat 90. XX wieku Koziny zyskały status jednostki administracyjnej, co oznacza ich formalne wydzielenie jako osiedla pomocniczego w strukturze miasta.

Historia

Do końca XVIII wieku

Obszar Kozin, który obecnie jest integralną częścią Łodzi, ma swoją historię sięgającą XV wieku, kiedy to położony na nim las stał się częścią wspólnej własności biskupiego miasta. W końcu XVI wieku, w wyniku wycinki lasów, obszar ten został powiększony, co przyczyniło się do rozwoju jednej z trzech niw miejskich, znanej jako „Pod Serz”, między ulicą Długosza a aleją 1 Maja. W tym samym czasie powstała nowa przestrzeń zwana Nowe Przymiarki, ulokowana pomiędzy współczesną ulicą Długosza a rzeką Łódką. Po erze szwedzkich wojen, las na Kozinach doszedł do siebie, co wiązało się z pojawieniem się tam dzikiej zwierzyny, skąd prawdopodobnie wywodzi się współczesna nazwa tej lokalizacji.

Na początku XIX wieku, w rejonie dzisiejszego skrzyżowania ulic Długosza i Wapiennej, w lesie Koziny, zbudowano dom mieszkalny z dołączonymi zabudowaniami gospodarczymi. Mieszkał w nim gajowy, opiekujący się tą częścią miejskiej knieji, a jego rodzina w 1822 roku składała się z czterech osób.

Wiek XIX

W połowie XIX wieku teren Kozin, po kolejnej wycince, zaczął się ożywiać sadami oraz ogrodami warzywnymi, co z kolei sprzyjało rekreacji mieszkańców. W latach 80. XIX wieku Izrael Poznański zakupił działkę przy ul. Srebrzyńskiej, gdzie postawił masywną drewnianą willę (Al. Włókniarzy 196), która niestety spłonęła około 1998 roku. Ta posiadłość stanowiła miejsce letnich kolonii dla dzieci pracowników Zakładów Poznańskiego.

Na przeciwnym brzegu al. Włókniarzy , w obszarze współczesnego skweru, kościoła oraz plebanii parafii Najświętszego Zbawiciela, powstała popularna piwiarnia, otoczona niewielkim parkiem, należąca do braci Gehlig, którzy byli właścicielami dużego browaru przy Ogrodowej 9, dzisiaj to teren Parku Staromiejskiego.

Wiek XX

Pierwsze lata XX wieku przyniosły intensywny rozwój przemysłu, który niestety wpłynął na letniskowy charakter Kozin. Istotnym krokiem była budowa tkalni wełny należącej do Teodora Fiszera przy ulicy Długosza 43 oraz torów kolejowych Warszawsko-Kaliskich w 1902 roku. Te wydarzenia miały duży wpływ na urbanizację, co spowodowało, że nowe ulice takie jak Pietrusińskiego, Okrzei, Gazowa, Waryńskiego i Górna zaczęły powstawać w wschodniej części Kozin, natomiast część zachodnia zaczęła się zapełniać ulicami Wapienna i Letnia.

W 1912 roku, na terenach będących własnością Zakładów Poznańskiego (tereny w pobliżu ul. Srebrzyńskiej 47-51 i Lorentza 6-10) stworzono boisko oraz korty tenisowe dla Łódzkiego Klubu Sportowego. Niestety zima 1914/1915 przyniosła zniszczenie drewnianej trybuny, a mieszkańcy zaczęli wykorzystywać jej części jako opał, co spowodowało, że nigdy nie została odbudowana.

W okresie międzywojennym, proces urbanizacji skupił się na wytyczaniu ulicy A. Czartoryskiego (obecnie M. Kasprzaka), wokół której powstały liczne zabudowy mieszkalne. W 1927 roku przy ul. Długosza 27/31 rozpoczęła działalność niewielka garbarnia (Monitz, Rohmer i Herbst), która w 1937 roku zatrudniała już 45 robotników. W tym samym czasie, pod numerem 48 zagościła Łódzka Fabryka Filców Stanisława Wileńskiego.

29 października 1925 roku otwarto przedłużenie linii tramwajowej, kończącej się do tej pory przy wejściu na część prawosławną Starego Cmentarza. Nowa linia została doprowadzona do ul. Wapiennej, co zwiększyło atrakcyjność budowlaną Kozin. Głównym powodem rozwoju komunikacji była budowa „wzorcowego” osiedla po zachodniej stronie torów kolejowych w latach 1928-1929, zwanego Osiedlem mieszkaniowym im. Józefa Montwiłła-Mireckiego. Od tej chwili pasażerowie wysiadali na przystanku „Koziny” (Srebrzyńska/Wapienna), skąd mieli możliwość dotarcia do osiedla w szybko.

Na przełomie lat 1960-1963 Koziny zyskały nowe oblicze, gdy teren zabudowano wielorodzinnymi blokami mieszkalnymi, tworząc osiedle znane jako 15-lecia PRL, chociaż ta nazwa z czasem zanikła. Proces zabudowy trwał do lat 70., a ostatnie budynki wniesiono w 1972 roku. W budynku przy ul. Srebrzyńskiej na rogu z Ossowskiego mieszkała rodzina Hornbergerów, pochodzenia niemieckiego. Wiele lat później, Armin Richard Hornberger (ur. 1930), obecnie mieszkaniec Berlina, wydał swoje wspomnienia, w których ukazał życie w tym rejonie Łodzi, a około 2010 roku książka została przetłumaczona na język polski pod tytułem „Moja łódzka młodość”.

Komunikacja

W przeszłości komunikacja z Kozinami odbywała się przy użyciu dróg, które obecnie można powiązać z ul. Długosza, prowadzącą w stronę młyna Mania. Dla lokalnych dojazdów, głównie do sąsiednich pól, z pewnością miała znaczenie ul. Srebrzyńska. Zmiana w tej kwestii nastąpiła po powiększeniu cmentarza przy ul. Ogrodowej, co spowodowało, że ul. Długosza od strony Starego Miasta przestała być dostępna, a codzienny dojazd do Kozin przesunął się w kierunku ul. Srebrzyńskiej.

Obecnie komunikacyjny układ w regionie wygląda następująco:

• na kierunku północ-południe:
• al. Włókniarzy – która pełni równocześnie rolę drogi krajowej nr 91,
• ul. Kasprzaka,
• na kierunku wschód-zachód:
• ul. Srebrzyńska – która służy jako dojazd do centrum Łodzi oraz Starego Cmentarza,
• ul. Drewnowska – także stanowiąca ważny szlak do centrum miejscowości.

Dodatkowo dostęp do Osiedla Koziny zapewniają pojazdy MPK. Oferują one różnorodne połączenia:

• tramwaje liniowe nr 7 (ul. Srebrzyńska) oraz 8, 13 i 16 (al. Włókniarzy),
• linie autobusowe nr: 65A/B, 87A/87B, 99 (ul. Kasprzaka) oraz 78 (ul. Drewnowska),
• linia autobusowa nocna o numerze N3A/B (ul. Kasprzaka).

---

Oceń: Koziny (Łódź)

---